Samal Mamytova
ónertanýshy, kórme kýratory
A.Ǵalymbaeva ulttyq mádenıet tarıhyna qazaq áıelderi arasynan tuńǵysh kásibı sýretshi retinde kirdi. Ol qazaq beıneleý ónerindegi ulttyq taqyrypty jyrlaıtyn daryndy keskindemeshi ǵana emes, sonymen qatar kınosýretshi, ári qazaqtyń ulttyq kıimderiniń úlgisin jasaǵan biregeı tulǵa.
Aısha Ǵalymbaeva 1917 jyly Almaty oblysynyń Esik aýylynda dúnıege kelgen. 1939 jyly Almaty teatr-kórkemsýret ýchılıesine oqýǵa túsip, onda A. Cherkasskıı men L.Leontevten dáris aldy. 1949 jyly Máskeýdegi Búkilodaqtyq Memlekettik kınematografııa ınstıtýtynyń kórkemsýret-bezendirý bólimin aıaqtaǵannan soń, Almaty kórkemsýretti jáne hronıkalyq fılmder kınostýdııasynda eńbek etti. Onyń kıno ónerindegi eń alǵashqy, ári dıplomdyq jumysy «Abaı ánderi» kınosenarıine dekoraııalar, kostıýmder men kadrlar kórinisiniń eskızderi. Sondaı-aq, «Qozy Kórpesh – Baıan Sulý», «Mahabbat týraly dastan» (1954), «Shabandoz qyz», «Bul Shuǵylada bolǵan edi» (1955), «Dala qyzy» (1966) kınofılmderine kostıýmder eskızderin jasaǵan. Sonymen qatar, Shoqan Ýálıhanovqa arnalǵan «Onyń ýaqyty keledi» kınofılminiń túsirilý kezinde qazaq turmysy jáne kostıým boıynsha keńesshi bolyp qyzmet atqarady. 1958 jyly sýretshiniń talaı jyl ter tókken «Qazaqtyń ulttyq kıimderi» sýretti albomy basylyp shyǵady. Ol 1949 jyldan 1964 jylǵa deıin N.V.Gogol atyndaǵy Almaty kórkemsýret ýchılıesinde, al 1964-1969 jyldary Abaı atyndaǵy Qazaq pedagogıkalyq ınstıtýtynda ustazdyq qyzmet atqardy. Shyǵarmashylyq qyzmetinde jetken joǵary jetistikteri úshin ol «Qurmet belgisi» jáne «Eńbek Qyzyl Tý» ordenderimen marapattaldy. 1972 jyly Sh. Ýálıhanov atyndaǵy Qazaq KSR Memlekettik syılyǵynyń, 2002 jyly Jalpyulttyq táýelsiz «Tarlan» syılyǵynyń laýreaty ataǵyn ıelendi.
A. Ǵalymbaeva ómiriniń kóp bóligin qondyrǵyly keskindemege arnady. Onyń kolorıst retindegi tamasha talanty jáne rýhy men kórkemdik oryndaý tásili ulttyq jarqyn da kórkem obrazdardy jasaý qabileti naq osy arada tolyǵymen ashyldy. Onyń shyǵarmashylyǵynda qazaq halqynyń óneri men mádenıeti, turmysy jyrlandy, sonymen birge, qazaq áıelderiniń taǵdyry erekshe qyrynan beınelendi. Sýretshi shyǵarmashylyǵynyń ózekti arqaýy – qazaq áıelderiniń beınesi. Osy áıel adamnyń bolmysy men tabıǵatyna tán, ishki jan-dúnıesin kórsetetin ár túrli sıýjetke qurylǵan taqyryptyq kompozıııalary aıryqsha. Onyń bir-birine uqsamaıtyn portretterinde qazaq áıeliniń tabıǵaty, onyń óz zamanyndaǵy sándi ómiri, baqytty taǵdyry saltanatty beınelenedi. Oǵan «Belgili halyq sheberi R. Básenovanyń portreti», «Dámdi shaı», «Bir kese qymyz», «Halyq talanttary», «Biz zamanamyzdy maqtanysh etemiz», «Qazaqstan áni», «Kesteli kımeshek», «Batyr ana» jáne taǵy basqa shyǵarmalary dálel bola alady.
Sýretshiniń sheberligin aıqyn kórsetetin sıýjettik jáne portrettik kompozıııalarmen qatar, ol 50-jyldardyń sońy men 60-jyldardyń basynda ulttyq natıýrmort tıpin birinshi bolyp qalyptastyrdy. A. Ǵalymbaeva natıýrmort janrynda jumys istegende ózin neǵurlym erkin jáne nyq senimdi sezinedi. Ol ózin qorshaǵan zattardan kóptegen sheksiz kompozıııalar qurastyrdy, bul is júzinde álemdik tynyshtyq pen rýhtaný erekshe seziletin tabıǵı úılesimdi, ómirlik ortanyń kórinisteri retinde ańǵarylady: «Dastarhan», «Aıaq qap», «Qyzyl aport», «Nan», «Aq sháınek».
Aısha Ǵalymbaeva qylqalam sheberi retinde óz ultynyń qaıtalanbas qasıeti men shynaıy ómirin barynsha sýretteýge talpynys jasady. Ǵumyrynda asharshylyq, soǵys sekildi alasapyran kezeńderdi basynan ótkergenimen, onyń shyǵarmashylyǵynda halqynyń jarqyn beıneleri, óneri men mádenıeti tereńinen qozǵalady. Sondyqtanda, onyń týyndylary búginde ulttyq beıneleý óneriniń klassıkasyna aınalýy zańdy dep bilemiz.
Kórmege sýretshiniń Á.Qasteev atyndaǵy QR MÓM qorynan, otbasylyq jáne jeke kollekııadan alynǵan 80-nen astam keskindemelik jáne grafıkalyq jumystary qoıylady.
