Oksana Tanskaıa
Qazaqstandyq belgili peızajshy Rashıd Qulbatyrovtyń «Shabyt» atty jeke kórmesi avtordyń keskindemelik jáne akvareldik tehnıkada oryndaǵan 70-ten astam týyndysyn usynady.
Qulbatyrov Rashıd Ótenbergenuly 1967 jyly Aqtóbe oblysynda dúnıege keldi. 1986 jyly Aqtóbe kórkemsýret ýchılıesin bezendirýshi-sýretshi mamandyǵy boıynsha, 1995 jyly Almaty Memlekettik ýnıversıtetiniń kórkemsýret-grafıka fakýltetin sýretshi-dızaıner mamandyǵy boıynsha támamdady. Halyqaralyq «Shabyt» jastar shyǵarmashylyǵy festıvaliniń dıplomanty. Halyqaralyq jáne respýblıkalyq kórmelerdiń qatysýshysy, júldegeri jáne dıplomanty. Birneshe márte óziniń jeke kórmesin ótkizdi. Sýretshiniń kartınalary Qazaqstan, Kanada, Amerıka, Germanııa, Franııa, Túrkııa, Greııa jáne Chehııada jeke kollekııalarda saqtaýly.
Qazaqstannyń qazirgi zaman sýretshisi Rashıd Qulbatyrovty tabıǵat landshaftary men qala ansamblderiniń «jyrshysy» deýge bolady. «Shabyt» – avtordyń aýqymdy jeke kórmesiniń ǵana emes, bastysyn aıtpaǵannyń ózinde, sýretshiniń jumystarynyń basym bóligin biriktiretin tujyrymdamanyń da ataýy. Qylqalamyn asa sheberlikpen jeńil tartatyn ol Qazaqstan men Eýropanyń úlkendi-kishili qalalarynyń panoramalaryn, qazaq dalasynyń shetsiz de sheksiz jazırasyn, Ile Alataýyndaǵy jotalardyń bıik shyńdaryn, Kaspıı teńiziniń ásem kórinisin, sondaı-aq kóshpendilerdiń dástúrli aýyldarynyń turmystyq kompozıııalaryn jazady.
Sýretshiniń shyǵarmashylyǵynda qala peızajy janrynyń alar orny úlken. Rashıd Almatynyń jańa dańǵyldary men eski kóshelerin ǵana sýrettep qoımaıdy. Onyń qala peızajdary galereıasynda Almatydan basqa Aqtaý, Atyraý, Aqtóbe, Mańǵystaý, Stambýl, Rım, Rýan sııaqty qalalar men qala mańynyń jáne ózi saıahattap baryp, turǵan jerleriniń kórinis-kelbetin sýretteıtin peızajdary da bar. Alaıda, «Shabyt» kórmesi, ásirese kún shýaqty Almatynyń eski kóshelerine degen saǵynyshyn bildirip, Ońtústik astananyń jańa kórikti oryndaryn tamsana baıandaıdy. Sonymen qatar, Rashıd Qulbatyrov jumystaryn kóbinese plenerge shyǵyp, tabıǵat aıasynda jazǵandy jany súıedi, sebebi bul – onyń shyǵarmashylyǵyna dem beretin qýat kózi. Jáne qala men onyń mańyn jazǵanda Rashıd joramalǵa jol bermeıdi, ıaǵnı dalaly jer men taýly jerdegi aýyldardy, olardyń ómir tirshiliginiń ereksheligin qosa baıandaǵan kezde, shyǵarmashylyq proeske tolyǵymen berilip, endigi jerde qylqalamymen emes, janymen jaza bastaıdy. Adam júreginiń genetıkalyq jady bar desedi. Kóshpendiler urpaǵynyń boıyndaǵy qan dala adamdarynyń tynysh ári emin-erkin ómir yrǵaǵyn rahattana baıandaıtyn keskindemeshiniń shyǵarmashylyq oıymen birge jyljı aǵady. Mundaǵy dombyra áýeni ózimen qatar soǵyp turǵan jeldiń gýilinen tolyqtaı ózgeshe, munda taý ózenderi syldyraı aǵyp, qonaqjaı úıdiń oshaǵynan tútin shyǵady, munda aspannyń kógildir kúmbeziniń astynda janǵa jaıly kıiz úıler qatar túzip, osynda turmystyń dástúr-salttary men ádet-ǵuryptary týraly bilgen-túıgenderin qaldyryp, urpaqtar biri ekinshisiniń ornyn basyp otyrady.
Qulbatyrovtyń kenepteri keıde orys ımpressıonısteriniń jumystaryn eske túsiredi, sol erkin siltegen taza tústiń jaǵyndysy, sol boıaý qabatyn jaǵý dınamıkasy, sol tústik gamma. Rashıd jaz, kóktem nemese kúz mezgilderin sýrettegende ashyq, qanyq tústerdi tańdaıdy, onyń qys peızajdary da majorlyq akkordqa baǵynǵan – bultsyz, shýaqty. Avtor monohromdy tústik palıtraǵa da beı-jaı qaramaıdy. Onyń «Almaty retrosy» toptamasyndaǵy peızajdar muraǵattaǵy ońyp sarǵaıyp ketken sýretterdi eske túsiredi. Olardy qala ómiriniń naq bir toqtap qalǵan sátteri dersiń.
Rashıd Qulbatyrovtyń shyǵarmashylyǵyn qadirleýshiler keskindemeshiniń akvareldiń kúrdeli ári talǵaýly tehnıkasymen asa sheberlikpen jumys isteıtinin biledi. Munda da qala peızajdary men dala landshaftary, kóshpendilerdiń turmysy men jekelegen adamdardyń taǵdyry jaıly shaǵyn baıandaýlar.
Rashıd Qulbatyrov – ádetten tys kóp ári jemisti eńbektenetin shyǵarmashylyq jigeri mol sýretshi jáne óz ómirin basqasha oılamaıdy da. Ol konıýnktýra qýalap ketken joq. Biraq osynysymen-aq suranysy kóp sýretshilerdiń biri bolyp qala beredi. Kórme aqpan aıynyń 23-ne deıin jalǵasady.