Aǵylshyn kınosynyń qalyptasý jyldary

Aǵylshyn kınosy tarıhyndaǵy  eń alǵashqy kınoseans 1896 jyly 26 naýryzda London qalasynyń «Olımpııa» kınozalynda ótti. Birinshi kınoseansty júzege asyrǵan kásipker R.Pol buǵan deıin aǵaıyndy Lıýmerlermen birlestikte  alǵashqy derekti hronıkalyq sıýjetterdi túsirýge  aralasqan bolatyn.  Aǵylshyn kınosynyń qalyptasý jyldarynyń birinshi satysynda  «Braıton shyǵarmashylyq tobynyń» úlesi zor boldy.  Bul toptyń quramynda bolǵan rejısserlar ózderiniń alǵashqy fılmderin túsirýge  kameranyń  tehnıkalyq bar múmkindigin óte batyl qoldanyp, eki jaqty ekspozıııa, qozǵalystaǵy kameramen túsirý, panorama, stop-kadr tásilderi boıynsha tájirıbeler júrgizip otyrdy. Mysaly, rejısser Dj.Smıt óziniń «Babýshkına lýpa» (1900), «Chto vıdno v teleskop» (1900) fılmderinde  alǵash ret ártúrli plandardyń  ózara almasýyn júzege asyrdy. Onyń bul oılap tapqan tásili  bolashaqtaǵy  montaj tehnıkasynyń damýyna negiz boldy.  Aǵylshyn kınosy tarıhynda  janrlyq túrlený ereksheligi qýǵyn-súrgin (pogonıa) taqyrybyndaǵy fılmderdiń  ekranǵa kelýimen bastaldy. Dj.Ýılıamsonnyń  fılmderinde  element retinde ǵana paıdalanylǵan alǵashqy jyldam dınamıkalyq qýǵyn-súrgin (pogonıa) tásilderi rejısser F. Mottershodtyń  fılmderinde («Ograblenıe pochtovoı karety»-1903, «Besstrashnoe ograblenıe sred bela dnıa»-1903) kúrdelendirilip, tolyqqandy kınematografıstik  janr deńgeıine jetkizildi.  Shytyrman oqıǵalar  (prıklıýchencheskıı) janrymen qatar bul jyldardaǵy aǵylshyn kınosynda  melodrama janryndaǵy fılmder de («Spasennaıa Roverom»-1905, rej.S.Hepýort, «Lojno obvınennyı»-1905, rej. S.Hepýort) kóptep túsirildi. Ádebı shyǵarmalar jelisimen ekrandaý qubylysy aǵylshyn kınosynda 1908 jyldan bastalady. Alǵashqy fılmder Ý.Shekspırdiń  týyndylary boıynsha ekrandaldy («Romeo ı Djýletta»-1908). Klassıkalyq ádebıetke bet burý, ásirese,  1911 jyly ekranǵa shyqqan rejısser Ý.Barkerdiń «Genrıh VIII» fılminen keıin keń etek jaıdy.

Ekrandyq shyǵarma kompozıııasynyń kúrdelendirilý qubylysyna úles qosqan rejısserlardyń biri  Ý.Barker óz fılmderinde («London nochıý»-1913, «Bolshoe ograblenıe banka»-1913, «V lapah ý londonskıh jýlıkov»-1913) alǵash ret kópshilik kórinisterdi (massovka) keń paıdalandy. 1908 jyldan jeke kásipkerlerdiń de, memleket tarapynan da  qarjylyq qoldaýlar kıno óndirisinen góri  kınostýdııalar qurylysyna aýysady. Nátıjesinde 1914 jyldyń qarsańynda Evropa kólemindegi   san jaǵynan da, sapa jaǵynan da  aldyńǵy qatarly kınoteatrlar júıesi Ulybrıtanııada boldy. Iske qosylǵan 4000-ǵa jýyq kınoteatrlardyń basym kópshiligi negizinen sheteldik kınoónimderin kórsetýmen aınalysty (90% jýyq). Jergilikti kınoóndirisiniń qarqyny osy sebepterden birtindep báseńdeı bastaıdy, al, 1926 jyly múldem toqtap qalady. Ulttyq kıno óneriniń taǵdyryn oılaǵan ıntellıgenııanyń, ozyq oıly jastar tobynyń arasynda narazylyq bildirgen tolqýlar júre bastaıdy. Qoǵamdyq pikir-talastar yqpalymen 1927 jyly «Kıno týraly zań qabyldanady». Zańnyń júzege asyrylýy nátıjesinde 1929 jyl qarsańynda otandyq kınoónimder óndirisi jylyna 129 fılm túsirýge múmkindik alady. 1930 jyldyń sońyna qaraı jergilikti kınostýdııalardan shyqqan fılmder sany 200-ge jetkiziledi.

Kınoǵa dybystyń kelýimen aǵylshyn kınosynyń janrlyq túrlenýi de jalǵasady. Alǵashqy dybysty fılm («Shantaj», rej.Hıchkok) 1929 jyly ekranǵa shyqty. Dybysty kezeńdegi aǵylshyn kınoóndirisiniń basym  kópshiligin  sahnalyq qoıylymdar jelisimen túsirilgen fılmder qurady («Kone pýtı»-1930, rej.Dj.Ýeıl; «Iýnona ı pavlın»-1931, rej.A.Hıchkok).

Aǵylshyn kınosyndaǵy taǵy bir órleý kezeńi  1932 jyly qurylǵan «London fılms» kınostýdııasynyń tarıhymen baılanysty boldy. Kınotehnologııanyń sońǵy jańalyqtaryna sáıkes  jabdyqtalǵan jańa kınostýdııanyń alǵashqy týyndysy «Chastnaıa jızn Genrıha VIII» fılminiń sapalyq deńgeıi óte joǵary boldy. Osy fılmnen bastalǵan kınostýdııa tarıhynyń órleý jyldarynda munda sheteldik tanymal kınoqaıratkerler qyzmet jasaıdy: «Pod krasnoı mantıeı»-1936, rej.V.Shestrem (Shveııadan), «Ekaterına Velıkaıa»-1934, rej.P.ınner (Germanııadan); «Prızrak edet na Zapad»-1935, rej.R.Kler (Franııadan). Otyzynshy jyldar tusyndaǵy  aǵylshyn kınosynyń  damýyna «Gomon brıtısh» (jetekshisi – Belkon) kınostýdııasynyń da úlesi zor boldy. Bul kınostýdııamen shyǵarmashylyq birlestikte bolǵan rejısser Alfred Hıchkok óziniń eń tanymal úzdik fılmderin («Chelovek, kotoryı slıshkom mnogo znal»-1934, «39 shagov»-1935, «Ledı ıschezaet»-1936) osy jyldar tusynda túsirdi. Kınostýdııada sheteldik tanymal kınorejısserlar da qyzmet jasaıdy. Amerıkandyq kınodokýmentalıst Robert Flaertı  balyqshylar ómirinen alynǵan kórinistermen sıpattalatyn  úzdik týyndylarynyń biri  «Chelovek ız Arona» (1934) fılmin Belkonnyń «Gomon brıtısh»  kınostýdııasynda túsirdi. Otyzynshy jyldardyń sońyna qaraı aǵylshyn kınoóndirisiniń qarqyny birshama báseńdeıdi.  Ulttyq kıno ónimderi sheteldik kınorynokty bylaı qoıǵanda, jergilikti kınoprokat júıesinde amerıkandyq kınoónimderimen básekege túse almaıdy. Jeke kınofırmalar qyzmetterin toqtata bastaıdy. Jańa quryla bastaǵan kınobirlestikter negizinen amerıkandyq-aǵylshyn ortaq kınoónimderiniń jobalaý, túsirý jumystarymen jáne solardyń prokatymen aınalysa bastaıdy. Bul kınobirlestikterdiń týyndylarynyń basym kópshiligi komedııalyq, melodrama, drama janrlary boldy: («Iankı v Oksforde»-1938, rej. Dj.Konveı; «ıtadel»-1938,rej.K.Vıdor; «Proaıte, mıster Chıps»-1939, rej.S.Výd). Osy jyldar tusynda aǵylshyn kınosynda «gollıvýd» mánerine uqsas ekran juldyzdarynyń jańa tolqyny paıda boldy: Vıven Lı, Reks Harrıson, Lorens Olıve jáne taǵy basqalary.  Olardyń kınodaǵy kórnekti rolderi aǵylshyn kınosyn álemdik deńgeıde tanyp-bilýge úles qosty.

Ekinshi dúnıejúzilik soǵys jyldarynda aǵylshyn kınosyn kórkemdik tili jaǵynan jańa deńgeıge kótergen shyǵarmalardyń jetistigi - olardyń sıpattaý tásilderinde  soǵys dalasynan túsirilgen  derekti materıaldardy kórkemdik  mánermen shynaıy kórsetýde boldy.  Tarıhı materıaldardy avtorlyq mánerde qurastyrýda metaforalyq teńeýler keń paıdalanyldy («Povest ob odnom korable», rej. Noel Koýard, Devıd Lın). Bul jyldary ekranǵa shyqqan fılmderdiń basym kópshiligi tarıhı oqıǵalar  arqyly eldiń, qoǵamnyń ómirinde eleýli iz qaldyrǵan belgili tulǵalardyń beınesin ekranǵa ákeldi. Sonymen qatar,  klassıkalyq ádebı týyndylardyń ekrandalý qubylysy keń etek jaıdy. Mysaly, Shekspırden  «Genrıh V» (1944),  Bernar Shoýdan «ezar ı Kleopatra» (1946, rej, G.Paskal), «Gamlet» (1948, rej.L.Olıve).

Elýinshi jyldar tusynda aǵylshyn kınosynda komedııa janry birinshi orynǵa shyǵady. Komedııalyq fılmderdiń basym kópshiligi «Ilıng» stýdııasynda  túsirildi. Qoǵamdaǵy bolyp jatqan ózgeristerge basqasha kózqaraspen qaraýǵa nasıhattaýdy maqsat etken úzdik komedııalyq fılmder avtorlary qatarynda  A.Makkendrık («Vıskı v ızobılıı»-1949, «Chelovek v belom kostıýme»- 1952), G.Kornelıýs («Pasport v Pımlıko»- 1949, «Jeneveva»-1953), Kraıton («Banda s Lavender Hıll»-1951), M.Dzampı («Smeh v raıý»-1950) esimderin ataýǵa bolady.

Alpysynshy jyldardyń basynda jáne orta shenine qaraı kórkem fılmder taqyrybyna jańa ózgerister engizile bastaıdy. Áleýmettik, saıası máselelerdiń jalpy kórinisi endigi jerde qoǵamnyń asa belsendi ókilderiniń ómirge degen kózqarastary arqyly almasyp,  ortalyq taqyryptarǵa aınalady. Osy taqyryptaǵy alǵashqy fılmderdiń biri «Tom Djons» (1963, rej.  Tonı Rıchordson) aǵylshyn kınosyndaǵy «táýelsiz kıno» aǵymynyń  basy bolyp tabylady. «Táýelsiz kıno» tobyn qurǵan rejısserlardyń fılmderindegi keıipkerler aınaladaǵy býrjýazııalyq qoǵam zańdylyqtaryna qarsy kelgen jastar tobynyń belsendi ókilderi. Olardyń ómirge degen óz kózqarastary qalyptasqan. Qaǵıdaly qoǵamdyq zańdylyqtardy moıyndamaıtyn erkindikti qalaıtyn «tentek býyn» ókilderi (býntar). Rıchordson jáne basqa da «táýelsiz kıno» rejısserlary fılmder óndirisiniń keń  prokatyn  uıymdastyrý tásilderin qarastyra bastaıdy.  Osy tustan aǵylshyn kıno ónidirisinde sheteldik qarjylandyrý proesi bastalady (amerıkanızaııa). Amerıka kınoprodıýserleri aǵylshyn kınosyn qarjylandyrýǵa asa belsendilik kórsetedi. Onyń birden-bir sebebi – alpysynshy jyldardyń ekinshi jartysynda London qalasy  «jastardyń jańa stıli»  aǵymynyń ortalyǵyna aınalǵan edi.  Jastar máselesiniń ishinde «jeke tulǵa erkindigi» basty taqyryptardyń birine aınalady.  Osy aǵymnyń mańyzdy fılmderi qatarynda «Snorovka» (1965, rej. R.Lester), «madmýazel» (1966, rej.T.Rıchardson), «Fotoývelıchenıe» (1966, rej.M.Antonıonı), «Eslı» (1968, rej.Anderson).

Amerıkandyq kınoprdıýserlerdiń aǵylshyn kıno óndirisin qarjylandyrý kezeńi jetpisinshi jyldar tusynda kúrt tómendeıdi. Onyń sebebi, AQSh-tyń  saıası jáne áleýmettik ómirindegi kúrdeli qubylystar edi. Osy jyldar tusynda aǵylshyn kınosynda toqyraýdyń kelesi kezeńi oryn aldy.  Bul jyldardaǵy ekranǵa kelgen fılmderdiń kórkemdik sapasy  tómen deńgeıde boldy jáne qorqynysh pen úreı sezimderin týdyratyn qubyjyq (fılmy-ýjasy) taqyrybyndaǵy fılmder kóp  boldy.  Kórkem fılmderdiń iri jobalaryna qarjynyń tapshylyǵy saldarynan kerisinshe, aǵylshyn derekti kınosynyń Dj.Grırson qalaǵan dástúrli mektebiniń qaıta jandaný qubylysy baıqala bastaıdy. Derekti kınodaǵy realızm dástúrin   alpysynshy jyldardyń sońy-jetpisinshi jyldar tusynda ekranǵa kelgen «Kes» (1969,rej.K.Loacha),  «Semeınaıa jızn» (1972, rej.K.Loacha), «Bezradostnye epızody» (1972, rej.M.Lı), «Skakýn» (1970, rej.B.Plats-Mıls).  Sekseninshi jyldar tusynda aǵylshyn kınosyndaǵy toqyraý jalǵasady jáne odan ármen tereńdeı túsedi.  «»Renk jáne basqa da iri kınokompanııalar joıylady. Biren-saran ǵana iri kınokonernder amerıka kınoprodıýserleriniń qarjylandyrýymen tarıhı taqyryptarǵa, kosmos, fantastıka taqyryptaryna kostıýmdik fılmder  túsirýge múmkindik alady. Bul fılmderdiń barlyǵy derlik kópshilik kórermenge arnalǵan kassalyq týyndylarǵa jatady.  Avtorlyq kıno ókilderi birtindep televızııalyq janrǵa aýysa bastaıdy. Jańa kezeńdegi aǵylshyn kınosynyń ózindik kórkemdik  baǵyty  rejısser  Pıter Grınýeı shyǵarmashylyǵymen tikeleı baılanysty.

Aǵylshyn kınosy tarıhyndaǵy kórkemdik aǵym

Kıno tiliniń kórkemdik aǵymy aǵylshyn kınosynyń derekti kıno salasynda aıqynyraq baıqaldy. Onyń dáleli – Dj.Grırson negizin qalaǵan  derekti kıno mektebiniń úzdik fılmderi («Rybachı sýda»-1929,rej.Dj.Grırson; «Segodnıa my jıvem»-1936, rej.Dj.Grırson, R.Bond; «Lıo ýglıa»-1936, rej.Kavalkantı) aǵylshyn kınosyn álemdik deńgeıde joǵary satyǵa kótere aldy. Otyzynshy jyldar kezeńinde Dj.Grırson bastaǵan kınodokýmentalıster shyǵarmashylyq toby 300 jýyq derekti fılmder túsirdi.

Djon Grırson (26.04.1898-19.02.1972) – Prodıýser. Kınorejısser. Glazgo jáne Chıkago Ýnıversıtetterin bitirgen.  Ár eldiń  kınosy tarıhynan, ásirese,  ǵylymı-kópshilik derekti fılmder tarıhyna kóp kóńil aýdarady. Dj.Grırsonnyń shyǵarmashylyǵyna Sergeı Eızenshteınniń, Vsevolod Pýdovkınniń fılmderi asa zor yqpal etti. 1929 jyly ekranǵa shyqqan «Rybachı sýda» derekti fılmi aǵylshyn kınosy tarıhynda «Grırson mektebiniń» negizin qalady. 1933 jyly Rober Flaertımen birlestikte «Indýstrıalnaıa Brıtanııa», 1934 jyly E.Ensteımen birlestikte «Grenton Traýler» fılmderin túsirdi. Grırsonnyń shyǵarmashylyq ujymynda B.Raıt, P.Rot, H.Ýott sııaqty  tanymal kınodokýmentalıster boldy. 1937 jyly Dj.Grırsonnyń jetekshiligimen aǵylshyn kınosy tarıhynda mańyzdy oryn alǵan «Kınodokýmentalıster Ortalyǵy» qurylady. 1939-1946 jyldar aralyǵynda Avstralııada, Jańa Zelandııada, AQSh, Kanadada qyzmet jasaıdy.  Dj.Grırsonnyń 1941 jyly túsirilgen «Ostrov Cherchıll» derekti fılmi «Oskar» júldesin ıelendi.  1947 jyldan IýNESKO quramynda «Kıno jáne TV, Baspasóz» bólimin basqardy.

Kıno ónerindegi  postmodernızm

Postmodernızm –mádenıet salalarynda, ǵylymda, fılosofııada, ónerde keń taraǵan aǵym. Mádenıet salalaryndaǵy postmodernızmniń basty belgileri – shyndyqtan alshaq, saıqymazaq túrinde beriletin sıpattaýlar. Onyń kórkemdik ólshemi retinde qysqa kollaj túrinde beriletin ájýalyq kórinister. 19 ǵasyrdyń ortasy, 20 ǵasyrdyń basynda Evropa mádenıetinde modernızm aǵymy basym bolǵanda kınematograf  realıstik sýretteý formalary men tásilderin ákeldi: ıtalııa neorelızmi, franýz kınosyndaǵy jańa tolqyn jáne Lýıs Býnıýeldiń shyǵarmashylyǵy arqyly aıqyn júıede kórsetilgen sıýrealıstik aǵym. Dál osy sıýrrealızm  aǵymy  birtindep zańdy túrde kınematograftaǵy  postmodernızmge aýysady.

Kınematograftaǵy postmodernızmniń  belgileri:

1. Qalypty  sýretteý tásilderinen bas tartýdyń nátıjesinde jáne jalpy plıýrealızmniń saldarynan ekranda ıýmordyń, ájýa men kúlki formalarynyń jańa túrleri paıdalanylady (Tarantıno, Fıncher, Grınýeı, Ozon fılmderi)
2. Shyndyqtan alshaqtaý sýretteý tásilderi nátıjesinde janrlar arasyndaǵy aıyrmashylyq ta  kómeskilenedi. Taqyryptardyń túrlený qubylysy baıqalady – gomoerotıkalyq saryn (Almodovar, Ozon, Djarmen fılmderinde), ólim taqyryby,  jalǵyzdyq, ómirge ıkemsizdik sııaqty  jáne osyndaı jaǵdaılarda kórinis alyp qalatyn sharasyzdyq  negizgi taqyryptar retinde aldyńǵy planǵa shyǵady (Lars fon Trıer, Tomas Vınterberg).
3. Kınodaǵy postmodernızmniń  negizgi zertteý obektisi – sharasyz adamnyń áleýmettik jaǵdaıy emes, onyń sebepteriniń  fılosofııalyq tujyrymdary.
4. Ekranda kórinis alatyn bir emes, birneshe shyndyqtyń  nátıjesinde keńistik pen ýaqyt arasyndaǵy kórinistik sheshim ózgeriske ushyraıdy, sıýjetke degen jáne ony órbitýdiń tásilderine degen kózqaras ózgeredi (Grınýeı, Djarmen, Kıtano fılmderi).
5. Ekran týyndysynyń avtory - ózi rejısser, ózi senarıst, ózi sýretshi, kompozıtor, akter – osyndaı jan-jaqtylyq – postmodernızmniń basty belgileriniń biri.

Aǵylshyn kınosyndaǵy postmodernızmniń ereksheligi – beıneleý ónerindegi dástúrdi ustanady jáne sıýjettik sýretteý tásilderi sanaly túrde  qurylymdyq ózgeriske ushyraıdy. Aǵylshyn kınopostmodernızmi rejısser Pıter Grınýeı fılmderi arqyly sıpat aldy.

Pıter Grınýeı - aǵylshyn rejısseri jáne sýretshi. 1942-jyly Nıýportta (Ýels) týylǵan. Januıasymen Londonǵa kóship kelgennen keıin Ýoltanstoý Óner kolledjinde oqydy (onyń alǵashqy kórmesi 1964 jyly ashyldy). Patshalyq óner kolledjine oqýǵa túsýdiń sátsizdiginen keıin, Grınýeı  Brıtan kınoınstıtýtyna jumysqa ornalasady. Osynda júrip ol alǵash ret  álemdik eksperımentaldy kınoshyǵarmalardyń  klassıkalyq úlgilerimen tanys bolady. Ortalyq aqparattyq agenttikte  derekti fılmder montajeri qyzmetinde bola júrip, 1966-jyldan bastap  óziniń alǵashqy tájirıbelik qysqametrajdy jáne derekti fılmderin túsire bastaıdy. Ol fılmderdiń birazy  ártúrli festıvaldarda júldeler ıelenip te úlgerdi. Brıtan kınoınstıtýtynyń aıdarymen  35 mm-lik plenkada túsirilgen «Kontrakt rısovalıka» (1982) atty alǵashqy tolyqmetrajdy kórkemsýretti fılmi rejısserǵa halyqaralyq ataq-dańq ákeldi. XVII ǵasyr oqıǵasyn sıpattaıtyn  tarıhı drama janrynda túsirilgen fılmniń basty keıipkeri  aǵalshyn pomestesiniń birneshe sýretin salýǵa tapsyrys alady. Jumysty oryndaý barysynda úı ıesiniń ólimine sebepker bolǵan birneshe belgilerdi baıqap qalǵan sýretshi aqyr sońynda ózi de óltiriledi. «Kontrakt rısovalıka»fılminde  Grınýeıdiń rejısserlik qoltańbasyn tanytatyn eki erekshelikti ataýǵa bolady: fılm qurylymyndaǵy jáne ár kadr sheshimindegi beınelik qatar úılesimdiligi jáne qalypty jaǵdaıda shıelenis arqyly sheshimin tabatyn sıýjettik jeliniń joqtyǵy. Sıýjettiń órbitilýi  tartyssyz, bastapqy  jaǵdaıǵa ǵana negizdelgen.  Nátıjesinde, rejısserdyń  qaı fılmin alsań da, tańdalǵan bir ǵana taqyryptyń jıvopıstik baǵytta qubylýy arqyly, avtordyń óziniń paıymdaýynsha, máńgilik bolyp tabylatyn eki másele – «seks»   jáne «ólim»- tóńireginde  oı qozǵaıdy.  Ár fılmde bul sııaqty qubylýlar  belgili bir ádebı-kórkemdik mánerde beriledi.  «Kontrakt rısovalıka» fılminde keıipkerdi jynystyq qatynastarmen aldap-arqaý arqyly torǵa túsirý ádisi – bul XVII ǵasyrdaǵy aǵylshyn portreti men restavraııa dáýirindegi komedııa. «Zed ı dva nýlıa» (1986) fılminde avtomobıl apatynan keıin  áıelderinen aırylyp qalǵan eki aǵaıyndy zoologtar ólim jolyna bet buryp, janýarlar álemine sińip joq bolýdy maqsat tutady, munda ádebı máner – gollandııa jıvopısi jáne alǵashqy zoologııalyq klassıfıkaııalaýdyń tabıǵı-ǵylymı pafosy. «Jıvot arhıtektora»(1987) fılminde sıpattalatyn Rımge kelgen amerıkandyq arhıtektordyń birtindep qurylys jobasynan alastatylýy, aqyr sońynda ómiriniń úzilýi tóńiregindegi oqıǵa jıyntyǵy – klassııstıkalyq arhıtektýranyń sıppattaý mánerinde berilgen. «Otschet ýtoplennıkov» (1988) fılminde esimderi birdeı  úsh áıeldiń (sheshesiniń, qyzynyń jáne nemere jıeniniń) qolymen sýǵa batyrylyp óltirilgen kúıeýleriniń taǵdyryna baılanysty oqıǵanyń órbitilýi aıaqasty oıdan shyǵarylatyn ǵajaıyp shyrǵalańdar arqyly beriledi (ıdeıa jaǵynan alǵanda  Breıgeldyń «Detskıe ıgry» shyǵarmasyn eske túsiredi). «Povar, ego Jena ı ee lıýbovnık» (1989) fılminde ashynasyn óltirgen jeksuryn, urlyqshy kúıeýine degen áıeldiń kegi áleýmettik pafos, erotıka, qurbandyq shalý  dástúrine  úılestirilgen «qatygezdik teatry» mánerinde sıpattalady. «Knıgı Prospero» (1991) fılmi Shekspırdiń «Býrıa» shyǵarmasynyń sıýjetine úılestirilgen balettik kórinis mánerinde túsirilgen. «Dıtıa  ız Makona» (1993) fılminde kórinis alǵan «keremet balaqaıdyń» paıda bolýymen kelgen qanypezdikpen oryndalatyn kisi óltirý tásilderi  jaıyndaǵy ańyzdaǵydaı sýretter  «qandy tragedııa» mánerinde beriledi.  «Intımnyı dnevnık» (1996) fılminde mahabbat pen kekshildik sezimder jeteginde ketken aspazshy men urlyqshydaı mátin – dene, a dene – bar-joǵy mátin sııaqty degen qaǵıdany ustanǵan qurylym qabattaryndaǵy jaǵdaılardy sıpattaýǵa yńǵaıly japon kallıgrafııasyn negizge alady. Óz fılmderinde Grınýeı qatygezdiktiń es tandyratyn jáne «attrakıondyq» (eızenshteındik maǵynada aıtqanda) sıpattalýynyń teatr mánerinde berilýin óte sıpaıy túrde keltiriletin erostyq sýrettermen  úılestire biledi. Alǵashqy ádis onyń  qoltańbasyn  avangardızm jáne  franýz teoretıgi Antonen Artonyń «qatygezdik teatry» dástúrine jaqyndatsa, ekinshisi ony kezdeısoqtyq áleminde júıeliliktiń qajetsizdigin ýaǵyzdaıtyn postmodernıstik dástúrge uqsatady. Osy bir mıǵa qonymsyz «úılesimdilik»  Grınýeıdiń salqynqandy ázil-ospaq mánerindegi basty erekshelik. Sondyqtan da, óziniń fılmderin «enıklopedııalyq» dep baǵalaıtyn rejısserdiń shyǵarmashylyǵy  «qatygezdik teatry » ǵana emes, sonymen qatar, Ejen Ioneskonyń «absýrdtyq teatr»  úlgisine de keledi. Tutas alǵanda, Grınýeı shyǵarmashylyǵynda 60- jyldar kezeńiniń  basty taqyryptaryna tolǵaýlar kórinis basym keledi.  Onyń «Kontrakt rısovalıka» fılminde  Antonıonıdyń «Fotoývelıchenıe» fılminde sıpattalatyn oqıǵanyń XVII- ǵasyr mánerindegi ereksheligi kórinis alady. Munda ómir kórinisiniń sýrettegi shyndyǵyna bara almaǵan fotograftyń ornynda sýretshi beriledi. Basqa fılmderindegi sıýjettik qurylymdar  Alen Rene shyǵarmalarynda kezdesetin  is-árekettiń bıologııalyq negizin izdegen «Amerıkanskıı dıadıýshka» fılmindegideı  ádister arqyly sıpattalady. Grınýeı fılmderinde kúndelikti ómirdiń ózekti máseleleri qym-qıǵash mánerde sıpat alady. Kınoda ǵana emes, Grınýeı sonymen qatar, beıneleý ónerinde de eńbek etip keledi.  Evropanyń  birneshe qalalarynda onyń shyǵarmalarynyń kórmesi ótti.