Maqala / #stýdentSózi
«Ahtanov alańy – 2023» Respýblıkalyq teatr forýmy – shyǵarmashyl jastar keńistigi
Bólim: Teatr
Datasy: 04.10.2023
Avtory: Аружан Оразова
Maqala
«Ahtanov alańy – 2023» Respýblıkalyq teatr forýmy – shyǵarmashyl jastar keńistigi
Aqtóbe qalasynda ústimizdegi jyldyń 24-29 qyrkúıek aralyǵynda T.Ahtanov atyndaǵy oblystyq drama teatry  jazýshy T.Ahtanovtyń 100 jyldyǵyna oraı «Ahtanov alańy» dep atalatyn Respýblıkalyq teatr forýmyn ótkizdi.
Bólim: Teatr
Datasy: 04.10.2023
Avtory: Аружан Оразова
«Ahtanov alańy – 2023» Respýblıkalyq teatr forýmy – shyǵarmashyl jastar keńistigi

Forým maqsaty – qazaqstandyq teatr mamandarynyń shyǵarmashylyq qabiletin ushtaý. Sonymen qatar, teatr óneriniń zamanaýı damý tendenııasyn anyqtap, ár oblystyń mádenıetin kóterýdegi mańyzyn kózdedi. Budan bólek, jan-jaqtan jınalǵan qatysýshylar ózara teatr salasyndaǵy jańa ádistemelerdi zerttep, ózekti máselelerdi talqylap, tájirıbe men pikir almasty.
Atalmysh is-shara respýblıka kólemi boıynsha alǵash ret uıymdastyryldy.  Teatr dırektory Saılaý Kamıev pen rejısser Meıram Habıbýllın elimizdiń túkpir-túkpirindegi óńirlerden daryndy teatr mamandaryn jınap, shetelden bilim alǵan  teatr sheberleriniń qatysýymen praktıkým ótkizdi. Buǵan Almatydan kelgen jas teatrtanýshylarmen qatar, Atyraý, Oral, Astana, Jetisaı, Shymkent, Jezqazǵan, Qostanaı, Aqtóbe jáne t.b oblystardan zamanaýı mádenıet pen ónerdiń kókjıegin keńeıtýge atsalysyp júrgen teatrdyń jas býyn akterleri men rejısserleri qatysty.

Bul  forým qala syrtyndaǵy kórikti Qarǵaly ózeniniń boıynda ornalasqan «Campit» demalys lagerinde ótti. Ashyq aspan asty, taza aýa, tabıǵat aıasyndaǵy kórinister óner adamdaryn odan ary shabyttandyryp, bes kún boıy bilimderin jetildirdi.
Biliktilikti arttyratyn sheberlik synyptary 6 túrli baǵytta júrgizilip, Halyqaralyq deńgeıdegi kásibı pedagogtar óz tájirıbelerimen bólisti. Atap aıtsaq:
«Rejıssýra» sheberligi boıynsha Álibek Ómirbekuly;
«Akterlik sheberlik» boıynsha Gúlnaz Balpeısova;
«Senografııa» baǵytynda Lılııa Hısmatýlına;
«Jaryq qoıý» boıynsha Arsenıı Makarov;
«Grım» salasy boıynsha Aıagýl Shalǵymbaeva;
«Horeografııa» óneri boıynsha Anna oı. Bul óner sheberleriniń dáristeri elimizdiń birqatar teatr mamandaryna, teatrtanýshylarǵa jáne BAQ ókilderiniń tanym-biliminiń keńeıýine mol yqpal etti.
Osy kúnder aralyǵynda «Rejıssýra» baǵyty boıynsha qatysqan mamandar A.P.Chehovtyń «Shaǵala» pesasy negizinde «Sháıka» spektakliniń premerasyn usyndy. Qoıylym ereksheligi – on úsh qatysýshy rejısserler Molerdiń «Jalǵan naýqas», Shekspırdiń «Otello», Áýezovtyń «Qaragóz», Aıtmatovtyń «Máńgúrt» shyǵarmalarynan úzindi qoıyp, Treplevtiń spektakli retinde bútin spektakldi jasap shyqty. Bul arada Álibek Ómirbekulynyń spektakl jasaýdaǵy jeke ádis-tásiliniń  qyry men syrynan mol habardar boldyq. Spektakldi qurastyrýshy rejısserdiń jumystary tanys emes kórermenge onyń erekshe ınterpretaııalyq sheshimderi tań boldy. Sahnalyq tútin mashınasynyń ornyna tabıǵı  oshaq pen otty paıdalanyp, qolda bar zattarmen sahna keńistigindegi senografııa men rekvızıtter jasaldy. Oryndaýshylar pesalardaǵy áreketterdiń astaryn ashyp, birneshe rolderdi qatar alyp, organıkalyq naqtylyqpen temporıtmdi ustap turdy. Qatysýshy rejısserlerdiń basym kópshiligi akter bolǵany úshin bir oqpen eki qoıandy atty desek te bolady. Al, biz teatrtanýshy stýdentter  5 kúndik tarıhy bar kishigirim teatrdyń bólim meńgerýshileri bolyp, spektaklge jarnama jasap, afıshasy men baǵdarlamasynyń ıdeıasyn jasaý múmkindigine ıe boldyq. Sonymen qatar, teorııalyq sabaq kezinde Óskemen, Jetisaı, Aqtóbe syndy oblystyq teatrlarda kásibı teatrtanýshylardyń kerek ekenin bilip qaıttyq.
Forým aıasynda senograftar men jaryq qoıýshylarmen birge kollaboraııa jasap, N.Ostrovskııdiń «Naızaǵaı» pesasyna arnalǵan referensterdi kórsetti. Bir-birine múlde uqsamaıtyn úsh túrli joba arqyly sýretshiler shyǵarmanyń ártúrli baǵytyn ashyp berdi.
Horeograftar laboratorııasy «Body as an archive» atty performansyn kórsetti. Plastıkalyq bı qozǵalysy baspaldaqta ótedi. Qara kıingen bes bıshi deneniń ártúrli bóligine aq mata, ıaǵnı aýyrtpashylyqty baılap alǵan. Bul jumys adam denesi men ishki jan dúnıesiniń aýyrýyn jáne ony bosatqandaǵy sezimdi zerttep kórsetýge baǵyttalǵan.
Grım jasaý sheberleri atalmysh shara aıasynda ártúrli boıaýlarmen qalaı jumys jasaý kerektigin jáne tústerdiń úılesimdiligi jaıly oı órbitti. Ashyq aspan astyndaǵy jáne sahna ústindegi spektaklderge bólek grım jasap kórip, aıyrmashylyqtaryn ashyp aıtty.
Kelesi top akter sheberligi. Olar bes kún ishinde túrli trenıng arqyly seriktesti seziný, oǵan nazar aýdarý, deneni seziný jáne oıdy qozǵaý sııaqty jattyǵýlar jasady. Mysaly, birinshi kúni barlyq qatysýshylar 1-10-ǵa deıingi jyldamdyqty alyp ómirdegi oqıǵalarǵa qaraı júre otyryp júgiredi. Aqyr sońynda qarama-qarsy jynysty adamdar óz juptaryn tabady. Taba almaǵandar sol qalypta júgire beredi. Osy trenıng arqyly akterlerdiń tynysy ashylyp, boılaryna adrenalın taraı bastaıdy. Kelesi jattyǵý túri «tane bytov» dep atalady. Qoldaryn aspanǵa kóterip-túsire otyryp shyntaqtaryn búgedi. Biraq júris toqtamaýy shart. Úshinshi berilgen tapsyrma 1- 5 adamǵa deıin kózderin ashyp nemese jumyp bir adamdy kórsetýi tıis. Báriniń oıy tek bir adamǵa toqtalǵanǵa deıin jattyǵý jalǵasa beredi.
Qoryta aıtsaq, alǵash uıymdastyrylǵan Respýblıkalyq «Ahtanov alańy» teatr forýmy Aqtóbe qalasy drama teatrynyń mádenı jáne óner keńistigindegi  mártebesin asqaqtata tústi. Forým arqyly teatr mamandary men teatrtanýshylar arasyndaǵy birlestik nyǵaıyp, shyǵarmashylyq tájirıbe almasý kúsheıe tústi. Elimizdiń mádenı ómirindegi ózara yntymaqtastyqty nyǵaıtý jolyndaǵy alǵashqy qadam sátti bastaldy.  Ótkizilip otyrǵan shara teatr salasynda eńbek etip kele jatqan óner sheberleriniń  súıikti kezdesý ornyna aınalatyny sózsiz.