«Serikbol Qondybaı. RÝH JAÝYNGERI»
derekti, vıdeo, HD, hr. 26 mın
Mańǵystaý oblysy ákimdiginiń tapsyrysy boıynsha
© QAZAN stýdııasy, 2018
Senarıı avtory: Zıra Naýryzbaeva
Rejısser: Ásııa Baıǵojına
Operatorlar: Renat Qosaı, Aleksandr Rýbanov, Nursát Ákimhan
Kompozıtor : Álibı Mámbetov
Montaj: Azamat Altybasov
Redaktor: Mereke Qasen
Grafıka: Rýslan Arıstov
Dybys rejıssery: Andreı Vlaznev
Dırektor: Lıýbov Radıonova
«Ýa, Táńirim! Qazaqtyń tabysynan buryn namysyn qaıtaryp bere kór! Táńirim, Qazaqty jáne Qazaqstandy jarylqa!» - osy sózdermen Serikbol Qondybaı óziniń kózi barda jaryq kórgen eń sońǵy eńbegin – «Arǵyqazaq mıfologııasy» tórt tomdyǵyn bastaıdy.
«Osy kitaptardyń avtory – taza maǵynasyndaǵy ǵalym emes, tek qazaqta mıfologııany zertteýge qajetti nendeı dúnıelerdiń (mysaldardyń, taqyryptardyń, ıdeıalardyń) bar ekendigin bir kitapqa jınaqtap, túgendep, esebin alýdy, olarmen kópshilikti tanystyrýdy maqsat qylǵan, ınventarızaııa júrgizýshi «zavhoz» ǵana. Men tek Uly muranyń uly nobaıyn ǵana kórsete aldym...» - dep kitaptyń qoljazbasynda ózi týraly ol osylaı buǵyńqy jazǵan edi.
Áreketi jańashyl jáne shynynda da revolıýııalyq boldy, zamandastary ǵalymdy kemeńger dep al onyń ómirin erlik dep bildi.
Ol Qazaqstannyń batysyndaǵy Shetpe aýylynda qarapaıym geografııa muǵalimi boldy. Biraq 25 jasynda apattyń kesirinen múgedektikke ushyrasa da uly ǵalym bola aldy. Ol odan keıin taǵy 9 jyl ómir súrdi jáne sol 9 jyly ǵylymı kóregendikke toly jyldar boldy.
Serikbol Qondybaı qazaq mıfologııasyna arnap 16 tom kitap jazyp ketti, olar búgin orys jáne aǵylshyn tilderine aýdarylyp jatyr. Onyń týǵan jeri Shetpe aýylynda elimizdegi birinshi jáne biregeı mıfologııa murajaıy ashyldy. Qondybaıdyń ǵylymı oqylymdary dástúrge aınalyp Aqtaý, Almaty, Astana, Qyzylorda qalalarynda ótkiziledi. Aqtaýdyń mektepteriniń birine onyń aty berildi.
Fılm – ákimdiktiń tapsyrysy boıynsha – Serikbol Qondybaıdyń ómiri men shyǵarmashylyǵyna kirispe túrinde jasaldy. Senarııdi jazǵan - áıgili mádenıettanýshy, redaktor, Qondybaıdyń birneshe kitaptaryn orys tiline aýdaryp shyqqan Zıra Naýryzbaeva. Fılm rejissery – Ásııa Baıǵojına (kórermender ony «Hronıka neobıavlennoı demonstraıı», «Elimaı», «Senim jolynda» fılmder arqyly tanıdy) kartınany Serikbol Qondybaıdyń 50 jyldyǵynyń qarsańynda óte qysqa merzimde túsirip shyqty. Operatorlardyń - Aleksandr Rýbanov pen Renat Qosaıdyń - óz mamandyǵynyń maıtalmandary, aldyńǵy qatarynan bolǵandyǵy sep boldy. Bul fılmge sazger Álibı Mámbetov arnaıy mýzyka shyǵardy. Fılm birinshi ret osy jyldyń jazynda kórnekti ǵalym jerlesterine arnalǵan Aqtaýda ótkizilgen Halyqaralyq konferenııasynyń aıasynda kórsetildi.
Fılmniń osy premerasyna Serikboldyń úlken apaıy Balsulý Qondybaı Aqtaýdan keledi. Ol kisi anasy ekeýi Seriboldyń óz beıimdiligine senimin arttyrý úshin «Mańǵystaý geografııasy» atty birinshi kitabyn basylyp shyǵýyna jaǵdaı jasaǵan jáne aldaǵy ýaqytta inisiniń barlyq jazbalarynyń basyp shyǵarýyna ýáde bergen. Fılmde apaıy men Zıra Naýryzbaevamen qatar mádenıettanýshy Murat Áýez, tarıhshylar Marat Sembın jáne Talas Omarbekov, geograf Larısa Veselova, til zertteýshiler Nurgeldi Ýáli jáne Qaırat Janabaev, dramatýrg Ánnás Baǵdat, ólketanýshy Murat Aqmyrzaev, Serikboldyń kýrstastary Qaırat Qortyqov, Ryskúl Qudaıbergenova, Bekjan Sadyqov, Salavat Dúısenbaev suhbat berip qatysty.
