Qaıyrly kún, Darhan! Sizdi Astanada alǵash ótken «Saryarka short film festival» qysqametrli fılmder festıvalinde «Marshrýt» fılmimen Bas júldeni qanjyǵańyzǵa baılaýyńyzben quttyqtaımyz! Festıvaldiń ózinde bolmadyńyz, jeńisińizdi qalaı qabyldadyńyz?
Raqmet! Iıa, ókinishke oraı festıvalde bolmadym, sebebi, Qazaqstanda emes edim. Óz jeńisime senimdi boldym dep aıta almaımyn, shyny kerek, tań qaldym. Óıtkeni, búginde elimizde óte sapaly, ári qyzyqty qyzqametrli fılmder shyǵarylýda.
«Marshrýt» fılminiń senarıı avtory kim? Kórermenge jetkizgińiz kelgen eń basty ıdeıa qandaı?
Senarıı avtory ózim. Kórermenge jetkizgim kelgen basty ıdeıa - keshegi kúnmen ómir súretin adam taǵdyry. Ol adam keshegi ómirine baılaýly, sol keshegisin búginge aınaldyrýǵa tyrysady, jáne de bolashaǵyn da keshegisiz elestete almaıdy. Sol sebepten, ol bir orynda qalyp qoıady. Meniń oıymsha, adamdar ótkendi umytyp, jańa ómir bastaýǵa qoryqpaýy kerek.
Sizdiń fılmderińizde shyn ómirden alynǵan jaǵdaılardy baqylaýǵa bola ma, álde, barlyǵyn oıdan shyǵarasyz ba? «Lých ýtrenneı zarı» fılmindegi oqıǵa sizdiń ómirińizben baılanysty ma?
Iıa, árıne, barynsha shynaıy ómirdi kórsetýge tyrysamyn. Men – baqylaýshy. Shúkir, fılmdegi oqıǵa meniń jeke ómirimmen baılanysy joq. Degenmen, barlyǵy osy qoǵamda, meniń aınalamda bolyp jatqan, men estıtin, men kóretin, meni mazalaıtyn, jáne de meniń aıtqym keletin dúnıeler.
Festıvalde kórsetilgen eki fılmińizde («Marshrýt», «Lých ýtrenneı zarı») óte jaqsy
operatorlyq jumysty baqylaýǵa bolady. Operatormen jumysyńyz jaıynda aıtyp
ótseńiz.
Eki fılmniń operatorlary ár túrli ekenin aıta óteıin: Rýstam Zaınıdın jáne Sherhan Tansyqbaev. Rýstammen «Lých ýtrenneı zarı» fılmine deıin 2-kýrs kezinde «Kýkýshka» fılmin túsirgenbiz. Al, Sherhanmen «Marshrýt» fılminde alǵash ret jumys jasadym. Operator tańdaǵada, eń aldymen, olardyń talǵamyna nazar aýdarǵandy jón kóremin. Eger talǵamdarymyz saı kelse, jaqsy dýet shyǵady degenge senemin. Rýstam da, Sherhan da óte eńbekqor adamdar ekenine kózim jetti. Jýyrda, Sherhannyń sheberligin tolyqmetrli fılminen baqylaı alasyzdar.
Akterlermen jumys kezinde qandaı aýyrtpalyqtarmen kezdestińiz? Dýlyǵa Aqmoldanyń «Saryarka short film festival»-de «Eń úzdik er adam beınesi úshin» júldesi jaıynda pikirińiz qandaı?
Dýlyǵa Aqmoldamen «Marshrýtqa» deıin de jumys jasaǵanbyz. Sol sebepten, «Marshrýtqa» basty róldi somdaýǵa oılanbastan usynys jasadym. Meniń oıymsha, ol óte talantty akter jáne bul júldege laıyqty. Akterlermen jumys jasaǵanda eshqandaı qıyndyqtar bolmady dep aıta alamyn. Sebebi, túsirý alańynda óte tatý boldyq.
Qazaqstandyq rejısserlardyń arasynda kimderdi pir tutasyz?
Eń aldymen, árıne, pir tutatyn rejısser - Dárejan Ómirbaev. Ásirese, «Kıller», «Jol» fılmderin súıip kóremin. Sonymen qatar, sheberimiz Amanjol Aıtýarovtyń «Qaýyshý» atty tamasha fılmin atap ótkim keledi. Odan keıin, Ádilhan Erjanov («Úkili kámshat»), Emır Baıǵazın («Aslannyń sabaqtary»).
Sizdiń oıyńyzsha, kınonyń basty maqsaty qandaı? Kınoda ulttyq ıdeıanyń bolýy mindetti
me?
Meniń oıymsha, kıno – aına. Iaǵnı, adam aınaǵa qaraǵanda óziniń jaqsy jaqtaryn ǵana kórgisi keledi, alaıda, aına naqty ne bar sony kórsetedi. Kıno da dál solaı kórsetýi kerek. Kórermender bolsa, fılmde osyny syrttaı baqylap, ne jaqsy, ne jaman ekenin túsinýge tıisti. Al, kınodaǵy ulttyq ıdeıaǵa keler bolsaq, bálkim, kınoda ult joq degen pikirmen kelisemin. Óıtkeni, jalpy, barsha adamdardyń qýanyshy da bir, qaıǵysy da bir.
Bolashaqta kommerııalyq baǵytta jumys jasaýǵa qalaı qaraısyz?
Kommerııalyq fılm rejıssery retinde Krıstofer Nolandy pir tutamyn. Onyń fılmderinde óte tereń, maǵynaly máseleler qozǵalady. Bolashaqta kommerııalyq fılmder túsirýge esh qarsylyǵym joq.
Oqyrmandarǵa kishigirim ómirbaıanyńyzdy aıta ketseńiz: týǵan jerińiz, rejısser mamandyǵyn
tańdaýyńyzdyń sebebi, jáne de ustazyńyz jaıynda oı bólisseńiz.
Týǵan jerim - Oral qalasy. Almaty qalasyndaǵy Júsipbek Elebekov atyndaǵy Respýblıkalyq estrada-ırk kolledjiniń túlegimin. Kolledjde oqyp júrgen kezde-aq rejısser bolǵym kelgen. Kishigirim mınatıýralardy sahnaǵa shyǵardym, «Stan ptıeı» atty qysqametrli fılm túsirdim. Al, búginde Temirbek Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń qabyrǵasynda rejısser mamandyǵyn ıgerip júrmin. Akademııaǵa Talǵat Temenovtyń sheberhanasyna tapsyrǵan bolatynmyn. Alaıda, belgili sebepterge baılanysty aǵaıymyz Astanaǵa qonys aýdardy. Qazirgi kezde sheberimiz- Amanjol Aıtýarov, tamasha týyndylardyń rejıssery, óte dana, bilimdi kisi. Kıno salasynda durys baǵyt-baǵdar berip júrgen ustazymyzǵa mol rızashylyq bildirgim keledi.
