Maqala
QaraFest: "Baǵban" fılmi
Osydan birneshe jyl buryn Almatyda óte qatty daýyl turyp, taý bókterlerindegi qaraǵaılar bir kúnde sulap tústi. Týra qapııada jaý shaýyp, qalyń áskerdi qyryp salǵandaı boldy. Jergilikti bılik, memlekettik qoryq mekemesi daýyl opyryp ketken aǵashtardy jınamady. Olar qazir de qýrap, aǵash beıitterge aınalǵan. Ólgen. Grýzın rejısseriniń «Baqsha áshekeıi» derekti fılmindegi alyp aǵashtyń Almaty taýlaryndaǵy myńdaǵan beıit aǵashtardan aıyrmashylyǵy ol – tiri. Biraq...
Bólim: Kıno
Datasy: 22.09.2021
Avtory: Өміржан Әбдіхалық
Maqala
QaraFest: "Baǵban" fılmi
Osydan birneshe jyl buryn Almatyda óte qatty daýyl turyp, taý bókterlerindegi qaraǵaılar bir kúnde sulap tústi. Týra qapııada jaý shaýyp, qalyń áskerdi qyryp salǵandaı boldy. Jergilikti bılik, memlekettik qoryq mekemesi daýyl opyryp ketken aǵashtardy jınamady. Olar qazir de qýrap, aǵash beıitterge aınalǵan. Ólgen. Grýzın rejısseriniń «Baqsha áshekeıi» derekti fılmindegi alyp aǵashtyń Almaty taýlaryndaǵy myńdaǵan beıit aǵashtardan aıyrmashylyǵy ol – tiri. Biraq...
Bólim: Kıno
Datasy: 22.09.2021
Avtory: Өміржан Әбдіхалық
QaraFest: "Baǵban" fılmi

Kıno bergisiz derekti fılmde alyp aǵashtyń túp-tamyrymen ózge jaqqa kóshirilý hıkaıasy boıamasyz, óte shynaıy kórsetiledi. Fılmdegi rejısser men operatordyń jáne sýretshiniń jumysyna uzaq qol soǵýǵa turarlyq. Shynymen de ǵajap: Kameradaǵy qozǵalyssyz, uzaq kadrlar adamdy ózine tartady ári sál eliktirip, alǵa emintedi.

Alyp aǵashty túp-tamyrymen kóshirýdegi mashaqaty mol jumys jáne jumysshylardyń ózara dıalogynan aqsha men bıliktiń aldynda qanshama san urpaqtyń ómiriniń aıaýly esteligine, qanshama tarıhqa kýá alyp aǵash ta, sol aǵashty kóshirýge kelgen kishkentaı adamdar da sondaı álsiz, qorǵansyz. Fılmde aqsha men bılik kórinbeıdi, biraq ekeýiniń kúshi, demi, daýsy, yqpaly sát saıyn sezilip turady. Aqsha men bıliktiń aýrasy óte aýyr. Al adamdar she?

Adamdar bar... Sondaı kishkentaı adamdar. Bıliksiz, aqshasyz, yqpalsyz. Olar alyp aǵashty shyǵaryp salýǵa ǵana jarady. Iá, qorǵamaq boldy, ashýlandy, yzalandy. Biraq kúresýge dármen joq. Qorǵaýǵa, qorǵanýǵa erlik te joq. Fılmde aýyl turǵyndarynyń alyp aǵashty shyǵarý salý sáti bar. Kózderine jas alady. Bul jerde aqsha men bılik jaı ǵana alyp bir aǵashty túp tamyrymen alyp qana bara jatqan joq, sol aǵashpen tamyrlasyp ketken san urpaqtyń esteligin, balalyǵyn, ómirdegi eń aıaýly sátterin tamyrymen, topyraǵymen qosa alyp ketti. Úıdeı ornymen qosa alynǵan alyp aǵashtyń ornynda tamyr alyp kókteıtin tamyr qalǵan joq. Al kishkentaı adamdardyń qolynan ashýlaný men kózderine jas alý ǵana keldi.

Eger, biz, ár aǵashtyń Otany onyń egilgen jeri desek, onda ár aǵash óz týǵan jerinde, Otanynda turyp, qýraýy tıis. Al alyp aǵashty jer aýdaryp jiberdi. Qandaı qylmysy úshin? Alyp bolǵany úshin. Kórgen adamnyń aýzy ashylyp tańyrqap qalatyndaı tańǵajaıyp ádemi bolǵany úshin. Ol bireýdiń aǵash kollekııasyn tolyqtyrady. Tiri aǵashtan kollekııa jasaý.

Fılm ishinde áregidik oınalatyn mýzyka da sondaı azaly. Alyp aǵashtyń azasy syndy. Al jalpy fılmniń ón boıy tabıǵı dybystarmen órnektelip, adam men tabıǵattyń boıamasyz, alyp-qospasyz shyn keıpinde kórinýi fılmniń eń úlken jetistigi. Fılmde «tabıǵatty aıalaıyq, jerdiń ókpesin qorǵaıyq» deıtin urandar atymen joq. Tek adamdardyń sharasyz dıalogtary, tynymsyz tehnıka. Sosyn alyp aǵashtyń únsizdigi, teńizdiń tynyshtyǵy. Sońǵy kadrlardyń birinde teńiz betinde araldaı bolyp qasqaıyp ketip bara jatqan alyp aǵash kórinedi. Birte-birte uzap kishireıedi. Sondaǵy alyp batyrdaı jan-jaǵynan trosspen baılanyp, jer aýdarylyp ketip bara jatsa da qasqaıǵan alyp aǵash beınesi kúreske shaqyryp turǵandaı ári sondaı susty, ekrandaǵy qasqaıǵan alyp aǵash beınesi kórgen janǵa kúsh-qýat, kúreskerlik qaısarlyq syılap turady.

Fınal – kútimmen turǵan keremet baq. Syńsyp tur. Alyp aǵash osy baqtyń bir eskponatyna aınalady. Ekspanottar aǵashtar. Bári de jer aýdarylyp kelgendeı. Alyp aǵashtar. Jáne bári kóńilsiz, muńdy.