Мақала
Кино өнеріндегі поэтикалық реализм ағымы
«Әлем киносының тарихы» пәні бойынша лекция тезистері. ЛЕКЦИЯ 9. Кино өнеріндегі  поэтикалық реализм ағымы
Бөлім: Кино
Датасы: 14.04.2017
Авторы: Gulzhan Nauruzbekova
Мақала
Кино өнеріндегі поэтикалық реализм ағымы
«Әлем киносының тарихы» пәні бойынша лекция тезистері. ЛЕКЦИЯ 9. Кино өнеріндегі  поэтикалық реализм ағымы
Бөлім: Кино
Датасы: 14.04.2017
Авторы: Gulzhan Nauruzbekova
Кино өнеріндегі поэтикалық реализм ағымы

Француз киносындағы поэтикалық реализм

XX ғасырдың отызыншы жылдарында кең өріс алған дүниежүзілік  экономикалық дағдарыс толқыны Франция кино өндірісінің күрт құлдырауына себеп болды. Қоғамдық өзгерістердің салдарынан режиссерлардың шығармашылығы да әр деңгейде көрініс алды. Ірі кинокомпаниялар жабылып, шағын кинофирмалар етек жая бастайды. Монополистік кино өндірісінің әлсіреуі кино өнімінің сапасына да әсерін тигізді. Шағын кинофирмалардың бұдан былайғы уақытта шын мәнінде көркемдік шығармалар тудыруға мүмкіндіктері пайда болды деуге де болады. Монополистік ірі кино өндірісі тұсында кино өнімінің санын көбейту басты мақсат болса, ендігі жерде шығармашылық топтардың басты назары сапа деңгейіне ауыса бастайды.  Режиссерлардың  шығармашылық жаңа ізденістеріне еркіндік берілді. Нәтижесінде, осы аталып отырған кезеңде кино өнерінің көркемдік шығарма деңгейі жаңа сатыға көтеріле алды. Әртүрлі мәнерде жан-жақты шығармашылық ізденісте жүрген көптеген режиссерлар Халық Майданы ұранының нәтижесінде келген  үлкен қозғалыс ықпалымен бір ағымға түсе бастайды.  Саяси партиялардың тапсырыстарымен түсірілген фильмдердің басым көпшілігі патриоттық сезім үлгілерін насихаттайтын мәнерде болды. Мысалы, Жан Ренуардың "Париж принадлежит нам" фильмі француз коммунистік партиясының арнайы тапсырысымен түсірілді. Француз киносының дәстүрлі көркемдік сипаты шеңберінен алшақтап кеткен жаңа бағыттағы мазмұндық шешім тәсілдері қоғамдық  қатынастардың  шынайы қақтығыстарын реалистік мәнерде түсіре отырып, павильондық  көріністермен поэтикалық сипат арқылы толықтырылады. Бұл ағымның  қалыптасуына  соншалықты үлкен әсер еткендердің қатарында   экрандық жаңа кейіпкерлердің тұтас галереясын  сомдаған  актерлардың да үлесі зор болды:  актер Ж. Габеннің — трагедиялық жалғыздық сезім әсерінен еңсесі езілсе де, қасарысқан қайсарлықпен тұтас қоғамға өзін қарсы қоя білген кейіпкерлері (реж. М.Карненің «Набережная туманов», «День начинается» фильмдерінде;  режиссер Ж.Дювивьенің «Пепе Ле Моко», «Бандера» фильмдерінде), актриса  М. Морганның экрандық кейіпкерлері әйел мен ер адам арасындағы сезім табиғатына қоғамдық көзқарас қайшылықтарына қарамастан  шынайы беріле алған нәзік жан ("Набережная туманов", реж.М.Карне). Поэтикалық реализм терминін алғаш енгізген кино тарихшысы Жорж Садуль болды. Алайда, өмір шындығын поэтикалық  мәнерде сипаттау  қалыпты ұғымдағы Э.Золяның енгізген натурализм түсінігіне сәйкес келмейді деп қарсылық білдіргендер де болды. Жазушы П.Мак Орлан "социалистік фантастика" анықтамасы бұл ағымға дәлірек келеді деген де ұсыныс жасайды. Қазіргі уақытта екі термин де  тең дәрежеде қолданылады.

Қоғамдағы  өзгерістер мен реалистік  кейіпкер характерін сомдауда метафоралық астарлы әдістерді пайдаланған көркемдік ағым – поэтикалық реализм, әсіресе, француз киносының тарихының отызыншы жылдар тұсында кең өріс алды.

Жиырмасыншы ғасырдың елуінші жылдарындағы француз киносында тақырыптық түрлену құбылысы байқалды. Жаңа қоғамдық қарым-қатынастардың жеке адам өміріндегі әсері төңірегінде толғандырған тақырыптарды француз киносының алдыңғы қатарлы қайраткерлері  өз фильмдері арқылы жеткізгісі келді: «Красота дьявола» (1950, реж.Р.Клер), «Орфей» (1949, реж.Ж.Кокто), «Жюльетта, или ключ к снам» (1951, М.Карне). Француз киносының алдыңғы буын режиссерларының бұл жылдардағы  түсірген фильмдері  түрлі жанрларды қамтыды. Буржуазиялық қоғам сипатына қарсылық білдірген саяси сарындағы «Красная гостиница» (1951, реж. К.Отан-Лара), «Через Париж» (1956, реж. К.Отан-Лара) фильмдерімен қатар комедиялық фильмдер де («Ночные красавицы»-1952, реж.Р.Клер; «Все золото мира»-1961, реж.Р.Клер) көптеп түсірілді.

Француз киносының аса көрнекті қайраткері Жан Ренуар өткен өмірге деген сағыныш, адами қасиеттер құндылығын  бірінші орынға шығарған өмірге құштарлық сарындағы поэтикалық фильмдер («Французский канкан»-1954, «Елена и мужчины»-1956; «Завтрак на траве»-1959) түсірілді.

«Авангард» жылдарында шығармашылығы эксперименттік кино ағымына сәйкес келген режиссер Рене Клердің (1898-1981) алғашқы фильмдерінде фарс-комизм, эксцентрика, трюк элементтері  жиі байқалды. Дыбыссыз кино тұсында экранға шыққан үздік фильмдер қатарында есептелетін «Антракт»(1924), «Соломенная шляпка»(1927) фильмдерінде режиссер эксцентрикалық-трюктік элементтерден бас тартып, шындық өмір көрінісін сипаттауға бет бұрады. Отызыншы жылдар тұсындағы Рене Клер шығармашылығында  екі бағыттағы ағым көрініс алады. Бірінші ағым – лирикалық сарын. Осы сарындағы фильмдерінде  режиссер өмір шындығын сипаттау тәсілдеріне  поэтикалық бояу енгізуге тырысады. Рене Клердің лирикалық сарында түсірілген фильмдеріндегі бас кейіпкерлер - әлеуметтік төменгі сатыдағы адамдар. Екінші ағым – сатиралық сарын. Бұл сарындағы фильмдерінде режиссер  буржуазиялық қоғамдағы теңсіздіктерді сынап-мысқылдайды. Кино өнерінің дыбысты кезеңіндегі режиссер шығармашылығында («Под крышами Парижа»-1930, «Миллион»-1931) сатира мен пародиялық тәсілдер көп орын алады. Режиссердың «Под крышами Парижа» фильмі көрермендердің назарына іліне қоймаса, «Миллион» фильмі, керісінше, кино өнеріне режиссура жағынан біраз жаңалық әкелген тың туынды болды. Бұл фильмде режиссердың өз шығармашылығының бастапқы сатысындағы «Соломенная шляпка» фильміндегі суреттеу элементтерімен қоса, Мариво, Лабиш водевиль дәстүрлерінің  тәсілдері кең пайдаланылады. Егер, Лабиштің водевилінде  негізгі сюжеттік тармақ желісі диалогтық қарым-қатынастар арқылы  бас киім (телпек) оқиғасы төңірегінде өрбітілсе, Рене Клердің «Миллион» фильміндегі кейіпкерлік тартыс желісі музыкамен өнректеледі. Фильмнің тұтас бойындағы ритм мен монтаждық тоғысулар музыканы қолдану арқылы жүзеге асырылды. «Миллион» фильмінің жетістігінен кейін Рене Клердің  шығармашылығына тәнті болған ізбасарлары пайда бола бастайды. Ендігі жерде Рене Клердің режиссерлық қолтаңбасында жеке стиль  туралы айтуға әбден мүмкін болды. Бұдан былайғы жылдарда экранға шыққан  фильмдерінде  («Свободу нам»-1932) саяси сарын орын алды. Оперетта жанрында түсірілген «Свободу нам» фильмінде суреттелетін оқиға желісі Луи және Эмиль атты екі достың басынан өткен оқиғалар төңірегінде өрбітіледі. Екеуі де бұрын түрмеде болған, кейін біреуі ауқатты адамға айналады, екіншісі – қарапайым жұмысшы болып қалады. Фильм соңында  олар өздерін қоғаммен қосақтап қойған – ақшадан, махаббат сезімінен, қызмет бұғауы сияқты  байланыстарын үзген тұста ғана бостандықтың шын мәнісін ұғына бастайды. Фильмдегі режиссердың ұстанған негізгі  идеясы адамның табиғатпен тұтастығы, қоғамдық тізгіннен бостандығы болып отыр.

Анархистік сарындағы фильмдер легіне бастау болған «Свободу нам» фильмінің прокаты сәтсіз аяқталды. Осы фильмінен кейін Рене Клер саяси-әлеуметтік және идеологиялық тақырыптардан бас тарта бастайды.

АҚШ-та  тұрған 1940-1946 жылдар аралығында режиссер комедиялық жанрда бірнеше фильм түсіреді. Оның 1942 жылы экранға шыққан «Я женился на ведьме» фильміндегі режиссерлық ізденістері американдық қоғамның  жоғарғы саты өкілдері өмірінен алынған көріністерін фантастика және сарказм элементтерінің үйлесімді алмасуы арқылы беруімен ұтымды шешімін табады. 40-жылдардың соңына қарай Рене Клер Францияға қайтып оралады. Мұнда ол комедиялық фильмдер түсіруді одан әрмен жалғастырады. Оның «Молчание – золото» (1947) фильмі кинематографтың  алғашқы жылдарын суреттеуге арналды. Рене Клердің 1949 жылы экранға шыққан «Красота дьявола» фильмі Фауст аңыздарының жаңа кезең жағдайына ыңғайластырылған экрандық варианты болып шықты. Ал, 1952 жылы экранға шыққан «Ночные красавицы» фильмі Д.Гриффиттің «Нетерпимость» фильміне пародия формасында түсірілді. Рене Клердің «Большие маневры» (1955) фильмі арқылы  экран жұлдызы  Жерар Филиптің актерлық таланты жан-жақты терең ашылды. Рене Клер шығармашылығында тарихи-костюмдік жанрда түсірілген «Галантные празднества» (1965) соңғы фильмі советтік прокатта «Праздники любви» деген атпен өтті.

Поэтикалық реализм ағымының тағы бір айқын өкілі – Жан Виго (22.04.1905-5.10.1934). Сорбонна әдебиет институтын  бітірген. Кино түсіруді әлеуметтік теңсіздікпен күресудің  тиімді жолы деп түсінген ол өзінің алғашқы  фильмін («По поводу Ниццы»-1929) поэтикалық репортаж мәнерінде түсіреді. Буржуазиялық қоғамның  келеңсіз жақтарын ашып көрсетуге тырысқан Жан Виго фильмінің алғашқы кең прокаты біраз сәтсіздіктерге ұшырайды. Көпшілік көрермен қабылдай алмаған деректі фильмнің көркемдік  астарлы  мағынасы интеллигенция өкілдері арасында  жоғары бағасын алады. Режиссердың 1933 жылы  экранға шыққан «Ноль  за поведение» фильмі автобиографиялық деректерге негізделген. Фильмнің басты кейіпкерлері  интернаттың қатал өмірімен тәрбиеленіп жатқан балалар. Интернат тәрбиешілері топас, қатыгез кейіпкерлер түрінде сипатталады. Олардан соншалықты қыспақ  көрген балалар ақыр соңында ашу-ызаларын ашық білдіруге мәжбүр болады. Көтеріліске шыққан балаларды жолдарындағы тосқауылдың ешбірі тоқтата алмайды: олар мектеп ғимаратының желбіреген жалауын жұлып, орнына пираттардың анархиялық белгісін қондырады, мектеп алдына шоғырланған  оқытушылар мен өкімет адамдарына шабуыл жасайды.  Ескі кітаптар,  жыртық  етіктер сыңарлары, тастар ашулары тасқындаған жас көтерілісшілердің қаруына айналады. Фильмге негіз болған жабық интернаттың қатаң тәртібіне қарсылық мысалында түсірілген фильмі арқылы режиссер  әділетсіз қоғам қатынастарында адамның жеке тұлға ретінде қабылданбай, аяусыз «тұншықтырылуына»  қарсылық білдіре алды.

Қоршаған ортаны поэтикалық сарында толыққанды қабылдай алудың айқын мысалы режиссердың «Аталанта» (1934) фильмінде көрініс алды.

Жан Вигоның  қысқа ғана шығармашылық жолындағы эстетикалық  суреттеу ерекшеліктері  француз киносының соғыстан кейінгі  кезеңіндегі  жаңа сапалық деңгейінің  өркендеуіне негіз болды.  Әлеуметтік мәселелер  төңірегінде  режиссердың ұстанған  авторлық позициясы  оның шығармашылық  өзіндік ерекшелігі болып табылады.

Жан Ренуар (15.09.1894-12.02.1979). Режиссер. Сценарист. 1924 жылы «Безрадостная жизнь» (реж. А.Дьедонне) фильміне сценарий жазды.  Осы жылы режиссер ретінде «Дочь воды» фильмін түсіреді. Бас кейіпкердің түс көруі арқылы сюжетті өрбіткен режиссер қоршаған ортаны  табиғи көріністермен өңдейді, рапидтік түсіру тәсілдерін еркін пайдаланады. Киносыншылар Ренуардың бұл фильміндегі жаңа тәсілдерін талдай келе, туындыны «авангард» ағымына жатқызуға болатындығын айтты. Бірнеше жыл Германияда қызмет жасайды. 1926 жылы Э.Золя шығармасы бойынша «Нана» фильмін түсірді. Режиссердың 1928 жылы экранға шыққан «Маленькая продавщица спичек» фильмі эксперименттік фильм ретінде «авангард»  режиссерлардың  назарын елең еткізді. Режиссердың бірқатар филльмдері мюзикл негізінде («Лодырь»-1928, «Турнир»-1929, «Ребенку дают слабительное»-1931) жеңіл мәнерде түсірілген фильмдер болды және  кино тіліне еш жаңалық қоса қоймады. Шындық өмір көріністеріне поэтикалық сарын үйлескен режиссердың «Ночь на перекрестке» (1932), «Будю, спесенный из  воды» (1932), «Шотар и К»(1933), «Мадам Бовари»(1934) фильмдері режиссердың шығармашылығын жаңа деңгейге көтерді. Фильмдерінде пайдаланылған табиғи орта сипаты, табиғи жарық , сюжеттік тармақтардың қарапайым өрбітілуі режиссер шығармашылығын болашақ Италия киносындағы неореализмге негіз болды деп бағалауға мүмкіндік берді. 1936 жылы М.Горькийдің шығармасы бойынша «На дне» фильмін түсіреді. Әдеби нұсқадағы оқиға жүйесі экрандау барысында Франция қоғамдық сипатына лайықтандырылып өңделеді. Бұл жылдары Ж.Ренуар Халық қозғалысы фронтының  мүшелерімен жақын араласа бастайды. Франция коммунистік партиясының тапсырысымен «Жизнь принадлежит нам» (1936) фильмін түсіреді. Халық қозғалысының бар мағынасының  аса терең дәрежеде ашылғаны «Великая иллюзия» (1937) фильмі болды. Фильмнің бас кейіпкерлері 1- дүниежүзілік соғыс жылдарында  неміс тұтқынына түскен француз офицерлері. Әсіресе, лейтенант Марешальдің (Жан Габен) бейнесі арқылы халықтың болашаққа деген үміт-армандары нанымды берілген.

Жан Ренуар шығармаларындағы кейіпкерлердің  характерлері арқылы  әлеуметтік, қоғамдық  реалистік сипаттар көрініс алады, ой-мақсат жүйесі арқылы  әлеуметтік-тарихи  заңдылықтардың  жалпы ерекшеліктері  ашылады.

Марсель Карне (1909 жылы туылған).  Фотограф. Режиссер. 1928 жылдан кино саласында. Алғашқы жылдары оператордың көмекшісі ретінде қызмет жасады.  1929 жылдан бастап деректі хроника түсірумен айналыса бастайды. Оның «Ножан, воскресное Элдорадо» (1929) фильмі Париж халқының қала сыртындағы демалысы жайында баяндаған поэтикалық репортаж стилінде түсірілді. Фильмнің құрылымдық ерекшелігі арқылы режиссер кинематографистер ортасында танымал болды. Отызыншы жылдар тұсында Рене Клердің  көмекші болып қызмет жасайды. 1936 жылдан бастап көркемсуретті фильмдер түсіре бастайды. Алғашқы фильмі «Женни» А.П.Роше әдеби шығармасының желісімен түсірілді. Режиссердың көркем кинодағы жетістігі, әсіресе, «Забавная драма» (1937) фильмінде айқын байқалды. Лирикалық шығарма тәсілдері пародия элементтерімен ұласып, характерлік сипаттау тәсілдерінде эксцентрика, сарказм тәсілдері еркін қолданылды.  М.Карне фильмдеріндегі басты тақырыптардың бірі - өмірдің қатал заңдылықтары, тұрақсыздық , адамдар арасындағы қарым-қатынастың өте құбылмалы табиғаты болды.  Режиссер шығармашылығындағы өрлеу  тұсы соғыс алдындағы қауіпті кезең сипатын айқын бере алған «Набережная туманов» (1938) фильмінің жетістігімен сәйкес келді.  Марсель Карне фильмдерінде  ұлттық теңсіздік сипатталады, қанаушылық саясатын ашу мақсаттары, болашаққа деген сенімнің аздығынан  және соғыс қаупінің әсерінен туындаған үрей сезімдері орын алады.

Ален Рене (1922 жылы туылған). Актер және режиссер. Алғашқы фильмін («Фантомас») әуесқой режиссер ретінде 1936 жылы түсірді. Кәсіби режиссурамен 1946 жылдан айналыса бастайды. Алғашқыда деректі фильмдер («Схема идентификации», «Открыто на учет») түсірумен шұғылданады. Суретшілер шығармашылық өмірінен бірнеше қысқаметражды фильмдер түсіреді.  Оның «Ван Гог» (1948) фильмі  Венеция қаласында өткен Халықаралық  фестивальдің арнайы жүлдесін жеңіп алады.  1949 жылы түсірілген «Генрика» фильмі Пикассо шығармашылығына арналды.

Ален Рене қолтаңбасында әсіресе, деректі жанрдағы дәлдікті  шындықтың  поэтикалық көрінісімен ұтымды үйлестіру орын алады. Оның 1956 жылы экранға шыққан «Ночь и туман» фильмінде  неміс басқыншылығы, оның ішінде, әсіресе,  концлагерь сұмдықтары жайындағы деректі  хроника стиліндегі  көріністер орын алған.

Режиссердың көркем жанрдағы алғашқы фильмі  «Хиросима, любовь моя» 1959 жылы  түсірілді. Бүгінгі мен өткеннің, шындық өмір мен қиялдың  алмасуы арасында шек жоқ деуге болады. Осындай суреттеу тәсілімен «Хиросима, любовь моя» фильмі аса ерекшеленіп тұр деуге болады. Бұл фильм осы жылы Канн фестивалінде ФИПРЕССИ жүлдесін иеленді.

Режиссердың 1961 жылы экранға шыққан «В прошлом году в Мариенбадене» фильмінде поэтикалық сарын көмескіленіп,  шартты түрдегі суреттеу формасына айналады. Ал, 1963 жылы экранға шыққан «Мюриель» фильмінде ол шындық өмір көрінісін реалистік сипаттау тәсіліне қайта оралады. Ален Рененің бұдан былайғы бірқатар фильмдері («Война окончена»-1966, «Далеко от Вьетнама»-1967, деректі фильм) қоғамдағы өзгерістер мен жаңа бағыттағы саяси ағымдар тақырыбын қамтиды.

Француз киносындағы «жаңа толқын»

Кәсіби мамандардың  қалыптасқан мектебі және  өндірістік деңгейдің жеткілікті дәрежеде болғанына қарамастан елуінші жылдардың екінші жартысында француз киносында тақырыптық, көркемдік дағдарыс байқалды.

Кинокәсіпкерлердің басым көпшілігі шынайы өмірден алшақ тақырыптағы  фильмдерді қаржыландыруға тырысты. Шығармашылық ізденістегі  режиссерлардың  авторлық көзқарастағы шындық өмірді сипаттайтын фильмдері үкіметтен де, кәсіпкерлер тарапынан да қолдау таппады. Бұл жылдардағы кино сыны режиссерлардың  көркемдік-идеялық ізденістеріне мейлінше көмек көрсетіп отырды.  Сыншылар тарапынан шындық өмір тақырыптарына фильмдер түсіруде  режиссерларға деген талап күшейді. Дәл осы кезеңде француз киносына жас мамандар келе бастайды. Олардың ішінде Ф.Трюффо, К.Шаброль, Л.Маль, Ж.Годар, Э.Ромер сияқты талантты кинематографистер болды. Бұл аталып отырған режиссерлардың шығармашылығымен француз киносына «жаңа толқын» ағымы келді. 1958-1959 жылдардағы экранға шыққан «жаңа толқынның» алғашқы фильмдері коммерциялық туындылардан мүлдем алшақ табиғи ортада, шындық өмір көріністерінен сипаттаулар арқылы оқиғаға деген авторлық өзіндік көзқарастарымен ерекшеленді. «Жаңа толқын» кейіпкерлері күнделікті өмірде кездесетін кейіпкерлер, суреттелетін оқиға режиссердың өз замандастары өмірінен алынған шынайы оқиғалармен үйлесім тауып жатты. Жас кинематографистер киноматериалды бұған дейінгі қалыптасқан классикалық кино мектебі өкілдері тәсілдерінен ерекше түрде ұйымдастыратын болды. «Жаңа толқынның» алғашқы фильмдері («Кузены», «Красавчик Серж» - реж.К.Шаброль; «400 ударов» - реж.Ф.Трюффо, «На последнем дыхании»- Ж.Л.Годар) коммерциялық киноөндірісінен тыс жүзеге асырылды. Жас кинематографистердің алғашқы фильмдерінің кең прокаттағы жеңісі олардың келесі фильмдеріне кәсіпкерлер тарапынан қаржы бөлуге мәжбүр етеді.

Көркемдік-идеялық жағынан «жаңа толқын» ағымын қалыптастырған «Группа тридцати» қысқаметражды фильмдер жинағы мен Андре Базеннің, А.Астрюктың теориялық жұмыстары, сын мақалалар болды.  «Жаңа толқын» ағымына сонымен қатар, аға буын кинорежиссерлары ішінен А.Рене, А.Варда, А.Аксюк фильмдері («Жизнь»-1958, реж.А.Аксюк, «Головой об стену»-191959, реж.Франжю, «Хиросима, моя любовь»-1959, реж.А.Рене, «Клео от 5 до 7»-1962, реж.Варда). «Жаңа толқын» ағымына «Синема-верите» ұғымын ұранға айналдырған жас кинодокументалистер тобын да жатқызуға болады (К.Маркер, Ж.Руш, Ф.Рейшенбах).  Жаңа ағымның фильмдеріндегі бейнелік шешім ерекшелігін қамтамасыз еткен операторлар А.Деке, Р.Кутар, композиторлар М.Легран, Ж.Делерю, М.Жар шығармашылықтары  да «жаңа толқынның» өзіндік ерекшелігін терең аша түсті. Алпысыншы жылдар тұсында «жаңа толқынның» аясы кеңиді, тағы бір топ  режиссерлардың келесі фильмдері экранға шығады («Лола»-1961,реж.Ж.Деми, «Шербургские зонтики»-1964, реж.А.Гатти, «Загон»-1961, реж.А.Гатти, «Столь долгое отсутствие»-1961, реж.А.Кольпи, «Взвесь весь риск»-1961, реж.К.Соте, «Париж принадлежит нам»-1961,реж.Ж.Ривет, «Прекрасная жизнь»-1964, реж.Р.Энрике, «Дурные знакомство»-1963, Ж.Эсташ).  «Жаңа толқын» режиссерларының фильмдері француз киносындағы тақырыптық түрленуді одан әрмен тереңдетті,  кино тілінің жаңа суреттеу тәсілдері табылды. Жаңа толқынның жаңалығы басқа елдердегі жас кинематографистерді де құлшындыра түседі. Алпысыншы жылдардың екінші жартысында экранға шыққан  фильмдеріндегі атүсті сипатталатын әлеуметтік конфликт тармағы «жаңа толқынның» «дүбірін» біраз  бәсеңдетеді. Бұған дейінгі «жаңа толқын» фильмдерінде көрініс алған қоғамдық сипаттың ащы шындығы  жаңа табылған тәсілдермен (камераның еркін қозғалысы, эпизодтардың аяқталмай күрт үзілуі, бейнелік қатар мен дыбыстың сәйкессіздігі т.б.) алмасады. Жас режиссерлардың бір тобы коммерциялық фильмдер өндірісіне ауысады.

«Жаңа толқын» режиссерларының  кино тілінің суреттеу тәсілдеріне қосқан жаңалығы француз киносы аясынан шығып, әлем киносының суреттеу тәсілдеріне енді. Алпысыншы жылдар тұсындағы француз киносының өрлеу тұсында жас кинематографистердің авторлық фильмдерімен қатар, саяси тақырыптар да көтерілді. Киноға келгенге дейін Индокитайда саяси корреспондент болған К.Бернар-Обер  «Ударный патруль»-1957, «Кишки на солнце»-1959 атты фильмдерінде колониялық  басқыншылық тақырыбын қозғайды. Драматург және режиссер А.Гатти өз сценарийі бойынша «Загон»(1961) фильмін түсіреді. Бұл фильмнің бас кейіпкері Алжирде үш жыл бойы әскери қызметте болған жас жігіттің тағдырын сипаттайды. «Жаңа толқынның» суреттеу тәсілдері француз киносына көркемсуретті мәнерге деректі репортаж стилі үйлесім табады.

Қолданылған материалдар:

  1.  Рене Клер. «Размышления о киноискусстве», «Искусство», Москва, 1958.
  2. Арнхейм Р. Кино как искусство. М., Изд.во иностран.лит. 1960.
  3. Гуидо Аристарко «История теорий кино». М., "Искусство", 1966.
  4. Теплиц Ежи. История киноискусства. М.,1968-1973.
  5. Луис Бунюэль. Серия: «Мастера зарубежного киноискусства. – М.: «Искусство», 1979.
  6. Леон Муссинак. Избранное. М, Искусство. 1981.
  7. Садуль Ж. Всеобщая история кино. М.,1958-1982.
  8. Киноэнциклопедический словарь. Москва., 1986.
  9. Ямпольский М.Из истории французской киномысли.,М,"Искусство", 1988.
  10. Бунюэль о Бунюэле. - М.: «Радуга», 1989.
  11. С.Фрейлих. Теория кино. Москва.1992.
  12.  Рене Клер. «Размышления о киноискусстве», «Искусство», Москва, 1958.
  13. Теплиц Ежи. История киноискусства. М., 1968-1973.
  14. Леон Муссинак. Избранное. М, Искусство, 1981.
  15. Садуль Ж. Всеобщая история кино. М., 1958-1982.
  16. Киноэнциклопедический словарь. Москва., 1986.
  17. Ямпольский М.Из истории французской киномысли., М, Искусство, 1988.
  18. Франсуа Трюффо ― Письма, Faber & Faber, 1989.
  19. Жан-Люк Годар ― Годар о Годаре