Abaı dańǵyly men Áýezovtiń qıylysyndaǵy Saýda-úıiniń tómengi qabatynda ornalasqan «Jas Sahna» teatry kezekti qoıylymyna rejısserdi Ovlıakýlı Hodjakýlıdi Londannan arnaıy shakyrtty. Jeke menshik teatrdyń shyǵarmashylyq damý jolynda árdaıym izdeniste júretini, basqa teatrlarǵa da úlgi bolarlyqtaı is. Bul teatr kezinde belgili rejısser, akter bolǵan Báıten Omarovtyń atyn ıemdegen. Teatr alǵash «Aktrısa» spektaklimen shymyldyǵyn ashqan bolatyn. Qazir de osy óner qaıratkeriniń shákirtteri men balalarynyń qoldaýymen talantty akterlar shoǵyrlanǵan izdenimpaz shyǵarmashylyq ortaǵa aınalyp otyr.
«Love - lıýbov emes» spektakli Ýılıam Shekspırdiń eń tanymal «Korol Lır», «Otello», «Gamlet» tragedııalalary men «Dýaly túngi dýman» komedııalarynyń negizinde amerıkandyq dramatýrgter Djess Borgesson, Adam Long, Denıel Sınger tarapynan jazylǵan pesa búgingi kúnniń ózekti máselelerin arqaý etken zamanaýı týyndy. O.Hodjakýlı rejıssýrasymen qoıylǵan bul spektakl tynymsyz daıyndyqtyń arqasynda dúnıege kelip, búginde kórermen tarapynan óziniń oń baǵasyn alyp úlgerdi.
Ekentrıkalyq komedııa janryndaǵy qoıylymnyń formasy erekshe. Akterlerdi tájirıbeli rejısser spektakl barysynda ózindik qalypqa salýǵa tyrysqan. Oryndaýshylar oıyn mánerinde pafosy az, shynaıy ómirdegideı sahnada ómir súrý daǵdyny kóremiz. Kórermenge spektakl boıamasyz, adamdar qalaı bar solaı kórsetýge umtylyp sol arqyly búgingi kúngi kórermenge túsinikti zamandas Shekspırdiń álemin kórsetedi. Avtordyń pesalary kótergen kúrdeli taqyryptardy erekshe ınterpretaııa jasaýy, bul teatrdyń ádettegi qoıylymdarynan ózgeshe bolyp, kórermender arasynda rezonans týdyrdy.
Alǵashqy tusaýkeser kórsetilimi kezinde akterlar oıynynan baıqalǵan áli tolyq ıgerilmegen rolder men mızansenalar senimsizdik sezimderimen aralas kelip jatsa, spektaklden-spektaklge teatrdyń jas trýppasynda birshama oń ózgeris baıqaldy. Bul álbette ýaqyt óte akterlar shyńdalǵan, áreketteri batyldana túsken, dıkııa anyq, túsinikti ósý baspaldaǵyn kóremiz.
Tájirıbeli rejısser Ovlıakýlı Hodjakýlıdiń qoltańbasy teatrdyń jas akterler quramyna shyǵarmashylyq izdenisterine oń ózgeris, sony serpilis alyp kelgen. Kúrdeli dramatýrgııaǵa negizdelgen zamanaýı avtorlardyń shyǵarmasynyń astaryn ashýda jas trýppamen jasalǵan orasan kóp jumys jaqsy tájirıbe ǵana emes, úlken jaýapkershilikti kórseter synaq ta bolǵan. O.Hodjakýlıdiń batys teatrynyń damýy barysynda «antı-teatr» atalǵan erekshe sahnadaǵy qubylyspen aınalysyp júrgenine 5 jyl bolypty. Óziniń rejısserlik ustanymdaryn qalyptastyrǵan kezden-aq ol shyǵarmashylyǵynda osyndaı zamanaýı kózqarastaǵy teatr estetıkasyn nasıhattaǵan bolatyn. Sol baǵyt rejısserdiń shetelge baryp turaqtaǵannan keıin antıteatr, antııskýsstvo negizinde damyp, sahnada jıi kezdesetin túrli shtamp, falsh pen akademızmge qarsy áreket etti. Bul postkeńestik keńistiktegi jańalyqqa sýsaǵan kóptegen óner adamdarynyń tań qaldyrsa, eski mektep ókilderiniń júıkesin juqartardaı áreket etti. Sondyqtan rejısserdiń bul qoıǵan spektakli ózgelerge uqsamaı, antıýtopııa, provokaııaǵa toly. Shekspırdi tanymastaı etip ózgertip jibergen avtorlardyń pesasyn búgingi kórermenniń talǵamyna saı sahnalaý barysynda qaı tilde oınalýy kerek? Qoıylym kimge arnalǵan? - degen suraqtar qoıa otyryp: «-Almatylyq tilde oınaımyz» dep ózderi jaýap bergendeı jáne jastarǵa, jasóspirimderge túsinikti jáne qyzyq bolmaq. Atalmysh qoıylym jastar arasynda teatrǵa, Shekspır pesalaryna qyzyǵýshylyǵyn arta túsirmek.
Al taqyrybyna keletin bolsaq, «Love – lıýbov emes» Qazaqstannyń úsh tuǵyrly til salasyna saı qoıylym dep aıtsaq bolady. Aty aıtyp turǵandaı, qazirgi qoǵamda úsh tildiń qaısysy joǵary orynda ekenin ret-retimen ornalastyryp qoıǵandaı. Kınolar men qoıylymdarda, tipti kúndelikti ómirde de bireý «I love you» dep jatsa, elemeı jatamyz, sebebi qulaǵymyz úırenip ketken, al «Love-lıýbov emes» degen ataý eldi eleń etkizip, qyzyǵýshylyq oıatady. Klassıkalyq shyǵarmalardaǵy mahabbat sahnalary búgingi jastarǵa asyra siltep jibergendeı áser etip jatatynyn bilemiz. Sondyqtanda, bul qoıylymda rejısserler akterlerge bárin jeńil qabyldap, oıynǵa aınaldyrý prınıpi boıynsha teatraldandyra oınaý tásilin usynǵan.
Shekspır týyndylary máńgilik, munyń dáleli «Love – lıýbov emes» qoıylymy. Úsh qyzynyń arasynda sandalyp júrgen múgedek áke – Lır patsha. Qara jamylǵydaǵy eles, ózin óltirýge tyrysqan boıjetken. Shekspır shyǵarmalaryndaǵy kezdesetin tragedııalyq kollızııalar qatary, dramatızmge toly bireý-bireýge keıipkerler arasyndaǵy qaqtyǵystar qatary kóbinese tún perdesi túse, aıdyń jaryǵynda oryn alady. Sahnadaǵy aıdyń sulbasy qoıylymnyń fabýlasymen baılanysyp kórkemdik tutastyǵyn arttyra túsýge, barlyq oqıǵa legimen baılanysta ushtasyp jatyr.
Shekspır týyndysynyń, keıipkerler aıtatyn sózderiniń kórkemdik áseri men energetıkasy – bul ómirdi sýretteý emes, ómirdiń ózi bolǵan. Onda komedııa da, tragedııa da qatar ómirdegideı kórinis beredi. Oqıǵalary men Sózdi qaqpyldap sheber úılestire bilgen dramatýrgterdiń Shekspırdiń kúrdeli pesalary jelisindegi keıipkerleri arasyndaǵy negizgi qaqtyǵys týdyratyn jelilerin sheber de utymdy qoldana otyryp astasyp jatqan Shekspır álemin ashýǵa kúsh salǵan. Sahnadaǵy akterlerdiń dene plastıkasy sahnadaǵy negizgi qural kózi bolsa, olar ony spektaklde erkin paıdalana alǵan.
Spektaklde akter mımıkasy men ym-ısharaty, ár túrli sahnalyq ımprovızaııalarmen keń kórinis bergen. Kórermen men sahnadaǵy akterler arasynda kedergiler joq, sanaly túrde alynyp tastalǵan. Spektakldiń basynan oryndaýshylar kórermenderdi ortaǵa tartyp, bılep, sóılesip, suraq qoıyp ınteraktıvti tyǵyz qarym-qatynas ornatady. Batyl bolǵandary sonsha kórermen qyzǵa jaqyndap kelip, «Siz páksiz be?» dep yńǵaısyz suraq qoıyp qolaısyzdyq sátter týdyrdy. Akterler qabyrǵaǵa sý shashyp, qyzdar shashyn sýlap alyp, aınaldyryp, aldyńǵy qatarda otyrǵan kórermenderge jaısyzdyq týdyrǵan sátter kórinis bergende keıbireýi oryndarynan turyp, ketip jatýy oılandyrdy. Spektaklge degen kórermender arasynda eki túrli kózqaras qalyptasqan sekildi. Bizdińshe, spektaklde akterlarǵa shamadan tys erkindik berilgen nemese olar ımprovızaııa degen osy eken dep, sahnadan boqtyq sózder aıtyp, dóreki is-áreketter jasaýyn artyq ketkendik dep eseptedik. Sondyqtan bolar sahnada áreket etýshi alty akterdi qoıylym baǵdarlamasynda «Shaıtandar» dep qysqa qaıyrǵan eken.
Ovlıakýlı Hodjakýlı Shekspır keıipkerleri arqyly qoǵam beınesin ashyp kórsetken. Erler sharshy alańǵa aıǵaılap shyǵyp, bir-birimen urysyp otyrsa, osy kórinistiń arǵy jaǵynda názik jandylardyń bir-birimen jaǵa jyrtysyp jatqan sahna bar. Bul kóriniste erlerdiń batyldyq, erjúrektilik sekildi o basta qanǵa bitken tabıǵı bolmysynan aıyrylyp, ósek pen ájýa qaljyńdarǵa jaqyndaǵanyn meńzep tur. Al qazirgi áıelder qaýymy tek qana turmysta oshaq basynda ǵana emes, kez kelgen salany dóńgeletip alyp kete alatyn kúshke ıe ekenin talaı ret dáleldedi. Qazirde názik jandylardyń aldyna maqsat qoıyp, únemi damý ústinde júretini de jasyryn emes. Osylaısha er men áıeldiń qazirgi qoǵamdaǵy rólin aıshyqtaıtyn, metoforaǵa toly áserli sahna qoıylymdy tolyqtyra túsken.
Sahnada aıtarlyqtaı dekoraııa kóp emes. Aı beıneli dóńgelek aq ekran, baǵanalar, kóp saban shópter men aǵash qıyndylary sahnany toltyrǵan. Akterler ony shash qylyp bastaryna kıip, áıel keıpine enedi de, endi birde oınap zaldyń shańyn shyǵarady. Bul kórermenderdiń demalýyna da, akterlerdiń sahnada áreket etýine de kedergi keltirip jatty. Degenmen, spektakldiń kórkemdik tutastyǵyna esh nusqan keltirip turmaǵan oryndy senografııalyq sheshim tabylǵan.
Gıtarada oınap, án shyrqaǵan akterler ózderiniń jan-jaqtylyǵyn utymdy kórsete bilgen. Sahnalyq oqıǵa aralaryna zamanaýı ánder qosyp, «Óı shesheńniń, óı shesheńniń aǵasy» dep kórermenderdi tańqaldyrýmen boldy.
Akterlyq oıynǵa kelsek, ártister symbatty, energııaǵa toly, shapshań qımyldap, túrli obrazdardy somdaı aldy. Ár oqıǵada túrli obrazdarǵa enip, qoıylym tempo-rıtmin túsirmeı, kórermen nazaryn sońyna deıin ózderine aýdaryp tura aldy. Naqtyraq aıtsaq, Aıarys Daýkaraev somdaǵan rólder bir-birine uqsamaıtyn, ár obrazda akter jańa qyrynan kórinip otyrdy. Al Shyńǵys Rashtyń akterlyq oıyny, plastıkasy ár obrazdy túrlendire alǵan.
«Bul qoıylym Shekspırdiń pesalarynyń ınterpretaııasy. Biz Shekspırmen buzyqtyq jasaýdy sheshtik, biraq bul sapaly aqymaqtyq, onda tereń maǵyna bar, jáne kórermen, árıne, ózine keregin alady», - dep túıindegen edi rejısser.
Qoryta aıtqanda, sahnalyq qoıylym kórermenge túrli emoııa syılaı otyryp, oılandyrýǵa, qazirgi qoǵamdy syrttan kórýge múmkindik beredi. Spektakl bitken soń, ol jaıynda eshkim eshteńe aıtpasa, eger qoıylym kórermenderdi beı-jaı qaldyrsa bul rasymen ókinish. Qoıylymnyń túpki-oıyn bireý túsiner, bireý túsinbes, biraq spektaklden soń týyndaıtyn pikirtalastar bar, talasa-tarmasa talqylap aıtatyn erekshe tustary da jetkilikti. Eshkimdi qoıylym beı-jaı qaldyrmaıtyn sekildi. Búgingi kórermenge tanys-beıtanys sátterden turatyn mahabbat týraly kóńildi, kúldire otyryp oılandyratyn týyndyny aldymen sahnadan kórý kerek. Naǵyz sahnalyq qoıylym osyndaı bolýy da kerek degen oı túıýge jeteleıdi. Bul jekemenshik teatrdyń zamanaýı kórermendi teatrǵa tartý úshin izdenisterge barǵanynyń nátıjesin kórdik. Syrttan, alystan rejısser shaqyryp, jumys jasaýda, áli atqarylatyn jumystar kóp. Sondyqtan memlekettik teatrlar da eski tujyrymdardan arylyp, shyǵarmashylyqta batyl qadamdar jasaýyna ýaqyt keldi.