Qaıyrly kún, Ǵalamat, Nuráli! Ózderińizben suhbattasý oraıy túskenine óte qýanyshtymyn. Eń aldymen eki birdeı ónerpaz, kompozıtor, mýzykant dúnıege kelgen otbasy jaıly bilgim kelip otyr?!
Ǵalamat: Sálemetsiz be! Biz de suhbat oraıy túskenine óte qýanyshtymyz. Balalaryna durys tárbıe bergisi keletin qarapaıym otbasynda dúnıege keldik. Ákem aýyl sharýashylyǵymen aınalysady. Otbasymyzda alty aǵaıyndymyz. Almaty qalasynda týyp-óstik. Ónerde bizden bólek úlken aǵamyz, kúıshi, kompozıtor Nursát Beıseqoja da bar. Ata-anamyzdyń ónerden aýyly alys bolǵanymen, olar bizdiń talantymyzdy, talabymyzdy óte joǵary baǵalaıdy, túsinedi.
Nuráli: Sáıkesinshe, olar bizdiń mýzykamen aınalysýymyzǵa barynsha múmkindikter jaratyp berýde. Árqashan bizidiń jańa týyndylarymyzdy yntyǵyp kútetin de, alǵashqy bolyp, qanshama shuǵyl sharýalary kútip tursa da, bárin tastaı sala bizidiń ónerimizge kóńil bóletin de ata-anamyz.
Qansha jastaryńyzdan bastap mýzykamen aınalysasyzdar? Jalpy talanttaryńyzdy alǵash baıqap, qoldaý bildirip, jón siltegen kim? Qazirde qaı oqý oryndarynda bilim alasyzdar? Mýzykadan tárbıelep jatqan ustazdaryńyz kim?
Ǵalamat: Men 3-4 jasymnan bastap-aq kúıshi Nursát aǵamnyń dombyrada oınaǵanyna qatty qyzyǵatynmyn. Ózimniń de ylǵı tastamaı alyp júretin oıynshyq dombyram bolatyn. Sol dombyramen aǵamyz kúı tartyp jatqanda janyna kelip, bilmesem de oǵan qosylyp dombyramdy dyńǵyrlatyp otyrady ekenmin. Keıinnen bastaýysh synyptarda dombyra úıirmesine baryp júrdim. Ǵalamtordan da túrli sabaqtardy qarap, kúı oınaýdy úırenýge talpyndym. Alǵash ret dombyraǵa salyp, óneri janyma jaqyn kúıshi Nurǵısa Tilendıev atamyzdyń «Álqıssa» kúıin oryndadym. Árimen qaraı, kúı men dombyraǵa qyzyǵýshylyǵym artyp, ózimniń de qulaǵyma dombyranyń únimen áýender kele bastady. Alǵashqy týyndym atammen aýylǵa barar jolda týdy. Aýylǵa barǵannan soń sol áýendi dombyraǵa salyp, atama ǵana oryndap berdim. Atam batasyn berip, alǵashqy kúıimniń atyn táýelsizdikke arnap «Jeńis» dep qoıyp berdi. Odan keıin Nursát aǵamnyń aldynda otyryp «Naýryz» degen kúı shyǵardym. Sodan Nursát aǵam da meniń qabiletimdi baıqaı bastady. Solaı kompozıtorlyq qabiletim birte-birte ushtala bastady.
Nuráli: Men mýzykamen tórt jasymnan bastap aınalysamyn. Bul ata-anamnyń aıtýy boıynsha erekshe jaıt bolǵan. Úıimizde aǵamyz Nursát Beıseqojanyń fortepıanosy bolatyn. Men sol aspapqa qatty qyzyǵyp júretinmin. Sodan bir kúni únemi estip júrip, qulaqqa sińgen ánuranymyzdy óz betimmen oınaı bastadym. Bul meniń fortepıanodaǵy alǵashqy oıynym boldy. Al, ózimniń eń alǵashqy shyǵarmam «Anashymdy» bes jasymda jazdym.
Ǵalamat: Nuráliniń alǵashqy fortepıanodaǵy oıyny bizdiń otbasymyz úshin shynynda da tańqalarlyq sát boldy. Sebebi jaıbyraqat keshterdiń birinde úıimizdegi fortepıanodan ánuranymyzdyń áýeni estildi. Al, úıde ol aspapta oınaı alatyn jalǵyz adam – Nursát aǵamyz joq bolatyn. Barlyǵymyz júgirip baryp qarasaq, kishkentaı Nuráli fortepıanoda keremet oınap otyr. Keıinnen Nuráli úıde teledıdardaǵy túrli áýenderdi, anam kórip otyratyn telehıkaıalardyń mýzykalaryn fortepıanoǵa salyp, tartyp bizdi tańqaldyryp, ári qýanta bastady. Sodan Nurálimen qosa meni de ata-anamyz sol jyly mýzykamen kásibı túrde aınalysý úshin Ahmet Jubanov atyndaǵy daryndy balalarǵa arnalǵan Respýblıkalyq Qazaq mamandandyrylǵan mýzyka mektebine oqýǵa berdi. Nuráli birinshi synypqa, al ózge mektepten besinshi synypty bitirip kelgen men sol jyly altynshy synyp bolmaǵandyqtan qaıta besinshi synypqa bardym.
Nuráli: Ónerimizdi alǵash baǵalaýshylar, jón siltep júrgen ata-anamyz ben aǵalarymyz Nursát jáne Nurlan Beıseqojaevtar. Jáne olarmen qosa, bizdi mýzykaǵa tárbıelep, bilim berip jatqan ustazdarymyz – Jubanov mektebiniń muǵalimderi.
Óz aspaptaryńyzdy qalaı tańdap aldyńyzdar? Sizge dombyrany, al sizge, fortepıano men skrıpkany tańdaýǵa ne nemese kim yqpal jasady? Álde bul tek beıimderińizge ǵana baılanysty ma? Jáne basqa qandaı aspaptarda oınaı alasyzdar?
Ǵalamat: Mysaly maǵan áýender dombyranyń únimen, al Nurálige fortepıanonyń únimen keledi. Bul bizdiń talantymyz ben beıimimizge ábden baılanysty bolýy kerek.
Nuráli: Men Jubanov mektebine kelgende fortepıano klassyna túskim kelgen. Biraq meni “saýsaqtaryń áli tym qysqa, degenmen, estý qabiletiń óte joǵary” dep skrıpka klassyna berdi. Áıtse de, ózim fortepıanoǵa qatty qyzyqqandyqtan onymen aınalysýdy toqtatpadym. Qazir de ózime jaqyn kompozıtorlar klassyna aýystym.
Ǵalamat: Basqa oınaı alatyn aspaptarǵa kelsek, ózim tek dombyrany jaqsy shertemin. Al mektepte barlyq klasstarǵa fortepıano sabaǵy ótiletin bolǵandyqtan, onymen de az-maz oınaı alamyn. Nuráli bolsa fortepıano, skrıpkamen qosa, kishkentaı kezinde ózi solaqaı bola tura, meniń ońqaı dombyramdy shertip júretin. Alǵash «Adaı» kúıin úırenbeı, ózi birden dombyraǵa salyp tarta alǵan. Bul onyń shynynda da estý qabiletiniń óte joǵary bolǵandyǵynan.
Osyndaı talant ıeleri qandaı baıqaýlardyń qatysýshylary boldy? Qorjyndaryńyzda qandaı júldeler bar?
Ǵalamat: Bizdiń negizgi baǵytymyz – kompozıtorlyq. Al, elimizde kompozıtorlarǵa arnalǵan baıqaýlar joqtyń qasy. Kúıshi-dombyrashy bolǵandyqtan, Respýblıkalyq «Abaı oqýlary», «Mahambet oqýlary» syndy baıqaýlarǵa qatysyp, jeńimpaz atanǵanmyn.
Nuráli: Men alǵash ret birinshi synypta oqyp júrip Astana qalasynda ótken (qazirgi Nur-Sultan qalasy) jas pıanıster baıqaýyna qatysyp, júldeger atandym. Sol baıqaýda Qazaqstannyń Halyq ártisi, skrıpkashy Aıman Qojabekqyzy Musaqojaeva maǵan sáttilik tilep, bolashaǵyma úlken senimin bildirdi. Keıin, Chaıkovskıı atyndaǵy mýzykalyq koledjinde ótken Respýblıkalyq mýzykanttar baıqaýynda da jeńiske ıe boldym. Ol jerde QR kompozıtorlar Odaǵynyń tóraǵasy, kompozıtor Balnur Balǵabekqyzy Qydyrbek maǵan «Qazaqstannyń eń jas kompozıtory» degen aıdar taqty.
Al, búginde ekeýińiz birdeı baq synap jatqan «Talanttar shoýy» baıqaýynyń barysy qalaı jalǵasýda? Jalpy osy shoý jaıly jáne oǵan qalaı tap bolǵandaryńyz jaıly aıtyp berseńizder. Bir otbasynan shyqqan eki talanttyń bir baıqaýda toǵysýy qyzyq ári tartysty sekildi...
Ǵalamat: Biz Nuráli ekeýmiz buryn osyndaı sheteldik «Talanttar shoýyn» ǵalamtordan kóp qaraıtynbyz. Ózimiz de sol baıqaýlarǵa qatyssaq dep armandadyq. Bıyl Ortalyq Azııa memleketteriniń talanttaryna arnalǵan «Talanttar shoýynyń» bizge de jetkenin estip, qatysýǵa nıettendik. Eki myń úmitkerdiń arasynan sanaýlylardyń biri bolyp Nuráli ekeýimiz de jobaǵa óttik. Birinshi týrda ekeýmiz eki bólek óner kórsettik.
Nuráli: Qazylar alqasy da bizdiń baýyrlar ekenimizdi estip qatty tań qaldy. Aǵam Ǵalamat ekeýmizge kelesi kezeńge joldama berdi.
Ǵalamat: Qazirde jartylaı fınalǵa daıyndyq ústindemiz. Biz baıqaýdyń alǵashqy kezeńinde sahnaǵa bólek ónerpazdar retinde óz shyǵarmalarymyzdy tanytýshy kompozıtor bolyp shyqtyq. Al, qazylar alqasy árimen qaraı Nuráli ekeýmizdi birge dýet bolyp óner kórsetedi dep sheshkende qarsy bola qoımadyq. Sebebi, biz buǵan deıin de úlken konertterde dýet bolyp sátti óner kórsetkenbiz. Jáne qazaqy aspap pen klassıkalyq aspaptyń únderiniń qosylýy – erekshe dýet. «Talanttar shoýynyń» jartylaı fınalyna 100 úmitker ótti. Al, fınalda 12 qatysýshy baq synasady. Jáne jeńimpazdy anyqtaý qazylar alqasyna ǵana emes, kórermen daýysyna da tikeleı baılanysty bolady.
Ekeýińizdiń de kompozıtor retinde jeke shyǵarmashylyq keshterińiz ótti. Qansha ýaqyt daıyndaldyńyzdar? Osy jastaryńyzda kásibı-shyǵarmashylyq kesh ótkizý talanttan bólek kóp eńbek pen biliktilikti qajet etedi. Keshte oryndalǵan týyndylardy qalaı iriktedińizder? Eki keshke de jeke-jeke toqtalyp, keńinen tarqatyp aıtyp berseńizder.
Ǵalamat: Bizge jetekshi bolǵan iri tulǵa, ustazymyzdaı adam – ákemiz. Ózi kásibı mýzykant bolmasa da, ákemiz konerttik baǵdarlamamyzdyń barysyn, repertýardy, jalpy kesh jobasynyń barlyǵyn aǵalarymyzben jınalyp, aqyldasa otyryp sheshti. Shyǵarlmashylyq keshterimizdiń barshasyn otbasymyzdyń kúshimen, ákemizdiń qoldaýymen ótkizip kelemiz. Tek Nuráliniń Almatyda ótken shyǵarmashylyq keshi Qurmanǵazy atyndaǵy konervatorııa men Jubanov mektebiniń birlesken qoldaýymen ótti. Ol konertke kórermen suranysy óte mol boldy. Zal tolyp, 500-den astam adam jınaldy.
Al, meniń jeke shyǵarmashylyq keshim «Uly dala tolǵaýy» jaıly aıtar bolsam, oǵan úsh aı daıyndaldym. Qazaqstanda buǵan deıin bolmaǵan formmatta 50 kúıdi óz oryndaýymda, toqtaýsyz úsh saǵattan astam ýaqyt boıy oınap shyqtym. Bul 50 kúıdiń ishinde Qurmanǵazy babamyzdan bastap Nurǵısa Tilendıevke deıingi kompozıtorlardyń, Nursát aǵamnyń shyǵarmalary jáne ózimniń jıyrmaǵa jýyq kúılerim boldy. Maqsatym qazaq kúıleriniń erekshe bir toptamasynan úlgi kórsetý jáne óz shyǵarmalarymdy da tanystyrý boldy. Úsh aı boıy úzdiksiz daıyndaldym, qobaljydym da, ári ýaıymdadym. Jalpy úlken eńbekpen kelgen dúnıe boldy. 50 kúıdi toqtaýsyz oryndap shyǵý bul talant pen eńbekten bólek fızıkalyq aýyrtpalyqty da túsiredi. Daıyndalyp júrip qajalyp ketken qoldarym ýaıymdaýyma sebepshi boldy. Biraq konert kúni qobaljý men saýsaqtarymnyń aýrýy ǵaıyptan joǵalyp, jaqsy kesh ótti. Degenmen rekord qoıý oıymyzda bolyp edi. Ol maqsatym áli de bar.
Nuráli: Al, men óz shyǵarmashylyq keshimdi byltyr, 7-synyp oqyp júrgenimde bergen bolatynmyn. Árıne, men de qobaljydym. Biraq sahnaǵa shyqqanymda keýdemde erekshe bir jaılylyq pen ádemi atmosfera ornady. Sebebi jınalǵan kórermen óte jaqsy yqylastaryn tanytty. Ol sahnada turǵan maǵan sezilip turdy. Bul tek men ǵana emes, tyńdarmandar da kútken kesh boldy. Meniń ónerimmen tanys kóptegen adam árdaıym bizge jeke kesh ótkizseńizder degen suranys bildiretin. Bul konerttiń ótýine túrtki bolǵan da osyndaı tyńdarmandardyń qyzyǵýshylyǵy edi. Keshte ózim jeke kompozıtor bolyp, jáne aǵam Ǵalamatpen de birge dýettik óner kórsettik. Mektebimizdiń bas dırıjeri Gúlmıra Jýmadılovna bastaǵan sımfonııalyq orkestr de sahnaǵa shyqty. Ózimizdiń baýyrymyz Halıd Orynqul mekteptesimiz, dosymyz Nursultan Súnáddillániń sózine jazylǵan meniń ánderimdi oryndady. Jáne Nursultan tek meniń emes, Ǵalamat aǵamnyń da ánderine sóz jazady. Jeke solıster de óner kórsetti. Bul keshti ótkizýde mektebimiz ben talantty dostarymyzdyń yqylas-nıeti óte jaqsy boldy.
Ǵalamat: Negizi bizdiń mektebimizde óte talantty balalar, ınstrýmentalıster kóp. Kásibı oryndaýshylar da jetkilikti. Biraq, kompozıtorlar az bolǵandyqtan ba, bizdi muǵalimderimiz erekshe daralap, kóp kóńil bóledi.
Mektep bitirgennen keıin qandaı joǵarǵy oqý oryndaryn kózdep otyrsyzdar?
Ǵalamat: Ekeýmiz de osy salany, mýzykany tastamaımyz. Árimen qaraı jalǵastyra beremiz. Álemge qazaq mýzykasyn pash etsek degen armanymyz bar. Men ózim Qurmanǵazy atyndaǵy konservatorııaǵa túsemin dep oılaımyn. Sebebi, sheteldik joǵarǵy oqý oryndarynda kompozıtorlyqty kúı, dombyramen úıretetin mamandyqtar joq. Degenmen de, meniń armanym bolashaqta dombyramen álemdik sahnalardy baǵyndyrý.
Nuráli: Meniń armanym sheteldik úlken kompozıtorlyq oqý oryndarynda oqyp, álemdik bıik sahnalarǵa shyǵý. Sebebi biz áli de sheteldik konertterde óner kórsetpedik.
Qaı ýaqyttarda shabyt keledi? Jalpy mýzalaryńyz bar ma? Jáne qandaı taqyryptar ózderińizge jaqyn? Mysaly, Nuráliniń «Mektep valsi», «Vals», «Jańa jyldyq vals» atty týyndylarymen qosa lırıkaǵa jaqyn ekenin, al, Ǵalamat, sizdiń shyǵarmalaryńyz patrıottyq lepke toly ekenin baıqadym. Bul aspaptaryńyzdyń ereksheligimen qatar, talǵamdaryńyzdan da habar bere me?
Ǵalamat: Mysaly men dombyrashy bolsam da, ózime bir ǵana janrlyq, qazaqy sarynda ǵana mýzyka jazýym kerek degen syndy shekteýler qoımaımyn. Qulaǵyma qandaı áýen kelse de, ony dombyramen jaryqqa shyǵaramyn. Al, Nuráli fortepıanomen jazady. Eger de qazaq kúılerin jaqsy biletin bolsańyzdar, olarmen salystyrǵanda meniń kúılerimde tek qazaqı ǵana emes, kishkene túrki aralas únder estiledi. Sebebi dombyranyń múmkindigi óte keń. Bul aspapty jetik meńgergen adam bolsa, onyń qos shegine kez-kelgen klassıkany da, basqa mýzykany da syıdyra alady. Dáýreni qashan keletinin bilmeımin, biraq men dombyranyń álem mýzykasyn baǵyndyra alatyn aspap ekenine senemin.
Maǵan kóbinese shabyt túnde keledi. Sebebi kúndelikti sabaqtar men tapsyrmalardan, úı jumystarynan bosap, tyńǵylyqty, jaıly atmosfera ornaǵanda men shyǵarmashylyqpen aınalysqandy jaqsy kóremin. Jáne taǵy da eń úlken shabyt berýshi dúnıe, ol bizdiń ata-anamyz ben baýyrlarymyzdyń bizdiń týyndylarymyzdy tyńdaýǵa degen jalyqpaıtyn qyzyǵýshylyqtary men yqylastary.
Nuráli: Al, maǵan shabyt kóńil kúıime baılanysty keledi. Keıde otbasymyzben tabıǵat aıasyna demalysqa shyqsaq, kúndelikti kúnderi áser etken erekshe jaıttar bolyp jatsa, men úıge kele sala sol sezimderimdi fortepıanoǵa salamyn da, jańa shyǵarmamdy dúnıege ákelemin. Eger kóńil-kúıim bolmasa, ony da mýzykamen bólisemin. Keıde aǵam ekeýmizge de jaıdan jaı, sebepsiz shabyt keletin kezder bolady.
Nuráli, sizdiń chempıonymyz Denıs Tenge arnaǵan shyǵarmańdy kópshilik biledi. El balasynyń qazasynda jurttyń muńyn shertken bul týyndy qalaı týdy?
Nuráli: Denıs Tenniń qazasy jaıly estigende bizdiń otbasymyzǵa aýyr tıdi. Barlyǵymyzdyń ol úshin janymyz aýyrdy. Sondaı muńdy kúıden men mýzyka jazdym. Otbasyma sol shyǵarmany oınap bergende olar qatty qýandy. Erekshe áser etti. Sodan keıin baryp, men bul shyǵarmamdy Denıs Tenge arnaǵanymdy aıtqanymda olar maǵan rızashylyǵyn bildirip, halqymyz da týyndyny tyńdaýy kerek dep, ákem shyǵarmamdy jazdyrtyp, áleýmettik jelilerge saldyq. Bul shyǵarma tez tarap ketti. Kóptegen adam Denıs Tenge arnaý shyǵarǵanym úshin alǵystaryn jaýdyrdy. Batalaryn berdi. Sebebi, bul áýen chempıonymyzdyń qazasynan keıingi halyqtyń muńyn shertkendeı boldy desti. Keıinnen Almatyda Denıs Tenniń áýestikpen túsirgen fotolarynyń kórmesi ótti. Sol kórmeni Denıs Tenge jazǵan arnaýymmen ashý úshin meni shaqyrdy. Denıstiń anasy, dostary, jankúıerleri maǵan rahmet aıtyp, batalaryn berdi.
Sabaqtan bólek kúnine mýzykaǵa qansha ýaqyttaryńyzdy arnaısyzdar?
Ǵalamat: Biz mýzykadan bólek ýaqytymyzdy da mýzykaǵa arnaımyz. Sabaqtan keshke úıimizge barǵannan keıin, keminde úsh saǵat shyǵarmashylyqpen aınalysamyz.
Nuráli: Al, mýzykadan bos kezimizde keıde fýtbol kóremiz. Qaryndastarymyzben oınaımyz, Anamyzǵa da kómektesemiz.
Qandaı kompozıtorlardyń shyǵarmalaryn súıip tyńdaısyzdar? Kýmırlerińiz kim? Kimderden úlgi alasyzdar?
Nuráli: Maǵan qazaq kompozıtorlarynan Shámshi Qaldaıaqov, Nurǵısa Tilendıev syndy mýzykanttar jáne álem mýzykanttarynan Bethoven, Moart, ásirese Shopen óte qatty unaıdy. Solardy kóp tyńdaımyn. Óıtkeni Shopende de vals pen romantıkalyq shyǵarmalar kóp. Men de sol yrǵaqtarǵa ábden jaqynmyn.
Ǵalamat: Men kúıshi-kompozıtorlardan bastasam; Qurmanǵazy, Dına, Táttimbet, Qazanqap jáne Nurǵısa Tilendıev maǵan óte jaqyn. Kompozıtor Nuráli Beıseqojany jaqsy tyńdaımyn, moıyndaımyn (kúlip). Bizdiń de armanymyz osyndaı mýzykanttardyń jolyn jalǵap, Qazaqstandy álemge tanytyp jatqan aǵamyz Dımash Qudaıbergen, Danelıa Týleshova, Erjan Maksım syndy talanttardyń qataryna qosylý.
Jigitter, óz týyndylaryńyzdan jınaqtyq albom shyǵarý oılaryńda bar ma? Jáne ol iske qashan kirispeksizder?
Ǵalamat: Árıne, meni qospaǵanda Nuráliniń ózinde 3-4 albomǵa jeterlik týyndylary bar. Degenmen, olardyń bárin óńdep, retke keltirip, kásibı túrde albomǵa jazý úshin kóp qarajat pen ýaqyt kerek. Buıyrtsa, aldaǵy ýaqytta ákemiz ben aǵalarymyzdyń oıynda da bul dúnıe bar. Jeke albomdarymyz da jaryqqa shyǵady degen nıettemiz.
Ashyq ári shynaıy suhbat bergenderińiz úshin alǵys bildiremin. Bolashaqta óz bıikterińizdi baǵyndyrady degen úlken senimmen, sizderge shyǵarmashylyq tabys tileımin!
Birge: Sizge de kóp rahmet!
