suhbattasqan: Baýyrjan Ábdiqasymov
T.Júrgenov atyndaǵy QazUÓA, "kınotaný" III kýrs
qazaqshaǵa aýdarǵan: Danyshpan Áshimova
T.Júrgenov atyndaǵy QazUÓA, "kınoteledramatýrgııa" III kýrs
Dilshat, aldymen siz ózińizdi tanystyryp ótseńiz: Qaı salada jumys isteısiz?
«Dala animation» atty anımaııalyq fılmder stýdııasynda rejısser bolyp jumys isteımin. Biz «Balapan» telearnasyna arnap kópserıaly mýltfılmder jasaımyz.
Anımator mamandyǵyna qalaı keldińiz?
Bala kezimnen sýret salýdy jaqsy kóretinmin. Ákemniń sýretshi bolǵanyna qaraǵanda, ónerge degen qyzyǵýshylyǵym maǵan genetıkalyq jolmen berilgen sııaqty. Mektepte sabaqty jaqsy oqymasam da, sýretti jaqsy salatynmyn. Osylaısha, mektepten keıin Oral Tańsyqbaev atyndaǵy Almaty Sándik jáne Qoldanbaly óner kolledjiniń «Keskindeme óneri» fakýltetine oqýǵa tústim. Kolledjdi bitirgennen keıin, barlyq kýrstastarymyzben birge Temirbek Júrgenov atyndaǵy Qazaq Ulttyq óner akademııasyna oqýǵa tapsyrdyq. Ókinishke oraı akademııaǵa men ǵana túse almadym.
Anımaııaǵa degen qyzyǵýshylyǵym akademııaǵa dostaryma kelip júrgen kezde oıandy. Barlyq qozǵalyssyz sýretterdiń – anımaııada jan bitiretindigi meni ózine baýrap aldy. Bul qubylys qarapaıym sýretshi úshin sıqyrly bolyp kórineri sózsiz. Osy proessti óz qolymmen sezingim keldi. Sóıtip, akademııaǵa oqýǵa úshinshi márte tapsyrǵanda bir-aq tústim.
Sýret salýdy bilgendikten bolar, maǵan anımaııa qıynǵa soqpady. Alaıda, ekinshi kýrsqa kelgenimde rejıssýra baǵytyna qyzyǵyp, sol turǵydan tereńirek zertteı bastadym.
Mektep pen akademııanyń aıyrmashylyǵy qandaı?
Mektep sıstemalyq oqý orny. Al akademııadan alǵan tálimdi men tolyq qandy fılosofııa der edim. Sondyqtan bolar, shyǵarmashylyq jumystardan basqasynyń barlyǵy meni qyzyqtyra almady.
Mýltıplıkaııa siz úshin jaı ǵana jumys pa, álde ...?
Jaı ǵana jumys emes, bul meniń súıispenshilikpen isteıtin shyǵarmashylyq izdenisim.
Ýaqyt óte kele sizdiń qyzyǵýshylyǵyńyz qanshalyqty ózgerdi?
Akademııada 5 jyl boıy oqyp júrgenimde, ózindik tájirıbelik jumystar júrgizip, úsh birdeı mýltfılm jasap shyǵardym. Sonyń birinshisi qoldan salynǵan sýret anımaııasy bolsa, ekinshisi plastılınnen jasalǵan anımaııa, al úshinshisinde Ý.Dısneıdiń ózi jıi qoldanǵan «ekler» tájirbıesi paıdalanylǵan anımaııa.
Sizdiń YouTube kanalyńyzdy qaraǵanda, kóptegen mýltfılmderińiz baryn baıqaǵan edim. Sol týyndylaryńyzdyń shyǵý tarıhyna biraz toqtalyp ketseńiz.
Akademııany bitirgennen keıin “Azia Animation” stýdııasynda rejısser bolyp jumys istedim. Biraz ýaqyttan keıin «Balapan» telearnasyna týyndylarymdy usynýǵa múmkindik alǵannan soń, óz komandamdy jınaı bastadym. Kompozıtorlar men rejısserlerdi, anımatorlar men sýretshilerdi shaqyrtyp, toptyń atyn oılastyrdyq. Komanda jınaý asa qıyndyq týdyrmady, sebebi bárimiz bir akademııada oqyǵandyqtan, alǵa qoıǵan maqsattarymyz bir jerden shyǵyp, jumyla iske kirisip kettik. Mine, sol sátten bastap, búgingi kúnge deıin bárimiz birge jumys jasap kelemiz.
Qorjyndaryńyzda qansha mýltfılm bar?
Shynymdy aıtsam sanamappyn. Biraq, ár túrli jobalar arqyly jasalǵan júzge jýyq mýltfılmder bolýy múmkin.
Sýretti qolmen salasyz ba, álde kompıýtermen be?
Bastapqy kezde qaǵaz, qaryndash arqyly qolmen salynǵan sýret, sońynda kompıýtermen aıaqtalady.
Siz ózińizdi sýretshi, mýltıplıkator, anımator nemese ádettegi shebermin dep esepteısiz be?
Mamandyqty ishteı tanyp bilgendikten, kóbine ózimdi rejısser retinde sezinemin.
Kópserıaly mýltfılmderińizdiń bir serııasyn jasaý úshin qanshalyqty ýaqyttaryńyz ketedi?
Jylyna 10 mınýttyq 20-30 serııa jasaımyz. 3D anımaııasyn jasaý úshin stýdııamyz zamanaýı tehnologııamen jabdyqtalǵan. Solardyń biri qozǵalys kostıými “Motion Capture”.
Aldaǵy ýaqyttarda kompıýterlik anımaııa qoldan salynǵan sýret anımaııasy men qýyrshaq anımaııasyn basyp ozady dep oılaısyz ba? Jalpy bolashaqtaǵy mýltıplıkaııany qalaı elestetesiz, aıtalyq, birneshe jyldardan keıin?
Kompıýterlik anımaııa jaqyn arada alǵa basyp ketpesi anyq. Sebebi barlyq anımaııanyń túri bir retpen, bir ýaqytta damyp kele jatyr. Sondyqtan, bolashaqtaǵy anımaııa da ózgerissiz qalady degen oıdamyn. Tek taqyryptary men anımaııany qoldaný tásilderi ǵana ózgerýi múmkin.
Siz kim úshin eńbektenesiz? Nege nazar aýdarasyz jáne siz úshin sapa krıterııi qandaı?
Elimizdiń balalary ózderiniń ulttyq dástúri men mádenıetin jaqsy tanyp bilýi úshin eńbektenemiz. Onymen qosa, ózge memleketterdiń de eńbekterin tájirıbe almasý maqsatynda paıdalanamyz.
Shet memleketter men Otandyq mýltfılmderdiń qandaı aıyrmashylyqtary bar?
Aıyrmashylyǵy: bizdegi “anımaııa” endi ǵana damyp kele jatsa, kóptegen ózge memleketterde “anımaııa" áldeqashan úlken óndiristik mashınaǵa aınalǵan.
«Anıme» baǵytyndaǵy tanymal mýltıplıkaııaǵa degen kózqarasyńyz?
Bul da bir ózindik úlken tarıhy bar dástúrli mádenıet. Ýaqyt óte kele bizdiń de ózindik anımaııalyq mádenıetimiz qalyptasady degen oıdamyn.
Keńes kezindegi mýltıplıkaııaǵa qalaı qaraısyz?
Qurmetpen qaraımyn, sebebi sol zamandaǵy óte kóp talantty sheberlerden úırenerimiz barshylyq.
Qazaqstanda mýlfılm jasaý qanshalyqty tanymal?
Qazaqstanda mýltfılm jasaý, menińshe, asa tanymal bola qoıǵan joq.
Otandyq mýltıplıkaııanyń bolashaǵy týraly ne aıtar edińiz?
Bul jaǵyn aıtý qıyn. «Anımaııa» memleketimizde qarqyndy damý úshin – úkimet tarapynan qoldaý men kómekter qajet.
Mýltıplıkatordyń azdap ártis bolǵany jón be?
Azdap emes, “sheber” ártis bolýy kerek, sebebi barlyq keıipkerler anımatordyń akterlik sheberligin beıneleıdi.
Mýlfılmderińizde sıýjetter men ıdeıalar qalaı oılastyrylady?
Ádette, bireýimizde ıdeıa týyndaǵan kezde, bárimiz jınalyp sol ıdeıa tóńireginde sıýjetterdi órbitemiz.
Qandaı materıaldarmen jáne tehnıkalarmen jıi jumys jasaısyz? Sonyń ishinde sizge unaıtyny qandaı, unamaıtyny qaısy?
Materıaldar áńgimedegi belgili bir taqyrypqa baılanysty, maǵan sıýjetti qaryndashpen qaǵazǵa salǵan kóbirek unaıdy, al qalǵan bóligi – tehnıka men sheberlik.
Balalar qýyrshaq mýltfılmderine qaraǵanda kóbirek qoldan salynǵan sýret mýltfılmderin jaqsy kóredi dep oılaısyz ba?
Ár adamnyń talǵamy ártúrli. Balalardy kez kelgen anımaııanyń túrimen qyzyqtyrýǵa bolady, mańyzdysy olardyń jas mólsheri men psıhologııalyq erekshelikterin eskerý kerek.
Anımaııa men rejıssýranyń aıyrmashylyǵy nede? Qaısysy qıynyraq?
Anımaııa – oılanýdy qajet etetin naqty bir kórinis, al rejıssýra – bilimniń ordasy. Eki bólik te óte kúrdeli dep oılaımyn.
Mýltfılm jasaý barysynda siz qanshalyqty rahatqa bólenesiz, álde bul qubylys siz úshin ádettegi jumystardyń biri bolyp qala ma?
Árbir kadrdy jasaý barysynda lázzatqa bólenetin bolsańyz, onda buǵan ádettegi jumys retinde qaraýǵa bolmaıdy.
Mýltfılmderińizde sizdi alańdatatyn jáne kórsetkińiz kelgen erekshe taqyryp bar ma? Jalpy alǵanda siz úshin ne mańyzdy: mýltfılmniń qalaı jasalǵandyǵy ma, álde onyń ne jaıly aıtpaǵy ma?
Bunyń ekeýi de mańyzdy, áıtpese adamdar kórmeıdi. Taqyrypty áńgimelep berý úshin sapaly jáne qoljetimdi vızýaldy serııalar jasaı bilý kerek. Eger siz ony jaqsy baıandasańyz, sonymen qatar jaman isteseńiz, grafıkalyq bóligi kórinip nemese múldem kórinbeı qalýy múmkin.
Kóbinese qazirgi zamandaǵy ataqty mýltfılmder bir senarıı arqyly jasalǵan sııaqty bir-birine uqsap ketip jatady. Al olarǵa múldem uqsamaıtyn mýltfılmder prokatta joq jáne ondaı mýltfılmderdi qaıdan kórýge bolady?
Bir-birine uqsamaıtyn, ıaǵnı, arthaýs mýltfılmder ártúrli festıvalderde kórsetilip jatady. Al kommerııalyq mýlfılmder aýdıtorııanyń belgili bir emoııalaryna negizdelip jasalǵandyqtan bolar, bir birine uqsaıtyndaı kórinedi. Biraq, kóp jaǵdaıda olaı bola bermeıdi. Ár sátte jaqsy shyqqan mýltfılm ózindik emoııa men maǵynaǵa ıe.
Anımatordyń kúndelikti ýaqyty qalaı ótedi? Siz qalaı jumys jasaısyz jáne qalaı demalǵandy jaqsy kóresiz?
Jumys ádettegideı tańǵy saǵat onda bastalady. Sol kúngi jumys josparyn barlyǵymyz talqylaımyz da tapsyrmalardy bólip alamyz. Sóıtip, kúni boıy ǵajaıyp álemge sapar shegip bolǵannan keıin, keshke shynaıy ómirge qaıta oralamyz. Osylaısha, úıdi-úıimizge taraımyz. Al demalysymyz barlyq adamdardiki sııaqty ótedi.
Qarapaıym sýretshi mýltfılm jasaı ala ma? Ol úshin ne kerek?
Bizdiń zamanymyzda bári de múmkin. Bir ǵana adamnyń ózi qysqametrli mýltfılm jasaýǵa múmkindigi bar. Meniń ózim de solaı bastaǵanmyn. Ol úshin eń aldymen qyzyǵyp qana qoımaı, shyn máninde osyny qalap, talmaı eńbek etý qajet. Al qalǵan materıaldardy ınternetten-aq tabýǵa bolady.
Aldaǵy josparlaryńyz týrasynda aıta ketseńiz: Qandaı bıikterdi baǵyndyrǵyńyz keledi?
Mádenı muralarymyzǵa súıene otyryp, tolyqmetrli mýltfılm túsirgimiz keledi jáne osy arqyly álemdik prokatka shyǵý oıymyzda bar. Alaıda, ol úshin úlken qarajat qajet. Biraq, aldaǵy kúnderde kerekti qarajatty tabamyz degen senimdemiz.
