“Oralman” fılminde búgingi qazaq eline at basyn buryp jatqan azamattar men aýǵan soǵysyndaǵy azamattardyń zardaby jaıly zildeı muń jatyr. Keshegi on segizdeı jalyndaǵan jasynda, qansha aǵalarymyzdyń Aýǵan elinde qany tógildi. Qanshama taǵdyr tálkekke ketti...

Osy máselelerdi fılmniń shyǵarmashylyq toby kórermenine jetkize bildi. Fılmdegi ár keıipkerdiń óz otanyna degen mahabbaty men mindetin kórsetýi ár qıly. Aýǵan soǵysyna qatysqan aýyl ákimderiniń de aıtpaq muńy jeterlik, azanshyǵa meshit saldyrtqan ákimniń (Erjan Túsúpov) adamgershilgi men baýyrmaldylyǵy baıqalady. Janna Isabaevanyń “Qaroı” fılminde basty róldi somdaǵan Erjan Túsúpov óziniń joǵarǵy akterlik sheberligin kórsete bilse, bul fılmdegi qarama-qaıshy beınesin de abyroımen alyp shyqty. Rejısser Aıaǵan Shájimbaıdyń “Jansebil” fılmindegi Muqataı qarııanyń sońǵy úmitine balta shabylsa, Bolat Sháriptiń “Zaman-aı” fılmindegi Amanaıdyń Jetisý ata qonys mekenine jetkendeı, Sábıt Qurmanbekovtyń “Oralman” fılminde Bazarbaı aqsaqaldyń armany oryndaldy.

Sábıt Qurmanbekovtyń alǵashqy shyǵarmashylyq joly Serik Aprymovtyń “Motoıkl mingen ekeý” (1987) týyndysymen bastaý aldy. Bul “Jańa tolqyn” ókilderiniń birlesip jasaǵan kýrstyq jumysy bolatyn. Stýdentterdiń bul bastaýynda qarajat tapshylyǵyna baılanysty, plenkalardyń qaldyǵyn jınap, 200 Ýatty sham alyp, kóptegen qıyndyqtarǵa kezdesti. Eń alǵashqy eksperımenttik jumystarynan búgingi kúnge deıin qoǵamǵa mańyzdy, aýqymdy taqyryptardy qamtydy. Osy úrdisti ary qaraı da birneshe fılmderinde jalǵastyrdy. “Qııan” fılmine minekeı, 30 jyl – dep áńgimesin bastaǵan sýretshi, akter, senarıst, rejısser keshe ǵanatusaýy kesilgen “Oralman” fılminiń avtory Sábıt Qurmanbekov. Óziniń shyǵarmashylyq jolyn kıno óneriniń qyr syryn meńgerýge, oǵan adal qyzmet etýge arnaǵan rejısser bul taqyrypqa barýdyń sebebin aıta ketti. “Meniń týǵan jerimde jartylaı nemister turatyn, mektepte birge oqydym. Kóbi Germanııa eline qonys aýdarǵandarymen, áli kúnge deıin baılanystamyn. Olar “biz áli kúnge deıin myna jaqta bótenbiz” deıdi, saǵynyshtaryn basyp, nemis jurty aýylymyzǵa jıi at basyn buryp turady. Jerin ıiskep, sýyna shomylyp, rahattanyp qımastyqpen qaıtady. Olardyń qonys aýdarǵandary bolashaq urpaq úshin mańyzdy ekenin óte jaqsy túsinedi. Braýnshveıg degen qalada meniń jeke kórmem ótken kezde janyma aýdarmashy qyz kelip, “sizben bir beıtanys er adam tildeskisi keledi” deıdi. Dálizdegi úlken tús qaǵazdaǵy “Sábıt Qurmanbekovtyń kórmesi” dep ilingen esimdi tanyǵanyn aıtyp, ózin tanystyra bastady. Sonda ol kisiniń Qazaqstannan Germanııaǵa kóshkenine 20 jyldan astam ýaqyt ótipti. Aýyldyń tynys-tirshiligin surastyrdy, sóıtip, biraz sher tarqastyq. Minekeı, bul nemistiń maǵan kelýi otanyna degen saǵyshtyń belgisi ǵoı. Bul kindik qany tamǵan týǵan jer men adam arasyndaǵy úzilmeıtin jip sekildi. Men osynyń bárin kózimmen kórip, sezindim” degen áńgimesine “Oralman” fılminiń búgingi HIII Halyqaralyq kınofestıvaliniń “Gran-prı” júldesin, Iran qalasynda ótken 35-Halyqaralyq “Fadj” kınofestıvalinde “Úzdik azııalyq fılm” júldesin, Qazan qalasynda ótken HIII Halyqaralyq musylmandar kınosy festıvalinde Dýlyǵa Aqmolda “Úzdik er adam róli” júldesine ıe bolǵany dálel. Aldaǵy ýaqytta ótetin Germanııa, Avstralııa, Týrııa elderinen festıvalderge shaqyrtylýda. Sábıt aǵanyń ár sózine nazar aýdarsaq, rejısserdiń áli de aıtary, dúıim jurtqa kórseter týyndylarynyń kóp ekenin baıqaısyz.“Temirdiń qyzýynda bas” demekshi Germanııa eline baratyn saparymda ózimniń oıymdaǵy jobalardy usynys bildiremin jáne Qytaı elinen kelgen “Boranshy” atty bir top anımatorlarmen birlesip jumys bastaýdy josparlap qoıdyq” – dep aıta ketti.

S.Aprymov, A.Qarpyqov, D.Manabaı, T.Bekmamabetov, R.Abdrashev, J.Isabaeva, N.Tórebaev, A.Baranov, D.Ómirbaevtyń fılmderiniń sýretshisi bolsa, M.Mýsınmen birlesip túsirgen derekti fılm, “Áýreleń” (2007), “Seker” (2009), “Jıde. Keshikken mahabbat” (2010), “Trassa”, “Aýyl saqshysy” (2015j serıal), “Oralman” fılmderiniń rejısseri Sábıt Qurmanbekov “shyǵarmashylyq jolymnyń 30 jylynda kóptegen fılmderdiń sýretshisi boldym, biraq sýretshi, operatorlar óz ıdeıasyn bireýge syılaıdy. Sol sebepten rejısserlik qyzyq jolda, óz oıyńdy ózińe nege arnamasqa dedim. Táýelsiz rejısser bolǵanǵa ne jetsin?... Kınostýdııanyń “qysqa merzimde túsirý kerek” degen qaǵıdasymen júrgim kelmeıdi. Bir sózben aıtqanda derbestik izdep júrmin. Jalpy sol jaǵynan Qyrǵyz eli kınematografııasynyń ustanymdary durys. Máselen, Aqtan Arym Qubat, ol óz oıyndaǵyn iske asyratyn sheber maman. Qyrǵyzdarda jasyryn enzýra, jaltaqtyq joq. Bizde burmalaý kóp. Osyǵan oraı men jas kınematografısterdiń “partızandyq” qozǵalysyn qoldaımyn” dep oıyn bildirgen Sábıt Qurmanbekovtyń shyǵarmashylyǵy, qazaq kınosy órkendeı bersin demekpiz.