Suhbattasqan: Bekjan Baıgenjeev
Aqpan aıynyń 10-kúni Respýblıka Saraıynda kompozıtor Seıdolla Báıterekovtiń shyǵarmashylyǵyna arnalǵan «Jan dosym...» atty án keshi bolady. Osy konerttiń uıymdastyrylýy men oryndalatyn ánder jaıly tolyǵyraq aqparat alý úshin, kompozıtordyń jary Lázzat Muzarafqyzymen suhbattasqan edik.
– Taýdyń bıiktigin eteginde júrip kóre almaıtynyń sekildi, taýdaı bolǵan azamat, Seıdollanyń ómirden ótkenine 19 jyl bolsa da, onyń tulǵalyq bıiktigin, bizge degen qamqorlyǵyn burynǵydan da jaqyn sezinip jatyrmyz. Ol meniń rýhanı uztazym...
«Kóp sóılegen sheshen emes, dóp sóılegen sheshen...»
Seıdolla ómirde óte qyzyq adam bolǵan. Kóp sóılemeı-aq, ishki dúnıesin bizge ashyp kórse aldy. Sóılegende de, oıdyń toq eterin aıtyp, qysqa ǵana sóıleıtin edi. Meniń oıymsha, halyq ta sony kórip otyr. Óziniń ómirimen ánderiniń maǵynasyn kórsetken sekildi. Biraq, Seıdollanyń ánderiniń syry áli ashylmaı jatyr. Ony áli de zertteý kerek. Jeńil ánder birshama ýaqyttan soń halyq kóńilinen shyǵyp qalady. Al, Seıdolla ánderi – máńgilik ánder. Tek bir «Álııa» áni ǵana máńgilik bolsa, basqa sóz bolar edi. Nemese «Álııadan» soń sol tıpti, sol ánniń aınalasyndaǵy ánder jazǵan bolsa, halyqtyń júreginde osyndaı úlken oryn almas edi. Seıdollanyń ár áni bir-bir álem. Kerek deseńiz, eki notanyń arasynan bútin álem taýyp alýǵa bolady. Mysaly, osy konertke daıyndalý barysynda «Dos týraly jyr» («Jan dosym») ánin daıyndap otyryp, osy kúnge deıin baıqamaǵan, eki notanyń arasyndaǵy álemdi taýyp otyrmyz. Aldaǵy ýaqytta áli talaı syrdyń ashylaryna senem.
Osy konertte Seıdollanyń ánderin oryndaıtyn ánshilerdiń kóbi tanymal jas ánshiler bolady. Olardyń ómirge kózqarasy jańasha bolǵandyqtan, ánderdi jańasha tanytý úshin tańdap otyrmyz. Jáne ol ánder jańartylyp jatyr. Jańartylǵanda da, ýaqytqa saı, zamanǵa saı óńdeýler jasaldy.
Ómirin – shyǵarmashylyǵymen teń ustaǵan tulǵa
Seıdolanyń ereksheligi, onyń minezi, adamdyq qasıeti, bolmysy – shyǵarmashylyǵyna saı. Eki qanatyn birdeı qaǵyp, áýelegen qus sekildi qalyqtap ushyp, halqynyń mahabbatyna bólenýiniń bir sebebi osy dep oılaımyn. Adam bolǵan soń, sharshaý, energııa taýsylý degen bolady. Únemi jaqsy kóńilmen júrý múmkin emes qoı. Syrtta, jumysta ártúrli jaǵdaı bolady, múmkin, urys-keris te bolatyn shyǵar. Onyń ústine sol ýaqytta úı salyp jatqan bolatynbyz. Problema jeterlik edi. Biraq, Seıdolla eshqashan úıge kelgende ashýly, qatań minez tanytqan emes. Kóńildi, sabyrly, aınalasyna mahabbatyn shashyp júretin. Ánderi qandaı tereń bolsa, ómirinde sondaı tereńdikti kórsetip ketti. Biz úshin ol – ómirlik baǵdar bolyp qala bermek.
Qamqorlyǵynda shek joq. Kózi tirisinde: «Sen qınalmaısyń. Sen jylamaısyń. Meniń qurmetim halqymda. Halqym ózi kóteredi. Ústińnen kerek adamdardy jiberip otyram» – deıtin. Ras eken. Qazir konert uıymdastyryp bastaǵanym sol eken, kerek adamdar ózderi kele beredi.
Seıdollanyń maǵan degen mahabbatyn kásibı maman kórip, ánnen sol mahabbatty sezinip, tipti, sol ánniń ishinde meni kórgende tań qalǵanym sonshalyq, aıtarǵa sózim qalmady. Bykova Lıýdmıla Sergeevnadan jeke sabaq alyp júrgen edim. Keıde ol kisiniń úıine baram, keıde ol kisi bizdiń úıge keledi. Bir kúni, úıge kelip: «Men Seıdollanyń bir ánin taptym. Meniń oıymsha, bul ánniń ishinde siz barsyz. Siz jáne tamshy» – dedi de, «Jańbyrly tún» ánin oryndady. Shyn máninde, bul ándi Seıdolla men oryndaý úshin jazǵan bolatyn. Ekeýimiz sol ándi eki saǵattaı qaıta-qaıta oryndadyq. Arasynda kózimizge jas alyp, qaıta aıtamyz. Osy oqıǵa arqyly ózi ómirden ótse de, bizge degen mahabbaty bizben birge ekendigin taǵy da dáleldegen sekildi.
Kompozıtordyń «Jan dosy»...
Seıdollanyń dostary kóp boldy. Kompozıtorlarmen, aqyndarmen, ánshilermen, jazýshylarmen, rejısserlermen de óte jaqsy dos boldy. Bir-birine kerek ýaqytta kómektesip, aqyldasyp, syrlasyp ta júretin. Qalaı desek te, ol kisiniń eń jaqyn dosy - halyq. Sodan keıin, ánderin oryndaǵan, el qurmetteıtin ánshiler. Aldaǵy konertte Roza Rymbaeva, Maqpal Júnisova, Naǵıma Esqalıeva, Sáken Maıǵazıev, Jubanysh Jeksenuly, Beıbit Kýshkalıev, Aısha Baıbosynova, Kámshat Joldybaeva, «Keshıý» toby, Aıdana Medenova, Sanda, Merýert Múrsáli, Serik Ibragımov, Serikbol Saılaýbek, «Alaý» toby, «Jayrun» toby, «Vidmen» toby, «Alem» Band, Erkesh Hasenov, Aıgerim Raqysheva, Ardaq Álekeshev, Armanaı Muhamedııarova, Dana Kentaı, Janel Sadýaqasova, Tımýr Qaıypov – Seıdollanyń ánderin oryndaıtyn bolady. Konerttiń qyzyq ótetinine jáne tyńdarman úshin Rýhanı azyq bolaryna senimdimin...
