«Qaıtalanbasyn» - Qańtar oqıǵasy taqyrybymen baılanysqan bes oqıǵadan turatyn kınoalmanah. Baıandaý formasy drama men mokıýmentarı janrlarynyń biregeıliginen quralǵan. Bes oqıǵanyń avtorlarynyń quramyna kiretinder: Oljas Ermekbaev, Darhan Tólegenov, Berik Jahanov, Dıas Bertis jáne Modıar Abdýkadyrov.
Atalmysh fılmniń túsirilýi barysynda qoǵamda rezonans týǵan bolatyn. Árkimdi taqyryptyń aýyrlyǵy men túsirilimniń aýqymdylyǵy mazalady. Jaqtaǵandar da, dattaǵandar da boldy. Degenmen, «Qaıtalanbasyn» óz ornyn «TV+» platformasynda taýyp, jaryq kórdi. Osylaısha, bul týyndynyń eń aldymen kórkem shyǵarma retinde qalaı qurastyrylǵanyna baǵa berýge múmkindik týdy.
Fılmdegi sıýjet jelileri paralleldi montaj arqyly júrgizilgen. Ádette kınoalmanahtan kezekti túrde jalǵasqan kompozıııa kútiledi. Alaıda, naqty osy beınede keıipkerler men olardyń hıkaıalary bir-birine baılanysqandyqtan kezektiliktiń ornyn paralleldilik basqan.
Endi bes sıýjet jelilerine qysqasha toqtalyp ótelik:
- «Baýyrym baýyr etim» (Oljas Ermekbaev) – aǵaıyndy Jakýpovtardyń qarama-qaıshy ustanym tanytýynan arashalanyp qalýy;
- «Shabýyl ótinde» (Berik Jahanov) – jemqorlyqty sheshim dep kórgen polıııa qyzmetkeriniń ókiný jolyna túsýi;
- «Qorqaýlar» (Dıas Bertıs) – áleýmettik teńsizdik qysymyn kórgen jas jigitterdiń tonaýshylyqqa barýy;
- «Kýrsanttar» (Modıar Abdýkadyrov) – Arman atty keıipkerdiń akademııa qorshaýynda ólimmen tanysýy;
- «Myqty áıelder» (Darhan Tólegenov) – murajaı qyzmetkerleriniń tarıhı jádiger men adam ómirin saqtaýda qaharlyq tanytýy jaıly.
Atalyp ótken oqıǵalardyń aıyrmashylyqtary men uqsastyqtary qataryna kamera qozǵalysy, tústik sheshimder jáne plandardyń aýysý erekshelikterin jatqyzýǵa bolady. Árıne, dalada taralǵan haos kamera qozǵalysynyń dınamıkalylyǵymen beınelengen. Ári, keńistiktiń tanylýy úshin jalpy plandar jıi qoldanylǵan. Buǵan deıin veb-serıaldardyń túsirilimimen aınalysqan rejısser quramynyń kóp bóligi úshin bul debıýt boldy. Sondyqtan, stılıstıkanyń «Salem Entertainment» medıaholdınginiń veb-serıaldaryna jaqyn bolýy tańǵalarlyq emes. Derektilikke uqsas túsirý ádisi kóbine Oljas Ermekbaevtiń oqıǵa jelisinen baıqalady. Mıtıng kórinisterin kýágerdiń kózimen beıneleýge tyrysý bar.
Mokıýmentarı janrynyń kanondaryna saı ómirden murajaıda, polıııa akademııasynda bolǵan jaıttar alynyp, ári qaraı qııalǵa negiz qoıylǵan. Kınoalmanahtyń ár bóligi psıhologııalyq transformaııanyń qalaı júzege asqanyn qamtıdy. Adamı qasıetter túrli mánde ashylǵan. Sıýjettiń damýy osy qasıetterge tikeleı táýeldi. Keıipkerlerdi erekshelendiretin sıpattamalar antıtezalanǵanyn baıqaý qıynǵa soqpaıdy. Baı men kedeı, adal men aldamshy, jaqsy men jaman degen sııaqty túsinikterdiń arasyndaǵy shekara naqty qoıylǵan. Mysal retinde «Shabýyl ótindegi» kapıtan men starshınany alsaq bolady. Starshına adal qyzmetkerdiń aınasy bolyp kelse, kapıtan quıtyrqylyq qasıetin ıelengen. Nemese «Qorqaýlardaǵy» Baýyr men «Kýrsanttardaǵy» Armandy da alsaq, oı taǵy bir dáleldenedi. Áleýmettik mártebeleriniń aıyrmasynan ekeýiniń múmkindikteriniń deńgeıi teńdeı emes edi. Mysalǵa keltirilgen keıipkerlerdiń árqaısysy aqyrynda transformaııaǵa ushyrap, tańdaýlaryna baılanysty taǵdyr keshti. Ne kapıtan, ne Baýyr sııaqty teris joldy tańdaǵandar qatelikterin kesh túsindi. Bul fılmdegi ózindik moraldik baǵdar qalyptasqanyn kórsetedi.
Jalpy aıtqanda, rejısserlar naqty taqyrypty suraqqa almaı, adamdardyń zardap shegýiniń ekrandaǵy kórinisine nazar aýdarǵan. Atalmysh týyndy janashyrlyq týdyrýdyń kómegimen negizgi ıdeıaǵa jetelendiredi. Osy kezekte bul avtorlardyń ózindik kózqarastarynyń aıqyndalýy ekenin esten shyǵarmaý kerek. Tarıhı dáldigi saqtalǵan týyndy retinde emes, basymyzdan keshken jaıttan túıgen oılardyń birin kórýge múmkindik beretin týyndy retinde qarastyrǵan jón.
«Qaıtalanbasyn» fılmi Qańtar tragedııasyn eske alý arqyly beıbitshilik týraly ıdeıany nasıhattaıdy deýge bolady. Kútken úmitter aqtalmaı jatsa da, bul óner men qoǵam arasyndaǵy dıalogqa jol ashty. Qyzý talqýlar men provokatıvti taqyryp basqa da nátıjelerge jetýge kómekteser.
