Maqala
Máńgilik dastan
Á.Qasteev atyndaǵy QR Memlekettik óner mýzeıi "Bolashaqtyń energııasy" atty Búkildúnıejúzilik EKSPO-2017 kórmesine oraılastyrylǵan Qazaqstan sýretshileriniń úzdik týyndylarynan turatyn "Máńgilik dastan" peızajdyq keskindemesiniń ekspozıııasyn usynady
Bólim: Beıneleý óneri
Datasy: 21.07.2017
Avtory: Кульжазира Мукажанова
Maqala
Máńgilik dastan
Á.Qasteev atyndaǵy QR Memlekettik óner mýzeıi "Bolashaqtyń energııasy" atty Búkildúnıejúzilik EKSPO-2017 kórmesine oraılastyrylǵan Qazaqstan sýretshileriniń úzdik týyndylarynan turatyn "Máńgilik dastan" peızajdyq keskindemesiniń ekspozıııasyn usynady
Bólim: Beıneleý óneri
Datasy: 21.07.2017
Avtory: Кульжазира Мукажанова
Máńgilik dastan

Jeriniń aýmaǵy boıynsha álemde 9-oryn alatyn Qazaqstannyń tabıǵaty aıryqsha san alýan – biregeı ósimdikter men janýarlar meken etetin, dalalary men taýlary, ormandary men sý kózderi, shólderi men shóleıtteri ony basqa jerge uqsatpaıdy. Respýblıka kásibı beıneleý óneriniń búkil tarıhynda sýretshiler úshin sarqylmaıtyn shabyt kózi bola beretin sulýlyǵy sanymen de, sapasymen de tańǵajaıyp.

Qazaq keskindemesinde, onyń negizin salýshy Á.Qasteevtiń alǵashqy tájirıbelerinen bastap-aq tabıǵatty Álemmen araqatynasyn bilýge degen talap-nıetteri baıqalady. Naq Qasteevtiń shyǵarmashylyǵynda peızaj janryna ulttyq tásilmen barǵan. Onyń ózi tabıǵatpen tyǵyz baılanysta bolǵandyqtan, peızaj ol úshin onyń dúnıetanymyna sáıkes keldi. Á.Qasteevtiń peızajdary qarapaıym da janǵa jaqyn. Janyńdy jylytady. Ádettegishe, ol árdaıym naqty bir jerdi beıneledi. «Shejin ózenin» osyǵan jaqsy mysal etýge bolady. Ol tabıǵattyń taza, tolyq úılesiminen shabyt izdeıdi.

Á.Ysmaıylovtyń shyǵarmashylyq tulǵasynyń eń jarqyn qyrlary peızajda kórinis tapty. Ol júrekke jyly tıetin turmystyq baıandaýdy joıqyn da adýyn tabıǵatpen ushtastyrdy, sóıtip ol ónerdegi qolǵa túse bermeıtin sıntez jasady. Ysmaıylovtyń peızajdary ańyzǵa tunǵan landshaftarǵa, beıneli keskinderge qushtar. Sonymen qatar, zor epıkalyq aıbynmen oryndalǵan.

J.Shardenov Jyly qys. 1973

Tabıǵat pen adam Qazaqstan sýretshileriniń týyndylarynda ózara baılanysty. Qazaq dalasy – jaı ǵana naqty bir saryn emes, Otanymyzdyń jalpy sımvolıkalyq beınesi. Ol – rýhanı, tarıhı mádenı sabaqtastyqtyń ulttyq sımvoly.

Kenbaevtyń «Suhbat» kartınasynda Dalanyń – adam men tabıǵatty jalpy kórinisi ashyq tústi úılesimmen berilgen. Shetsiz-sheksiz dala ýaqyty da, keńistigi de sheksiz Álemdi bildiredi.

Qala jáne óndiristik peızaj taqyrybyn A.Cherkasskıı poetıkalyq jolmen kóterse, ony sońynan N.Tańsyqbaev, G.Chernoekov jalǵastyryp alyp ketti. A.Cherkasskııdiń «Altyn kúz» kartınasyna kúnniń kúıdire túsken nurynan japyraqtyń jalyndaǵan daqtary tereń emoıonaldyq kúı beredi. S.Mámbeev, A.Shkolnyı, J.Shárdenov tabıǵat beınesiniń sımvolıkalyq aıqyndylyǵyn tús arqyly berdi.

S.Aıtbaev, Á.Sydyhanov, K.Dúısenbaevtyń kartınalaryndaǵy naqty landshaft keńistiginiń onda meken etetin adammen jáne dúnıeniń sheksizdigine umtylysymen baılanysýymen qymbat. Alpysynshy jylǵy sýretshilerdiń kartınalaryndaǵy turmystyń alyp qýatyn beıneleıtindeı sándi jáne plastıkaǵa toly nemese yqsham ádemi boıaýlar halyqtyq ónerdiń tústik gammasymen úndestik tapqan.

Tuıyq jáne álemdik, turaqty jáne ózgermeli, bir sáttik jáne ýaqytqa baǵynbaýshylyq, tegistik pen tereńdik, ǵalamat qýat pen landshaftyń sheksizdigi – osylardyń bári de osy kórmedegi kartınalardan oryn alǵan.

Adam balasy – mıkrokosmostyń kosmografııasy baǵdarlanyp, qorshaǵan ortany jasaıtyn da, ony búldiretin de búkil dúnıeniń ólshemi ispetti. Tehnologııalyq ınnovaııalarǵa umtylyp, olardyń eń joǵary deńgeıde kórinis tabýyna jetý jolynda ol óziniń tabıǵı máninen aıyrylýy múmkin. Adamzat áreketiniń qaı jaǵynan alsańyz da, tirshiliktiń tabıǵı máni evolıýııalyq proesterdiń odan ári damýy úshin jańa, sóz joq, mańyzdy tehnologııalyq jetistikterdi engizip, paıdalanýymen úılesimi mańyzdy. Naq osy konepııa mýzeıdiń mádenı baǵdarlamasynyń negizin quraıdy. Bolashaqtyń energııasynyń ózi Jer ǵalamsharynyń quty bolǵan tabıǵaty men sol baılyqtardy saqtaý úshin qajet.