Ónerdiń ór bıigin baǵyndyrý úshin artıske talantpen qatar qatań talap ta, eren eńbek te qajet. Boıyndaǵy búkil daryndy biriktire otyryp, on saýsaǵymen qýyrshaqtardy qımyldatyp, mıllıondaǵan adamdy sendirýge jumys isteıtin bul salanyń artısteri baǵalaýǵa turarlyq. Osy rette jańa keıipkerge jan bitirýde aldyna jan salmaıtyn Almaty Memlekettik qýyrshaq teatrynyń artısi, «Eńlikgúl» syılyǵynyń ıegeri Aıdyn Jaqypbaevpen suhbattasýdy jón kórdik.
Qaıyrly kún, Aıdyn aǵa! Sózimizdiń basyn bul mamandyqqa qalaı kelgendigińizden bastasaq.
Men 1997-2000 jyldar aralyǵynda J.Elebekov atyndaǵy Respýblıkalyq estrada-ırk kolledjinde «Qýyrshaq bólimi» mamandyǵy boıynsha bilim aldym. Oqýdy támamdaǵan ýaqyttan bastap, Almaty Memlekettik qýyrshaq teatrynda jumys jasap kelemin. Bul jerde somdaǵan árbir róliń óz balalaryń sııaqty. Birinen-birin bólip-jara almaısyń. Olardy sezinip, bar yntańdy salyp, nıettenip oınamasań, halyqtyń júregine jetpeıdi de. Al kásibińniń qyr-syryn jitik meńgermeı, somdalatyn obrazdaryńa tolyq ene almaı, mamandyǵyńa degen mahabbatyń joǵalar bolsa, onda ónerde de saǵan oryn joq degen sóz. Bul meniń tańdaǵan jolym bolǵandyqtan, ómirimniń sońyna deıin adal bolýǵa sert bergenmin.
Sahnada bir emes, birneshe adammen jumys jasaǵandyqtan, keıde kelispeýshilikter men túsinispeýshilikterdiń oryn alary haq. Ondaı jaǵdaıda ózińizdi qalaı ustaısyz?
Mundaı sátter kez-kelgen ujymnyń ishinde oryn alýy múmkin. Alaıda, aqyl toqtatyp, es jıǵan eresek adamdar retinde sabyrǵa kelip, ashýdy aqylǵa jeńdirýge árket jasaǵan jón. Eger arada ózara syılastyq, túsinistik, adamgershilik bolmasa, jasap jatqan istiń bári beker. Osy rette áriptesterimizben bir úıdiń balalaryndaı baýyrmal, yntymaq, birligimizdiń berik ekenin maqtanyshpen aıta alamyn.
Ózińizben ózińiz tuńǵıyqqa batyp, tereń oıdyń jeteginde ketetin sátter bola ma jáne ol kezdegi sizdiń árketińiz? Kóńilińizdi qalaı ornyqtyrasyz?
Árıne, mundaı sátter, ásirese, óner ıeleriniń, shyǵarmashylyq adamdarynyń basynda jıi bolyp turatyn qubylys. Tipti, somdaǵan rólińnen shyǵa almaı qalatyn kezder bolady. Qandaı jaǵdaı bolmasyn qıyndyqtyń bárine jeńil qarap, álsizdik tanytpaýǵa tyrysý kerek. Ár nárseni júrekke qabyldaýdan, jalqaýlyqqa jaqyn bolýdan, erinshektikke erik berýden irgemizdi alys ustaǵanymyz abzal. Súıikti isinen jyraqtamaı, qyzyǵýshylyǵymen shuǵyldanyp, kitap oqyp, adamı deńgeıin kóterýmen aınalysqan adamnyń bos nárselerdi oılaýǵa da ýaqyty bolmaıdy dep oılaımyn.
Bala tárbıesine, onyń psıhıkasyna, qalyptasýyna qýyrshaq teatry qanshalyqty yqpal etedi?
«Alma – ósken aǵashynan uzap túspeıdi» degendeı, árıne, bala ata-anasyna qarap boı túzeıdi. Alaıda, endi ǵana aqyly tolysyp kele jatqan búldirshinderge qýyrshaq qoıylymdarynyń berer tálimi mol. Balaqaılar osynda sahnalanatyn árbir qoıylymnan jaqsy men jamandy, meıirimdilikti, ózgege qol ushyn sozýdy, dostyqqa adal bolýdy úırene alady. Al biz – olardy barynsha qyzyqtyrýǵa, jeńil, túsinikti tilde túsindirip, oı-óristerin damytýǵa jumys jasaımyz. Jastaıynan qýyrshaq teatryna kelip sanasyn jetildirgen balalardyń, eseıgende dramalyq qoıylymdarǵa da qyzyǵýshylyǵynyń basym bolaryna kámil senemin.
Kórermenniń mádenıetine kóńilińiz qanshalyqty tolady? Jalpy, bizdiń halyqtyń zaldaǵy deńgeıi qaı dárejede?
Óte oryndy suraq. Bir spektakldiń artynda kúni-túni tynbaı, aılap daıyndalatyn qanshama artıstiń, shyǵarmashylyq toptyń mańdaı teri jatyr. Sahnaǵa zor yntamen, uzaq ýaqyt jumsalǵan eńbekti alyp shyqqannan keıin, soǵan laıyq kórermenniń qoshemetin kútesiń. Aldyńda ıntellekti joǵary, ádil baǵalaı alatyn, mádenıetti adamdardyń tamashalap otyrǵany bir ǵanıbet. Jasyratyny joq, buryndary zaldan balalaryn jetektegen orys halqyn kóp kóretin bolsaq, qazir ózimizdiń qazaq ultynyń kórermen sany kún sanap artyp keledi. Bul – rýhanı baıyp, mádenıetimizdiń bıiktegeniniń belgisi der edim.
Kóp adamdar qýyrshaq teatryn tek kishkentaı balalarǵa arnalǵan degen oı qalyptastyryp alǵan. Osy rette, eresek kórermenderge qandaı spektaklderdi usynar edińiz?
Iá, ókinishke oraı, bizdiń qoǵamda osyndaı qate túsiniktegi adamdar kóp kezdesedi. Qazirgi tańda teatr repertýarynda kórermen nazaryna usynylyp júrgen otyzdan astam qoıylymdar bar. Onyń ishinde eresekterge arnalǵan byltyrǵy jyly ǵana sahnalanǵan «Ana júregi» (rej.: A.Zaıev) spektaklin usynar edim. Sondaı-aq, Shyńǵys Aıtmatovtyń 90 jyldyǵyna oraı teatr ujymy daıyndap jatqan «Ana-Jer Ana» (rej.: D.Jumabaeva) qoıylymy 28 aqpannan bastap Memlekettik qýyrshaq teatrynda kórermenge jol tartpaq. Qazir osy qoıylymǵa qyzý daıyndyq ústindemiz. Bul spektakldiń basqalarynan ózgesheligi – artıster keı keıipkelerdi ózderi somdasa, ekinshilerin qýyrshaq keıpinde alyp shyǵyp, qatar oıyn kórsetedi. Muny teatr sahnasyndaǵy jańa lep, tyń serpilis dep aıtar edim. Osy oraıda, barsha teatr súıer qaýymdy «Ana - Jer Ana» spektakline shaqyramyz! Rýhanı baıyp, sanańyzdy sergitip qaıtatyndaryńyz anyq.
Suhbatyńyzǵa raqmet! Eńbegińizge shyǵarmashylyq tabystar tileımiz!
