Maqala / #stýdentSózi
«Kóshe aqyny» fılmine pikirnama
Bólim: Kıno
Datasy: 03.09.2022
Avtory: Ақерке Қамашбек
Maqala
«Kóshe aqyny» fılmine pikirnama
Bólim: Kıno
Datasy: 03.09.2022
Avtory: Ақерке Қамашбек
«Kóshe aqyny» fılmine pikirnama

Jańa qazaq pen kóne qazaq arasyndaǵy rýhanı soǵys sheńberinde qoǵam tynysyn ańǵaryp, tamyryn dóp basqan Samǵar Raqymnyń «Kóshe aqyny» fılmi búginginiń ózekti taqyrybyn tolǵaıdy. Sońǵy ýaqytta, «jastardyń úni» dep biletin qysqametrajdy fılm óndirisinde, áke men balanyń ózara qarym-qatynasyn ózek etý úrdisi baıqalady. «Kóshe aqynynda» bul qarym-qatynastyń dástúrli formatyn kórsete otyryp, áke men balanyń kelbetinde zamandar qaqtyǵysyn beredi rejısser. Oqıǵa “artymnan erer er bolar” dep ulyna dombyra ustatqaly bel býǵan aıtysker aqyn men onyń reper balasynyń tóńireginde órbıdi. Bılik pen bıznestiń «qamqorlyǵyndaǵy» aqyndar aıtysy jabylyp, ulttyq qundylyqqa aınalyp úlgergen ónerdiń bolashaǵy bulyńǵyr kúıde.

Túıtkildiń túıinin tarqatyp, aıtystyń máselesi sheshilip, reptiń de zamanynyń ótýi ábden múmkin. Biraq fılmniń utymdy tusy, konflıktti áke men bala turǵysynan qarastyrý. Óıtkeni ákeli-bala qarym-qatynasy “ólmeıtin”, adamzattyq taqyryp. Fılmde ákeli-bala aqyndyqqa baýlý úderisinde ǵana alǵash syrlasady. Balasynyń uıqastyratynynan, bala mahabbatynan, shylym shegetininen beıhabar ol. Bul bizdiń dástúrli qoǵam kórinisi, kóbine ákeniń bala ómirine etene aralasa bermeıtinin ekpindeıdi avtor. Bizdiń mentalıtet kórinis tabatyn tus, Turan aıtysker bolýǵa eminte qoımasa da, ákesiniń bir aýyz sózine qarsy shyqpaıdy. Fılm ulttyq kolorıtke qanyqqan, dóńgelek jer ústel basynda jınalǵan aqyn shańyraǵynda qazaqı naqysh bar.

Syrttan kelip jatqan batystyń ekpinin súzgiden ótkizip, solshyl baǵytty sheteldik aǵynǵa tusaý salmaq aǵa býyn, Turannyń jáne onyń úzeńgiles joldastarynyń qyzyǵýshylyǵyna konservatıvti kózqarasta. Jat qundylyq jaılaǵan jahandaný beleń alǵan tusta, ulttyq tanymdy joǵaltyp almaý máselesi shyǵady. Zamannyń jańa aǵymdaryna beıim, jańashyldyqqa jaq bola otyryp, ony óz mentalıtetińniń prızmasynan ótkize bilý ıdeıasyn ustanady avtor.

Epızodtyq rejısserlik kameo keıipkeri jarqyn shyqqan. Eki urpaq ókilderin somdaǵan akterler saı iriktelgen. «Jańa qazaq» rólinde Azat Jumádil, aýdıtorııasynyń basym bóligi jastardan turatyn «Sheker» veb-serıalymen asa tanymal. «Kóne qazaq» – «Tamasha» teatrynyń akteri Baýyrjan Orda, keskin-kelbeti áke beınesimen utymdy ushtasty. Deıturǵanmen, basty róldegi akterlerdiń dıalogtarynda, oryndaýshylyq turǵydan, falsh seziledi. Keıipkerlerdiń týystyǵy baıqalmaıdy, berilgen tekstti aıtyp shyqsa bolǵandaı. Bul rejısserdiń aktermen jumys barysynda durys mindetteme qoıyp bere almaýynan týyndaıtyn túsinispeýshilik, óıtkeni qos akterdi tájirıbesiz deýge de kelmeıdi. Montajdyq jumys bolsa, atap ótýge turarlyq. Alǵashqy senadaǵy fleshforvard, fleshbekter, aqyrǵy senadaǵy «jańa qazaq» pen «kóne qazaq» arasyndaǵy jymdasý.

Bertin kele kıno qaýymdastyq janrlyq kıno men avtorlyq kınony bir-birine kereǵar uǵym retinde qarastyra bastady. Samǵar Raqymnyń belgili bir festıvaldik úlgidegi, klıshelengen fılm jasaýǵa tyrbanbaıtyny qýantady. Óz fılmderinde avtorlyq pozıııasyn ustana otyryp, buqaraǵa ótimdi týyndylar usynyp keledi. Aıtys pen repti, art-haýs pen janrlyq kınolardy ushtastyra bilgen dáneker-rejısserdiń aıaq alysy jaman emes.