Fılmniń avtory Kenjebek Shaıqaqovtyń atqarǵan eńbeginiń arqasynda áli kúnge deıin zardaptarynan halqymyz tolyǵymen aıyǵa almaǵan Semeı polıgonyndaǵy synaqtar jergilikti turǵyndardyń ómirine qalaı áser etkenin barsha álem tanýyn bastaýda.
Oqıǵa aıasynda týǵanynan múgedek atanǵan Melstiń jalǵyz basymen ulyn ósirýi baıandalady. Beıneniń bastalýynan kóz aldymyzǵa eki-aq adamnan turatyn januıanyń turmysy kórinedi. Basty keıipkerdiń balasynyń tárbıesimen, úı sharýasymen aınalysýy úshin múgedektigi aýyrtpashylyq bolmasa, shekteýlik emes. Arasynda aýrýhanada tekseris júrgizilip, turǵyndardyń jaǵdaılary anyqtalyp turady. Degenmen, keıipkerlerdiń ózderiniń qandaı ortada ómir súrip, olardan jasyryn ne bop jatqanynan habarlary joqtaı. Radıaııanyń densaýlyqtaryna keri áser etýiniń bilinýi olar úshin úırenshikti jaǵdaı. Mal basynyń azaıýy men adam óliminiń ósýi de bul aımaqqa tán qubylys. Buǵan sebep sol bir belgisizdiktiń bolǵany. Kishkentaı balalar júrgizilip jatqan synaqtardy sabaqtan bosatylyp, oıynǵa beriler múmkindik dep qýana qabyldaıdy.
Jaǵdaıdyń qanshalyqty aýyr ekendigin Edvard Mýnktyń «Aıqaı» kenebin beıneleıtin keıipker ǵana uqqandaı. Fılmniń ataýyn estigende de kóbiniń esine atap ótilgen keskindeme týyndysy túsken shyǵar. Onyń eki traktovkasy bar desedi: ortadaǵy keıikhpker qorqynysh sezimin keship, únsiz aıqaılaǵany nemese qorshaǵan álemniń aıqaıyn estigisi kelmegennen qulaǵyn bitegeni sıpattalǵan. Fılmde bul sýrettiń berilýin synaqtar kezinde adamdardyń ómirleri túkke de turmaǵanynan shoshynýy deýge keler. Oǵan qosa, fılmde basym keletin qyzyl tústi osy úreıdi týdyrǵan jarylyspen, ne úkimetpen baılanystyrýǵa bolady. Oǵan dálel Jalǵastyń qolynan týǵan sýretterdegi boıalǵan tús jarylystyń, kúnniń jáne kommýnızmniń belgisiniń túsine shaq ekenin eskersek.
Qyzyl túspen qatarlas júrgen jasyl tús - kózge jaǵymdy kontrast arqyly ekrandaǵy oqıǵany qabyldatýdy jeńildetkendeı. Sondyqtan, jasyl túspen basty keıipkerlerdiń jandylyǵy assoıaııalanady. Taǵdyrlarynyń qıynshylyǵy olardyń shańyraǵyn qulatpaı, kerisinshe, odan berik qylyp, jaýapkershilikten teris burylmaýǵa septigin tıgizgen sekildi.
Jalǵas máselelerdiń aýqymdylyǵyn tolyqqandy ańǵara almaǵanymen de, qasirettiń bárin kishi jasynda-aq kórip úlgeredi. Sonymen birge, qıyndyqty qasqaıa qarsy alyp, úıdiń berekesin odan ári kirgizgisi keledi. Sol úshin, ony únemi mazalaı beretin ýaıym – ákesine jar tabý. Ákesiniń qamyn oılaǵannan aýylyndaǵylarmen áńgime júrgizip, dosyn da at salysýǵa shaqyrady. Dosy Samat ekeýiniń dıalogy kezinde abaısyzda artyq sózderdiń shyǵyp ketýi - bundaı jasta ómir súrýge májbúr bolǵan ekeýdiń qazirgi ortalarynan jyraqta bolǵandary ádilettirek bolar ma edi degen oıǵa salady. Mels te ádiletsizdikke toly keńistikte adamgershiligin joǵaltpaı, aldyna túsken osyndaı aýyrtpashylyqtarmen kúresýden jalyqpaǵan. Alaıda, polıgondaǵy synaqtardyń artynan mindetti túrde keletin ólimge ol qarsy tura almas. Týyndy ońaıǵa soqpaǵan tarıhı kezeńdi shynaıylylyqpen ushtastyryp, qurbandardyń jaýap ala almaǵany ómirdiń aqyr kezeńindeı sezilgenine jetelegenin bizdi de sol jerge tıesili qylǵandaı jetkizdi.
