Gúljan NAÝRYZBEKOVA

T.Júrgenov atyndaǵy QazUÓA professory, kınotanýshy

---

1.2. Qazaq kınosynyń  akterlik mektebi

Álemdik kınoóneri jedel qarqynmen aıaq alyp, az ýaqyt aralyǵynda dybysty kezeń tarıhyn bastan keship jatqan tusta qazaq kınosy endi ǵana óris ala bastaıdy. Qazaq kınosynyń kórkem janr tarıhynyń alǵashqy qadamdary akterlik mektep tájirıbesimen tikeleı baılanysty. Ulttyq teatr tarıhy 1926 jyldan bastalsa, qazaq teatr sahnasynyń alǵashqy akterlik quramy kórkem kıno tarıhyn da qalyptastyrdy. Qazaqstan taqyrybyna túsirilgen eń alǵashqy kórkemsýretti fılmderdiń barlyǵyna derlik teatr sahnasynyń akterlary qamtyldy. Serke Qojamqulov, Qalıbek Qýanyshpaev, Elýbaı Ómirzaqov, Qurmanbek Jandarbekov, Qanabek Baıseıtov, Sháken Aımanov, Qapan Badyrov, Ámına Ómirzaqova, Hadısha Bókeeva, Bıken Rımovalardyń alǵashqy kórkemsýretti fılmderdegi rolderinen ulttyq akterlyq kıno tarıhy bstaý alady.

Serke (Seraly) Qojamqulov (05.05.1896-31.12.1979jj) teatr jáne kıno akteri. Qazaq SSR-nyń Halyq ártisi (1936). SSSR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri (1952j). Qazaq SSR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri (1970j). Soıalıstik Eńbek Eri (1976). Týǵan jeri – Qostanaı oblysynyń Qarabalyq aýdany. Troık qalasynda medresede oqıdy. Azamat soǵysy jyldarynda Álibı Jangeldınniń otrıady quramynda áskerı mindetin atqarady. Serke Qojamqulovtyń shyǵarmashylyq joly 1922 jyldan bastalady. Orynbor qalasynda áýesqoı teatr úıirmesinde júrip, alǵash ret sahnaǵa “Eńlik-Kebek” spektaklimen shyǵady. Serke Qojamqulov 1926 jyly Qyzyl-Orda qalasynda ashylǵan alǵashqy kásibı teatrdyń negizin qalaýshylardyń biri. Tabıǵı talantymen sahna ónerin meńgere bastaǵan jas akter qazaq kınosynyń akterlik mektebin de qalyptastyrýǵa tikeleı aralasady. Onyń kınodaǵy alǵashqy jumysy “Vostokkıno” aıdarymen 1930 jyly ekranǵa shyqqan “Dala ánderi” fılmindegi batraqtyń róli. “Amangeldi” (1938j) fılminde  akter somdaǵan usta Bekettiń beınesi fılm qurylymyndaǵy dramatýrgııalyq tizbekte asa salmaq bere qoımasa da, Serke Qojamqulovtyń tabıǵı daryny nátıjesinde ekinshi planda kórinetin epızodtyq keıipker kórermen úshin asa tartymdy bolyp shyqty.

1940-45 jyldar tusynda Serke Qojamqulovtyń kınoakter retindegi shyǵarmashylyq joly taǵy birqatar fılmdermen tolyqtyrylady: “Raıhan” (1940j., “Lenfılm”), “Aq gúl” (1943 OKS), “Abaı ánderi” (1945j, Almaty kınostýdııasy). Serke Qojamqulovtyń irili-usaqty, tipti epızodtyq bolsa da, ár róli onyń talantynyń aıqyn dáleli retinde kórermen nazaryn ózine meılinshe baýrap alady.

Qazaq kınosynyń alǵashqy akterlarynyń biri - Qalıbek Qýanyshbaev 1893 jyly 25 qazanda Qaraǵandy oblysy Qarqaraly aýdanynda dúnıege kelgen. Ol- akter, kórkem sóz oqýshy, ulttyq professıonaldy teatr óneriniń negizin salýshy qoǵam qaıratkeri. Jasynan án-kúı men oıyn-saýyqqa, toı-tamashaǵa qumar, dýmanshyl, halyqtyń sóz ónerin tereń uǵyp ósti. Jalǵyz ózi birneshe adamnyń keıipine túsip, bir otyrysta-aq "ekeýdiń talasyn, úsheýdiń kerisin, beseýdiń janjalyn" oryndap, tyńdaýshy kópshilikti qyran kúlkige keneltti.

1926 jyly Qyzylorda qalasynda irge kótergen Qazaqtyń memlekettik drama teatryn uıymdastyrýǵa qyzý at salysty. 1927 jyly Moskva qalasynda bolǵan etnografııalyq konertke bir top sahna sheberlerimen birge qatysty. Ol Qazaqtyń memlekettik drama teatrynda ár jyldary qoıylǵan M. Áýezovtyń "Eńlik – Kebek" tragedııasyndaǵy Qaramende bıdiń beınesinen bastap, spektakldegi bas keıipkerlerdi túgel derlik oryndap shyqty. Kórkem fılmderde Q.Qýanyshbaevtyń jasaǵan basty tulǵalary ózderiniń minez erekshelikterimen este qalarlyqtaı bolyp shyqty. Baıbol («Amangeldi» fılminde, 1938j), Abaı («Abaı ánderi», 1945j), Berǵalıev («Altyn múıiz» fılminde, 1948j), Jarqyn («Mahabbat týraly ańyz», 1954j), Shyńǵys («Shoqan Ýálıhanov», 1957j).

1993 jyly Qazaqstanda Qýanyshbaevtyń týǵanyna 100 jyl tolýy keńinen atalyp ótti. Sahna jáne kıno ónerine sińirgen eńbegi joǵary baǵalanyp, akter 2 ret Lenın ordenimen, Eńbek Qyzyl Tý jáne Qurmet belgisi ordenimen marapattaldy.

Qazaqstan taqyrybyna túsirilgen alǵashqy fılmderdiń basym kópshiliginde Hakim Dáýletbekov kınodaǵy shyǵarmashylyq jolyn akter retinde bastaıdy.

Hakim Dáýletbekov (22.03.1910-11.01.1983) Kınoakter. Kınorejısser. Qazaqstan ónerine eńbegi sińgen qaıratker (1958j) Qazaqstan kınomatografıster Odaǵynyń múshesi (1958j.). Týǵan jeri – Aqmola oblysynyń Qarǵaljy aýdany. 1928 jyly «Sovkıno» kınobirlestigi arqyly ekranǵa shyqqan Qazaqstan taqyrybyndaǵy alǵashqy kórkemsýretti fılmderde («Mıatej», rej. S.Tımoshenko) qazaqtyń tuńǵysh kınoakteri Hakim Dáýletbekov basty rolderdiń birin somdaıdy. Bir-eki jyldaı ýaqyt Hakim Dáýletbekov Qyzylorda oblysynyń shalǵaı aýdandarynda komsomol joldamasymen saýatsyzdyqpen kúresý jumystaryn júrgizedi.

Oqýyn jalǵastyrý úshin ol 1930 jyly Almatyǵa qaıtyp oralady. Osy kezde búkilreseılik «Vostokkıno» tresiniń almatylyq bólimshesi ashylyp, Qazaqstan taqyrybyna «Jut» atty taǵy bir kórkemsýretti fılm jobasy óndiriske jiberilgen edi. Munda ol malaıdyń roline bekitiledi. Kınodaǵy eki jumysynan keıin Hakim Dáýletbekov «Vostokkıno» tresiniń akterlik bólimine shtatqa qabyldanady. Budan bylaıǵy jyldary Hakim Dáýletbekov «Vostokkıno» tresiniń basqa da kórkemsýretti fılmderine túsedi. («Qarataý qupııasy» – 1932j).

1935 jyly «Mosfılm» kınostýdııasynda O.Preobrajenskaıa men I.Pravov «Jaý súrleýi» atty fılmdi ekranǵa shyǵarady. Bul fılmde Hakim Dáýletbekov malshy Abylaıdyń rolin oryndaıdy. «Vostokkıno» tresi jabylǵannan keıin Hakim Dáýletbekov «Mosfılmge» jumysqa aýysady, epızodtyq rolderdi oryndaı júrip, M.Gorkıı atyndaǵy ádebıet ınstıtýtynyń dramatýrgııa bólimine oqýǵa túsip, ony 1940 jyly bitirip shyǵady.

Soǵystyń surapyl alǵashqy jyldarynda Almatyda shoǵyrlanǵan Ortalyq Kınostýdııalardyń quramynda rejısserdiń kómekshisi qyzmetinde bolady. Kóptiń qatarynda Hakim Dáýletbekov te soǵysqa attanady, 1946 jyly jeńispen elge qaıtyp oralady. Budan bylaıǵy ýaqyttta Hakim Dáýletbekov derekti kıno rejısseri mamandyǵynda qyzmette bolady, osy saladaǵy shyǵarmashylyǵynyń bastapqy satysy ǵylymı-kópshilik fılmderden bastalady. Hakim Dáýletbekovtyń rejısser-dokýmentalıst retinde tanylǵan fılmderi «Narodnyı ýchıtel» (1952j), «Lımonnoe oroshenıe v Kazahstane» (1954j), «Za ızobılıe prodýktov jıvotnovodstvo» (1956j), «Hleb nash nasýnyı» (1958j).

Teatr sahnasynyń juldyzy Elýbaı Ómirzaqov (31.01.1899- 02.04.1974) kınodaǵy  shyǵarmashylyq jolyn  birden kólemdi rolderden bastaıdy. Ol - teatr jáne kıno akteri, ulttyq professıonaldy teatr óneriniń negizin qalaýshylardyń biri, Qazaq ASSR-nyń Halyq artısi (1931). SSSR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri (1952j). Týǵan jeri – Qostanaı oblysy. 1923-25 jyldar aralyǵynda Elýbaı Ómirzaqov Orynbor qalasyndaǵy Qazaqtyń halyq aǵartý ınstıtýtynda oqyp bilim aldy. Kedeı sharýanyń otbasynda tárbıelengen. Bolashaq akter talantynyń ushqynyn alǵash tanyp ushtaǵan ári ony oqý – syzýǵa úıretken sol kezderi 1914j. Aýyl ustazy bolǵan, jazýshy- dramatýrg Beıimbet Maılın boldy. Aýyl sahnasynda Beıimbet Maılınniń ózi uıymdastyryp qoıǵan «Qalamqas» spektaklindegi arý Qalamqastyń da, ony saǵynǵan jas jigit Shapaıdyń da rolin Elýbaı Ómirzaqov bir ózi oryndaıdy. Óneri endi ashylyp kele jatqan jas talant ıesi aýyl-aýyldy kóp aralaıdy, el arasynda kúldirgi án-jyrymen tanyla bastaıdy. 1925 jyly Qyzyl - Ordada Qazaq memlekettik drama teatry quryldy. Áýesqoı akterlar trýppasyndaǵy Elýbaı Ómirzaqovtyń sahnalas serikteri Abdýllın, Badyrov, Baıǵojın, Ospanovtar bolady. 1931jyly Qazaq sahna sheberleri qatarynan rejısser Jumat Shanınmen birge teatrdyń bes jyldyq merekesine baılanysty respýblıkalyq tuńǵysh halyq artısi ataǵyna ıe bolady. 1930-1940 jyldar aralyǵynda Elýbaı Ómirzaqov tek drama teatryndaǵy qyzmetimen ǵana shektelmeıdi, sonymen qatar, ol radıo, fılarmonııada qyzmet etedi, estradalyq konerttermen el-eldi aralaıdy, kıno óneriniń damýyna da qyzý at salysa bastaıdy, tabıǵı talanty arqyly ár qyrynan tanyldy.

1938 jyly ekranǵa shyqqan «Amangeldi» fılmindegi bas roli akterdyń kınodaǵy shyǵarmashylyǵynyń úlken jeńisteriniń biri bolyp esepteledi. Amangeldi Imanov beınesi akter somdaýynda fılmniń barysynda únemi damý satysynan ótip otyrady. Bastapqy epızodtarda onyń keıipkeri endi ǵana qalyptasyp kele jatqan revolıýıoner retinde berilse, fılmniń sońyna qaraı Amangeldi beınesi harakterlik ereksheligi basym múldem jańa tulǵa retinde kórine aldy. Akter oıynynyń sheberligi arqyly ulttyq tanym ereksheligi aıqyn kórinedi. Sóılegen sózderi, qımyl-qozǵalysy, júris-turys ereksheligi – bári batyr beınesine sonshalyqty úılesimdi kelip tur. Elýbaı Ómirzaqovtyń budan bylaıǵy ekrandyq keıipkerleri de akter sheberliginiń dáleli retinde kórermen esinde jattalyp qaldy. Onyń somdaǵan Jeksen («Raıhan»), Erden («Abaı ánderi»), Turdyqulov («Altyn múıiz»), Aqtanbaı («Dala qyzy»), Baqsy («Aldar Kóse»), qarııa («Atameken») keıipkerleri osynyń aıqyn dáleli bola alady. Ásirese, Elýbaı Ómirzaqovtyń «Atameken» fılmindegi qarııanyń  beınesi tamyry tereńge ketken ulttyq keıipkerdiń naǵyz aıqyn mysaly bola alady. Psıhologııalyq kúrdeli óńdeýden ótken qarııa beınesi tek bir ǵana akterdyń shyǵarmashylyǵyndaǵy jeńisi ǵana emes, bul keıipker jalpy qazaq kınosyndaǵy eń úzdik rolderdiń biri retinde esepteledi. Elýbaı Ómirzaqovtyń basty rolderin bylaı qoıǵannyń ózinde, onyń ekranda somdaǵan epızodtyq rolderiniń  árqaısysy («Aldar kóse» fılmindegi baqsy roli, «Dala qyzy» fılmindegi Aqtanbaı rolderi) umytylmastaı óte aıqyn shyqqan.

1975 jyly Almatyda Elýbaı Ómirzaqovqa memorıaldy taqta ornatyldy, Qostanaı qalasynda fılarmonııaǵa akterdyń aty berildi.

Qanabek Baıseıitov (15.03. 1905 - 10.03.1979jj). Teatr jáne kıno akteri. Qazaq SSR-nyń Halyq artısi (1936). SSSR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri (1952j). Qazaq SSR Memlekettik syılyǵynyń ıegeri (1967j). Týǵan jeri – Taldy-Qorǵan oblysy, Qara-tal aýdany. 1929 jyly Almaty pedagogıkalyq tehnıkýmyn bitiredi. Qanabek Baıseıitov qazaq ulttyq teatr óneriniń negizin qalaýshylardyń biri bolyp esepteledi. Shyǵarmashylyq jolyn akter retinde bastaǵan Qanabek Baıseıitov biraz jyl dramalyq kórkemónerpazdar úıirmesinde jetekshi bolady. 1929 jyly Qanabek Baıseıitov Qazaq drama teatrynyń rejıssery bolyp taǵaıyndalady. Akter, ári rejısser qyzmetinde bolǵan Qanabek Baıseıtov osy jyldary dramalyq shyǵarmalar jazýmen de shuǵyldanady. Onyń qalamynan shyqqan «Záýre», «Kelinshek», «Eki qyz», «Beý, qyzdar-aı!» pessalary kóp jyldar boıy úzilmeı qoıylyp júrdi.

1934 jyly Qanabek Baıseıitov jańa qurylǵan mýzykalyq teatrǵa aýysady, budan bylaıǵy jyldary ol endi ulttyq opera óneriniń damýyna at salysady. Rejısser retinde Qanabek Baıseıitov mýzykalyq teatr sahnasynda óte kóp spektaklder qoıady. 1936-jyly Moskva qalasynda ótken Qazaqstan óneriniń onkúndigi kezinde onyń rejısser retinde qoıǵan «Qyz-Jibek», «Dýdar-aı» spektaklderi úlken jeńiske jetedi.

Qanabek Baıseıtovtyń kınodaǵy shyǵarmashylyq joly «Amangeldi» fılminen bastalady. Akter somdaǵan  Japar beınesi fılmdegi  bas keıipkerler men epızodtyq  rolder arasyndaǵy  harakterlik úılesimdilikti qamtamasyz etip tur. Qanabek Baıseıitovtyń, ásirese, 1955 jyly ekranǵa shyqqan «Shabandoz qyz» («Devýshka-djıgıt») komedııalyq fılmindegi Jurqa roli bir adam boıyndaǵy qarama-qaıshylyq qasıetterimen-aq kórermenderdiń esinde  jattalyp qaldy.

Qanabek Baıseıitovtyń basqa da ekrandyq  keıipkerleri («Botagóz» fılminde Itbaı, «Shyńdaǵy shynar» fılmindegi baıdyń roli, «Alty jasar Alpamys» fılmindegi Munar ata roli) san qyrynan tereń ashylǵan  akter sheberliginiń dáleli bolyp otyr.

1936 jyly Qanabek Baıseıitovke  Qazaq SSR-niń Halyq artısi degen ataq berildi.

Qapan Badyrov (21.09.1904 - 14.06.2000) Akter. KazSSR halyq artısi (1942j). Týǵan jeri-Qostanaı oblysy, Komsomol aýdany, Tabyn aýyly. Qazaqtyń professıonaldy teatr óneriniń baıyrǵy sańlaqtarynyń biri. Bastaýysh bilimdi birinshi satydaǵy aýyl mektebinen alǵan. 1922-25jyldarda Orynbor qalasyndaǵy Qazaqtyń halyq aǵartý ınstıtýtynda oqydy. Instıtýtta oqyp júrgen kezinen kórkemónerpazdar úıirmesine belsene aralasady. Ol sol kezdiń ózinde-aq Sáken Seıfýllın, Beıimbet Maılındermen, bolashaq ulttyq teatr óneriniń sańlaqtary Serke Qojamqulov, Elýbaı Ómirzaqovtarmen kezdesip tanysady, olarmen jıi aralasa bastaıdy.

Qapan Badyrov 1925 jyly tuńǵysh uıymdastyrylǵan Qazaq drama teatrynyń trýppasyna qabyldandy. 1926 jyly joldamamen Zoovettehnıkýmǵa oqýǵa jiberiledi. Qalalyq komsomol komıtetiniń bıýro múshesi bolyp saılanǵan oǵan jumysshy jastar teatrynyń kórkemdik jaǵyn basqarý isi tapsyrylady. 1927 jyly Qapan Badyrov rejısser retinde M.Áýezovtyń «Qaragóz», «Enlik-Kebek», Ó.Ospanovtyń «Zarlyq» pesalary boıynsha jasalǵan úsh spektakldi sahnaǵa shyǵaryp, ózi de akter retinde qatysady. 1928 jyly Á.Sultanovtyń «Darıǵa-Qaıdar» (munda Qaıdardyń rolin oınady), tatar jazýshysy Fahtı Býrnaıtıdiń «Iashıýrıaklar» pesalaryn qoıdy. Biraz úzilisten soń 1931 jyly qaıta teatrǵa oralady.

1940-1941 jyldary  Qapan Badyrov rejıssýramen de aınalysty. Onyń basshylyǵymen Balzaktyń «Evgenııa Grande», Áýezov pen L.S.Sobolevtyń «Abaı» tragedııasy qoıyldy. Badyrov ózi Á.Ábishevtiń «Joldastaryn» sahnalaıdy. 1939 jyldan bastap kınoǵa túse bastaıdy. Kınodaǵy bastapqy roli «Amangeldi» fılmindegi  Qarataı roli ózindik ereksheligimen kórine aldy. Qapan Badyrovtyń kúrdeli ekrandyq obrazdary kórermenge akter somdaǵan  Aıdar («Abaı ánderi»), Kóregen («Alyptyń áni»), Júnisov («Eńlik gúl sheshek atqanda»), Sársen («Ómir joly») rolderi arqyly tanyldy. 1952 jyly KazSSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty atanady, shyǵarmashylyq jolynda Qapan Badyrov eki ret Eńbek Qyzyl Tý jáne halyqtar dostyǵy ordenderimen marapattalǵan.

Qazaq SSR-nyń Halyq artısi Ámına Ómirzaqova óner súıer qaýymnyń ystyq iltıpatyna bólengen qazaq kınosynyń alǵashqy ekran juldyzdarynyń biri. Ol óziniń shyǵarmashylyq ǵumyrynyń shabytty shaqtaryn teatr jáne kıno áleminde  ár alýan harakterli kesek keıipkerlerdi somdaýǵa arnady. Aktrısa, ásirse, ana obrazyn ózindik tabıǵı bolmys-bitimimen beıneleı bilýde aıryqsha qabilet tanytty.

Ómirzaqova Ámına Erǵojaqyzy 1919 jyly Naýryzdyń 8 kúni Shyǵys Qazaqstan oblysy, Abaı aýdany, Qaraýyl aýylynda dúnıege kelgen. 1938 jyly Lenıngradtyń memlekettik sahna óneri tehnıkýmyn, keıinnen teatr, mýzyka jáne kınematografııa ınstıtýtyn bitirdi. Jas Ámınanyń kınodaǵy alǵashqy epızodtyq roli S.Gerasımovtyń «Komsomolsk» fılmindegi (1938j) pıoner qyzdyń roli boldy. Lenıngradtaǵy teatr ýchılıesinde oqyp júrgen kezinde qaı jerde kópshilik kórinis qajet bolsa, sonyń barlyǵyna múmkindiginshe qatysýǵa qumar bolatyn. Sonyń arqasynda talaı belgili akterlardyń oıynyn kórip, tálim-tárbıe alýyna múmkindik boldy. Budan keıin de Ámına Ómirzaqova Moıseı Levınniń «Amangeldi», Efım Aronnyń «Aq gúl» fılmderindegi epızodtyq rolderdi somdaıdy. 1938-1940 jyldar aralyǵynda ol Shymkent oblysy drama teatrynyń, 1940-1942 jyldarda qazirgi Qazaqtyń memlekettik akademııalyq drama teatrynyń trýppasynda, al 1942-1949 jyldar tusynda «Qazaqfılm» kınostýdııasynda qyzmet atqarady. 1945 jyly ekranǵa shyqqan «Abaı ánderi» fılmindegi Ajardyń roli Ámına Ómirzaqovanyń kınodaǵy tuńǵysh kólemdi roli boldy. Budan keıin ol 1956 jyly «Qanatty syılyq» fılminde - muǵalıma, 1960 jyly «Bir aýdanda» fılminde – Aısha, rolderin somdaıdy. Qazaq kınosynyń tarıhynda Ámına Ómirzaqovanyń somdaýyndaǵy asa tereń ashylǵan  ekrandyq beıneleriniń qatarynda, ásirese, «Ana týraly ańyz» (1963j) fılmindegi ananyń roli. Osy atalyp otyrǵan fılmdegi Ana roli úshin Ámına Ómirzaqova 1964 jyly Qazaqstan jáne Orta Azııa respýblıkalarynyń kıno óneri boıynsha ótken jarys baıqaýynyń 1-shi syılyǵynyń ıegeri bolady. 1966 j. QazSSR-i Memlekettik syılyǵymen marapattaldy. 1968 jyly «Taqııaly perishte» fılminde Tana roli úshin Qazaqstan jáne Orta Azııa respýblıkalarynyń 8-shi kıno óneri baıqaýynyń syılyǵymen marapattaldy.

Ámına Ómirzaqovanyń esimi kıno ekrany men teatr sahnasynda analar beınesin shynaıy, ári sheber beınelegenimen belgili.

2001 jyly Ámına Ómirzaqova «Tarlan» syılyǵynyń laýreaty atandy. Otan, Eńbek Qyzyl Tý ordenimen jáne medalimen marapattaldy.

Alǵashqy kórkemsýretti fılmderde basty rolderdi somdaǵan  qazaq kınosynyń alǵashqy ekran juldyzdarynyń biri Hadısha Bókeeva somdaǵan ekrandyq keıipkerlerdiń qazaq ulttyq kınosyndaǵy alar orny asa tereńdiligimen erekshelenedi. Hadısha Bókeeva 1917-jyldyń 21 aqpanynda Batys Qazaqstan oblysynda dúnıege kelgen. SSSR Halyq artısi (1964j). SSSR Memlekettik syılyǵynyń laýreaty (1952j). SSSR Kınematografıster Odaǵynyń múshesi (1963j). Lenıngradtyń Teatr ınstıtýtyn V.Merkýrev jáne I.Meıerhold sheberhanasy boıynsha bitirgen (1938j).

Oqýyn bitirgen soń Hadısha Bókeeva Shymkent oblystyq drama teatryna qabyldanady. Munda ol tórt jyl boıy qyzmet etedi (1938-1942jj). Osy teatr sahnasynda somdaǵan alǵashqy rolderi: «Eńlik-Kebek» spektaklinde Eńlik, «Aqan Seri-Aqtoqty» spektaklinde – Aqtoqty rolderi. 1942-jyldan Hadısha Bókeeva M.Áýezov atyndaǵy Memlekettik drama teatrynda qyzmette. Elý jyldan astam ýaqyt aralyǵynda talantty aktrısa Hadısha Bókeeva bul teatr sahnasynda álemdik, ulttyq úzdik ádebıet muralarynan tereń de kúrdeli obrazdardy sahnaǵa ákeledi. 40-jyldar kezeńinen Hadısha Bókeeva kınoǵa túse bastaıdy. Onyń eń alǵashqy ekrandyq roli – Muhtar Áýezovtyń senarııi boıynsha túsirilgen «Raıhan» (1940j,«Lenfılm», rej.M.Levın) fılmindegi Raıhan roli. Teatr sahnasyndaǵy úzdik shyǵyp jatqan rolderi aktrısanyń ekrandyq keıipkerleriniń de tereń tabıǵatyn ashýǵa kóp kómegin tıgizdi. Sondaı kúrdeli obrazdardyń biri rejısser Májıt Begalınniń «Tulpardyń izi» (1964j) fılmindegi ana roli. Ulttyq tanym, qazaqy dástúr jáne tálim-tárbıeniń úlgisi bolǵan Hadısha Bókeevanyń osy fılmdegi ana roli ulttyq kıno ónerimizdegi asa kúrdeli jáne tereń ashylǵan obrazdardyń biri bolyp esepteledi.

Hadısha Bókeeva ónerdegi jolyn pedagogıka salasynda sátti jalǵastyra bildi. Ol Qazaq Memlekettik konservatorııasynyń teatr bólimindegi alǵashqy áıel-professor, kóp jyldar boıy akter sheberliginen sabaq berip, birqatar talantty jastardy sahna ónerine tárbıelep shyǵardy.

Ónerdegi shyǵarmashylyq jetistikteri men pedagogıkalyq jemisti eńbegi úshin Hadısha Bókeeva 1959 jyly Lenın ordenimen, Halyqtar Dostyǵy jáne Qurmet Belgisi ordenderimen marapattalady.

Káýken Kenjetaev. Teatr jáne kıno akteri. Qazaq SSR Halyq artısi (1959). Sh.Aıtmatov atyndaǵy Halyqaralyq júldeniń ıegeri, Kınematografıster Odaǵynyń múshesi (1976). T.Júrgenov atyndaǵy Ulttyq óner akademııasynyń professory. 1916 jyldyń 25 aqpanynda Pavlodar oblysynyń Baıan-aýyl aýdanynda dúnıege kelgen. Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq Memlekettik Konservatorııasyn bitirgen (1950j). Ónerdegi shyǵarmashylyq jolyn 40-jyldar kezeńinde Abaı atyndaǵy Qazaq Memlekettik Opera jáne Balet teatrynyń ánshisi retinde bastaıdy. Káýken Kenjetaevtyń kıno ónerindegi shyǵarmashylyq joly elýinshi jyldar tusynda bastalady. Onyń eń alǵashqy jumysy Sháken Aımanovtyń «Bizdiń súıikti dáriger» (1957) mýzykalyq fılmindegi epızodtyq roli. Budan bylaıǵy jyldary Kaýken Kenjetaev kınoǵa úzdiksiz túsip otyrady. Ásirese, Kaýken Kenjetaevtyń rejısser Májıt Begalınmen  shyǵarmashylyq birlestikte somdaǵan rolderi óte sátti bolyp shyǵady. Bir ǵana «Tulpardy izi» fılmindegi Káýken Kenjetaevtyń somdaǵan qarııa beınesi óziniń asa tereńdiligimen  qazaq kınosynyń akterlyq mektebiniń altyn qoryna engen tulǵa bolyp otyr. 1979 jyldan Káýken Kenjetaev T.Júrgenov atyndaǵy Memlekettik Óner akademııasynda ustazdyq etedi.

Káýken Kenjetaev soǵys ardageri, «Parasat» jáne «Otan» medaldarynyń ıegeri.

Qazaq ulttyq kınosynda sátti bastalǵan akterlyq dástúr budan bylaıǵy ýaqytta Nurmuhan Jantórın, Asanáli Áshimov, Ydyrys Noǵaıbaev, Kenenbaı Qojabekov, Lola Abdýkarımova, Farıda Sháripova, Seıfolla Telǵaraev syndy  talantty  jastardyń shyǵarmashylyǵynda jalǵasty.