«Qazirgi tańda, álemdik qaýymdastyq keńistiginde halqymyz óz ornyn izdep, dástúrli bolmysymyzǵa, dinimizge, mádenıetimizge qaıta úńilip, tirshilik etip jatqan turmysymyzǵa engizgisi keletini anyq. Sonymen qosa, búgingi álemdi jaýlap alǵan jahandaný úrdisine baılanysty Batys pen Shyǵystyń kópshilik mádenıetiniń esip jatqan lebiniń áseri áste bar. Toqsanynshy jyldardaǵy depressııadan shyǵa bastaǵan qoǵam, óziniń kimdigin izdestirýge kiristi. Adamı qundylyqtaryn qaıtarýǵa kúsh salýda, alaıda jahandaný zamanynda tek bir ǵana esik emes, birneshe joldyń aldan shyǵýy, ár túrli baǵyttardy qalyptastyrýda» [1], - dep kınotanýshy Mınýar Aıdar atap ótkendeı, qazirgi kıno salasy zaman talabyna saı, ár túrli baǵytta órbip, zamanaýı qazaq kınosynyń jan-jaqty baǵytta damýǵa degen ońtaıly bet-burysy baıqalýda. Qamtylǵan kóptegen fılmderdiń ishinde bizdiń kóńilimizdi aýdartqany Astana taqyrybyndaǵy fılmder boldy. Osy oraıda, sońǵy onjyldyqta kórermen nazaryna usynylǵan fılmderdegi Astana beınesine kezek bersek.

Astana beınesi zamanaýı qazaq kınosynda sırek kózge túsedi. Otandyq kınoóndiriste bas qalamen baılanystyra túsirilgen fılmder qatarynyń az bolýyn elordamyzdyń jańadan aıaqqa turyp kele jatqanymen baılanystyrýǵa bolady. Ekinshiden, jas qalamyz – Astana bıznes ortalyǵynyń basqarylýy negizinde qurylǵan, ekonomıkalyq damý baǵytyndaǵy bolashaqtyń qalasy. Sondyqtan, rejısserlerdiń kópshiligi qalanyń tabıǵı ornalasý ereksheligine baılanysty, kınotýyndylaryn túsirýge bel býa almaı jatady. Qazirgi zamanaýı fılmderdiń birazy derlik Almaty qalasynda túsirilip keledi. Degenmen, kúni búginge deıin kórermen súıispenshiligine bólengen kartınalar da joq emes. Naqtyraq tómendegi týyndylarǵa toqtala ketsek...

«Báıterek» kórkemsýretti fılmi (rej. D. Salamat, 2009). Fılmde bas qalanyń sımvoly bolǵan «Báıterek» balanyń qııalyna erik beredi. Astananyń da aıshyqty kelbeti de osy tusta aıqyndalady. Fılmniń ıdeıasy uly murat asqaq armannan bastalatynyn alǵa tartady. Basty keıipker Sanjar «Báıterekti» armanynyń sımvolıkalyq bıik nyshan retinde alyp, ony maqsatynyń oryndalýymen baılanystyra kórsetýi, bala psıhologııasyn kórermenge aıqyn sezinýge múmkindik beredi. Astana beınesin ashýǵa talpynǵan birden-bir týyndy retinde qazaq kıno tarıhynda ózindik ornymen erekshelenedi. Astananyń búgingi beınesine qarap, bolashaǵy jastardyń armany ispetti jarqyn bolaryna kámil senemiz.

«Elimizdiń búgingi jastary jańa jaǵdaıda zamanaýı memlekettiń jasap jatqan syndarly saıasatynyń arqasynda alysqa qol sermep, álemdik deńgeıdegi ustanymdy ıgerip, keleshektiń kiltin óz qoldaryna alýda. «Jastar – bolashaqqa aparatyn altyn kópir»,- deıdi dana halqymyz. Árbir óskeleń urpaq jeke qabiletine jáne kásibı bilimine saı qoǵamymyzda óz ornyn tabýy qajet. Bizdiń áleýmettik-ekonomıkalyq damý jolyndaǵy qarqynymyz, jastardyń qoǵamdyq-saıası ómirindegi ustanymyna olardyń erteńgi kúnge degen senimi men belsendiligine tikeleı baılanysty» [2],- dep Áshim Aıjan atap ótkendeı, bolashaǵymyzdy aıqyn kóre bilý asa mańyzdy. Jastardyń bilimdiliginiń arqasynda ultymyzdyń keleshegi de aıqyn bolary anyq. Joǵaryda aıtylǵan oıdyń jalǵasy retinde «Armandastar» (rej. E. Saǵynov, 2012) atty jastarǵa serpin beretin tyń týyndyny ataýǵa tikeleı negiz bar. Elbasynyń halyqaralyq «Bolashaq» stıpendııasy úmitkerleriniń ómirbaıanyn arqaý etken, shynaıy oqıǵalar jelisine qurylǵan fılmde jas memleketimizdiń qarqyndy damýy kórsetilip, keıipkerlerdiń ómirlik maqsattary men keleshekke degen josparlary jaıynda baıandalady. Fılmge Almaty, Qaraǵandy qalalarymen qatar Astana kelbetin de kórsetýdegi maqsaty nede? Atap aıtqanda, sońǵy bólimdegi kadrlardyń elorda beınesimen baılanysýy tosynnan emes. Qalamyzdyń kórikti jerleriniń biri, erke Esildiń jaǵasyna jaqyn ornalasqan ulttyq muraǵat pen kitaphanamyzdyń mańynda arman qýǵan, bir arnaǵa toǵysqan, maqsatyna talpynǵan oqý ozattarynyń kezdesýi beınelenedi. Rasynda, Astana jastardyń ordasy bolǵannan keıin, ultymyzdyń bolashaqqa bastar joldaǵy naqty qadamyn aıǵaqtaıdy.

Jastar demekshi, Astanada túsirilgen fılmderdiń kóbi jas býyn ókilderimen baılanysty. Sol taqyryptaǵy, biraq odan góri sezim men mahabbatqa toly, senim bar jerde mahabbattyń da bolatyny zańdy degen ıdeıany alǵa tartar «Astana – mahabbatym meniń» atty teleserıaldy basty nazarǵa alsaq (rej.E.Shynarbaev, 2010). Fılm masshtabtyǵymen qosa, sıýjettik jelisiniń qoıýlyǵymen erekshelenedi. Bul jerdegi Elorda beınesi qandaı? Eń aldymen, oqıǵa Astana qalasynda ótedi. Ekinshi Astana tek armandar oryndalatyn nemese mahabbat ordasy retinde ǵana emes, bıznestiń, shet elmen qarym-qatynas jasaý jolyndaǵy saıası-dıplomatııalyq kelisimderdiń, ekonomıkanyń damýyna mańyzdy úles qosar, róli zor qala retinde kórsetiledi. Túrkııa elimen birlese túsirilgen bul fılmde túrik qyzy men qazaq jigitiniń arasyndaǵy mahabbat eki el arasyndaǵy mahabbattan habardar etedi. Fılmdegi keıipker ómiri, qyzmeti tikeleı Astanamen baılanysty. Sıýjeti tikeleı eki adam arasyndaǵy mahabbatqa qurylsa da, nege fılmniń ataýy «Astana-mahabbatym meniń» dep atalady? Sebebi, fılmdegi barlyq jaǵymdy sátterdi, sátti isterdi, mahabbatty Elordamyz sulý Astanamen baılanystyra sýretteýinde. Sondyqtan Astana – mahabbat qalasy, armandar qalasy dep beker aıtylmaǵan. Rejısser qalany barlyq jaǵynan ashýǵa tyrysqan.

Joǵaryda atalyp, kórermen tarapynan óz baǵasyn alyp úlgergen bul týyndylarda ortaq baılanystyń bary qýantady. Eń birinshi baılanystyń Astana qalasy ekeni belgili. Ekinshiden ıdeıanyń ortaqtyǵy. Ol degenimiz mahabbat, qyzmet, oqý, jastar bunyń barlyǵy fılmderge aıtylǵan ortaq kilt sózder. Jas qala kelbetin jastarmen astastyra sýrettep, Astanany mahabbattyń qalasy retinde alyp, damý satysynyń joǵary baspaldaǵyna kóterip, ár fılmniń ıdeıasynda ortaq bir baılanystyń bolýymen erekshelenedi.

Esildiń qos qaptalynda alystan nazar aýdaratyn erekshe nysandarymen eńsesin tiktegen elorda týraly kınofılmderdiń birazynyń kýási boldyq. Rasynda, jas qala az ýaqyt ishinde adam nanǵysyz keıipke enip, tek qazaq jurtyn ǵana emes, álemniń de nazaryn ózine aýdaryp úlgerdi. Astana beınesiniń otandyq kınoóndirste az kózge túsýi týraly joǵaryda aıtylǵan bolatyn. Shetel kınoóndirisine nazar salsańyz, fılmderdiń basym kópshiligi sol eldiń astanasynda túsiriledi. Otandyq fılmderdiń ońtústik Astanamyz Almaty qalasynda túsirilýin mádenı, tarıhı orda bolǵandyǵymen baılanystyrýymyzǵa da bolady. Degenmen, biz bolashaqta kıno ónerimizde Astana beınesiniń naqty bir dárejede kórinis tabýyna mán berýimiz kerek. Elordamyz qansha bıznes, ortalyq bıliktiń kózi bolǵanymen de mádenı qalaǵa aınaldyrý ol óz qolymyzda. «Astana – Elbasynyń ǵajaıyp erligi. Jas urpaqtyń keleshegin oılaıtyn kemeńger adam Nursultan Ábishulynyń uly dala tórinen asqaq ta ǵajap qala turǵyzýy – teńdessiz qaısarlyq. Ár eldi Astanasy-sol eldiń tólqujaty. «Astanasyna qarap elin tanıdy» [3], - degen Elbasy sózinde tereń mán bar. Mádenıettiń birden-bir mańyzdy bóligi – óner. Sol sebepti kınoóndirisimizdiń jan-jaqty, bir-birine uqsamaıtyn, bir-birinen erekshelenip, daralanyp turýy úshin de biz kez kelgen qadamǵa bara bilýimiz kerek. Sonyń biri Astana qalasynda kınoóndirisiniń damýy. Bul oıǵa úles qosýshy birden-bir mańyzdy sýbekt ol rejısser. Sondyqtan aldaǵy ýaqytta rejısserlerdiń qazaq kınosynda Astana beınesiniń laıyqty kórsetilýin, fılm sıýjetine arqaý bolýyn, jalpy aıtqanda bul máselege basa nazar aýdarǵandaryn qalar edim. Qoryta aıtqanda, kez kelgen bastamanyń jalǵasy bolatyndaı, bolashaqtan joǵarydaǵy atalǵan kartınalar sekildi sapaly kıno týyndylar kútemiz.