Maqala
Lars fon Trıer jáne «Dogma-95»
«Álem kınosynyń tarıhy» páni boıynsha lekııa tezısteri. 14-lekııa. Lars fon Trıer jáne «Dogma-95»
Bólim: Kıno
Datasy: 18.07.2017
Avtory: Gulzhan Nauruzbekova
Maqala
Lars fon Trıer jáne «Dogma-95»
«Álem kınosynyń tarıhy» páni boıynsha lekııa tezısteri. 14-lekııa. Lars fon Trıer jáne «Dogma-95»
Bólim: Kıno
Datasy: 18.07.2017
Avtory: Gulzhan Nauruzbekova
Lars fon Trıer jáne «Dogma-95»

Lars fon Trıer 1956 jyly 30 sáýirde Kopengagen qalasynda (Danııa)  týylǵan  1983 jyly  Danııa Kınematografıster ınstıtýtyn bitirdi.  Búgingi kún kıno ónerine kıno tiliniń jańa sýretteý tásilderin ákelgen  kórnekti rejısserlardyń biri.  90-jyldar kınosynyń  kórkemdik baǵytyna  "Evropa", "Rassekaıa volny", "Tanýıýaıa v temnote" taǵy basqa da tanymal fılmderi arqyly  úlken áserin tıgizdi. "Dogma-95" manıfesiniń negizin qalaǵandardyń biri.  Lars fon Trıerdiń shyǵarmashylyǵy nátıjesinde álemdik kınematografıster qaýymdastyǵy  Danııa kıno ónerine jańa kózqaraspen asa joǵary baǵa bere aldy.  Onyń fılmderine basym kópshiligi eksperımentti týyndylar bolǵanymen de, klassıkalyq kınoshyǵarma máneri de az kezdespeıdi.   Alǵashqy qysqametrajdy fılmderinen-aq taqyryptyq tosyn izdenister baıqalǵan. Bul izdenis rejısserdyń  tolyqmetrajdy fılmderinde de jalǵasyn tabady, onyń kınematografıstik tilinde  sımvolıka elementteri men emoııalyq sıpat elementteri jıi kezdesedi.

Dancer in the Dark (2000)

Lars fon Trıer búgingi kún  kınoproesindegi asa tanymal rejısserlardyń biri. 20-ǵasyrdyń sońǵy on jyldyǵyndaǵy kıno óneriniń tarıhyn onyń "Evropa", "Idıoty", "Tanýıýaıa v temnote" fılmderinsiz elestetý múmkin emes. Rejısserdyń ár jańa jumysy  kıno tiliniń sýretteý tásilderine jańalyq ákeledi, sol arqyly  dıskýssııalyq talqylaýlarǵa negiz bolady.  Trıer bir de bir fılminde sýretker qoltańbasy turǵysynda qaıtalanbaıdy. Mıfologııalyq shyǵarmashylyq rejısserdyń tabıǵatyna bitken erekshe qasıetterdiń biri. 1991 jyly ekranǵa shyqqan  "Evropa" fılmi  rejısserdyń jeti jyldyq izdenisiniń nátıjesi bolyp tabylady jáne buǵan deıingi ekranǵa shyqqan "Element prestýplenııa", "Epıdemııa" fılmderimen tutastyqta qoǵamdyq kúrdeli qatynastar  arasynda adamgershilik qasıetterdiń quldyraý satysyn asa shynaıy kórsetken trılogııa leıtmotıvin quraıdy.

1994 jyly Lars fon Trıer "Korolevstvo" atty tórt serııaly televızııalyq fılm túsiredi. Fılmniń kórermen arasynda jetistiginiń  joǵary bolǵandyǵy sondaı, 1997 jyly  fılmniń  jalǵasyn túsirýge májbúr bolady.  Televızııalyq jobalarynyń ara-arasynda rejısser "Rassekaıa volny" fılmin túsiredi. Kórkemdik deńgeıi óte joǵary baǵa alǵan bul fılm arqyly rejısser birden «tiri klassık» ataǵyna ıe bolady jáne Fellını, Bergman sııaqty  kınodaǵy iri tulǵalardyń qataryna engizildi. Fılmdegi  bas keıipker – kúıeýine degen mahabbat sezimi jne   qudaıǵa degen kózsiz senim erekshelikteri arqyly sıpattalatyn áıeldiń   basynan ótken oqıǵalar álemdi dúr silkindirdi. Rejısserdyń bul fılmdegi túsirý tásilderinde de kóp jańalyq bar: alǵash ret "jasandy telereportaj" tásilin paıdalanady, túr-tús palıtrasynyń qubylýynda eksperımenttik tásilderdi batyl engizedi. Fılm Kann kınofestıvalinde «Zolotaıa vetv» bas júldesin  ıelenedi.  "Korolevstvo" (1994), "Korolevstvo-2" (1997) fılmderin túsirý barysynda kórermen nazaryna sonshalyqty áseli kórinister tehnıka men stılıstıkadan góri sıýjet pen keıipkerlerdiń áseri áldeqaıda tereń bolatynyna kózi jetti. Túısikpen sezingen osy joramaldaryn ol  "Dogma" aǵymynyń manıfestik negizderine qoldanady.

Riget (1994)

"Korolevstvo" qol kamerasymen túsirildi, dástúrli montaj jáne jaryq qoıý tásilderi múldem joq dese de bolady. Nátıjesinde túr-tús kómeskilenip, kadr bulyńǵyr mánerde erekshe atmosfera týdyrady. Bul mını-serıal Lars fon Trıerge alǵashqy jetistik ákeldi. Rejısserdyń 2000  jyly ekranǵa shyqqan "Tanýıýaıa v temnote" fılmi birneshe Halyqaralyq dárejeli kınofestıvalderdiń bas júldelerin ıelendi.

"Dogma-95" manıfesiniń negizgi tujyrymdary myna erejelerden qurastyrylǵan:

  • Túsirý proesi tabıǵı ortada ótedi
  • Prı semkah dekoraııa qoldanylmaıdy
  • Dybys pen kórinis qatar jazylýy tıis
  • Túsirý jumystary tek qol kamerasymen júzege asyrylady
  • Fılm túrli-tústi bolýy tıis
  • Optıkalyq tásilder, fıltr qoldanylmaıdy
  • Óltirý, qarý qoldaný sııaqty qatygez kórinister bolmaýy tıis

"Dogma-95" manıfesine qol qoıǵandar: Lars fon Trıer, Tomas Vınterberg ("Torjestvo"-1998), Krıstıan Levrıng ("Korol jıv"-2000), Seren Krag-Iakobsen.

Qoldanylǵan materıaldar:

  1. Ларс Фон Триер: Крест и стиль. // Искусство Кино, 1998, №12.
  2. Ларс Фон Триер: Жонглер во тьме // Искусство Кино, 2000,  №5.
  3. Ларс Фон Триер: Моя главная добродетель – упрямство.
  4. Кирстена Якобсена. // Искусство кино, 2003, №9.
  5. Ларс Фон Триер: Сюрпризы равновесия. Беседу ведет Серж Кагански. // Искусство кино, 2003, №9.
  6. Абдуллаева З. Добрый человек из Догвилля. // Искусство кино, 2003, №9.
  7. Васильев А. Играть в идиота. // Искусство кино, 2003, №9.
  8. Карахан Л. Догвилль и окрестности, Канн-2003. // Искусство кино, 2003, №9.
  9. Ларс Фон Триер. Нужно все время себя провоцировать. Фрагмент из книги Датские режиссеры – диалоги о современном кино.// Искусство кино, 2002, №11.
  10. Ларс фон Триер: Главный идиот // Искусство кино, 1999,  №12.
  11. Макнаб Джеффри «Большая дразнилка» о фильме «Торжество»//Искусство кино, 1999, №8.
  12. Назад к утраченному простодушию // Искусство кино, 1999,  №12.