Halqymyz qyz balany tárbıeleýde ulttyq tárbıe, ulttyq pedagogıka negizderine súıengen. Qyz balanyń qadir qasıeti men qylyǵy ulttyń ulylyǵyn tanytady dep halyqtyq bolmyspen astastyrǵan. Sondyqtan qyzdyń tárbıesine erekshe mán berip, sol tárbıeni qalyptastyrýdyń jolyna barlyq ıgi jaqsylyqtardy toptastyrǵan. Boıjetkenderimizdiń boıyndaǵy daryndylyq, adamgershilik, azamattyq, qasıetter analyq tulǵanyń bıikteýine tikeleı áser etti desek te bolady. Tálim-tárbıe alǵan kórgendi arýlarymyzdan aqyldy, arly, qajymaıtyn, qamqor, erinbeıtin eńbekshil, sabyrly, salıqaly analarymyzǵa aınaldy. Bir januıanyń ǵana emes, bútin halyqtyń anasyna aınalar kemeńgerlikke ıe boldy. Iá, qýanysh pen qaıǵyny, barlyq aýyrtpashylyqty júregimen sezinetin qyldan názik qyz taǵdyry qaı kezde de ońaı bolmaǵan. Al, mamandyq tańdaý tipti úlken jaýapkershilikti júkteıdi. Degenmen, qazaq qyzdary arasynan qara tasty qaq jaryp shyńǵa shyqqan eńilik gúldeı bolyp, ustaz - ǵalym, ustaz – jazýshy, ustaz – qaıratker bolyp, qoǵamnyń bıik baspaldaǵyna kóterilgenderi de az bolmady. Halqymyzda kómeıine bulbul uıalaǵan jeztańdaı, san túrli sheberligimen kózaıym bolǵan arýlardy qurmettep, erekshe baǵalaǵanymen ónerdiń qıly - soqpaqty jolyna túsýine qarsy bolǵan. Sebebi, aıtpasa da túsinikti. Óner - ómirińdi arnaýdy talap etedi. Osyndaı aýyrtpalyǵyna qaramastan tar jolǵa, taıǵaq keshýge daıyn ónerli arýlarymyz, halyqtyń erkesine aınalǵan daraboz sahnagerlerimiz az bolmaǵan názik jandylar arasynda. Alǵashqy býyny R.Baǵlanova, M.Eralıeva, R.Rymbaevalarmen bastalsa, kúrdeli óner teatr men kıno salasynda B.Rımova, K.Baıseıitova, Á.Ómirzaqova syndy taǵdyrly analarymyz ben tulǵalarymyz aldymen eske túsedi.
Qosh, sol óner bıiginde turaqtaǵan arýlardyń jalǵasy, búginde óz salasynda talmaı izdenip, óziniń jańa bıiginiń baspaldaǵyn attap úlgergen talantty aktrısalar az emes. Solardyń biri, sońǵy ýaqytta zamanaýı teatr úderisinde kózi qyraǵy kórermender men kásibı mamandardyń kózine erekshe túsip, talant pen eńbekti ushtastyryp júrgen, Memlekettik qýyrshaq teatrynyń aktrısasy - Baıyrbekova Araılym Dosbatyrqyzy. T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń «Qýyrshaq teatry artısi» mamandyǵyn 2009 jyly úzdik támamdap, dál sol jyly ońtústik astanamyzdaǵy tuńǵysh Qazaq qýyrshaq teatryna qabyldanǵan aktrısa búginde sandaǵan sátti rolderdi somdaýshysy. Alǵashqy qadamdarynan-aq aktrısa úshin qýyrshaqtardyń tehnıkalyq tilin tabý, kásibı sheberligin shyńdaý qıyn bola qoıǵan joq. Balalarǵa arnalǵan «Qyzyl telpek» qoıylymynda áje, «Altyn balapanda» túlki, «Úsh toraıda» Nýf-Nýf, «Meńsulýda» Meńsulý qyz sekildi rolderdi sánine keltirip sheber oınap qana qoımaı plastıkalyq, dramalyq sheshimderdi de óte sátti alyp shyǵatyn sheberlik bar. Qýyrshaq júrgizýdiń birneshe janryn qatar meńgergen aktrısanyń potenıaly balalarǵa arnalǵan qoıylymdarǵa ǵana emes, ózgeshe baǵyt, jańa janrda sahnalanatyn spektaklderge suranyp turatyn. Sheberlikti shyńdaýǵa múmkindik birden týa qoıǵan joq. Sebebi, teatr biraz ýaqyt shyǵarmashylyq toqyraý kezeńin basynan ótkizdi. Repertýarlyq saıasat, shyǵarmashyqty shyńdaý teatrdyń 83-maýsymynan bastap jańa jolǵa túse bastady. Óner jasaýshylarǵa shynaıy janashyrlyqpen qarap, teatrdyń ósýine, órkendeýine barlyq qajetti jaǵdaıdy usynyp otyrǵan shyǵarmashylyq top eńbegi, teatr basshylyǵynyń jańa kózqaraspen, shyǵarmashylyq qarqynmen jumys jasaýy Qýyrshaq teatrynyń taǵy bir qaıtalanbas bıik kezeńine kóterilýiniń bastamasy boldy. Osy bastama artısterdiń shyǵarmashylyǵyna jańa serpin syılady. 12 jastan joǵary balalarǵa arnalǵan «Ana júregi» (avt. E.Ionov, rej. A.Zaıev) qoıylymy, Sh.Aıtmatovtyń «Qus joly» povesiniń negizinde D.Jumabaı sahnalaǵan «Ana - Jer Ana» spektaklderi akterlerdiń kásibı sheberlikterin shyńdap qana qoımaı teatrdyń deńgeıin joǵarylatýǵa jasalǵan úlken eńbekter edi. Teatr súıer qaýymnyń qýyrshaq teatryna degen kózqarasyn ózgertken álemdik klassıka «Medeıa» ( avt.: Evrıpıd, rej.: A.Salban) qoıylymynyń ózi shyǵarmashylyq toptyń ǵana emes, jalpy qazaq teatr óneriniń jetistigi desek artyq aıtqanymyz emes. Atalǵan qoıylymdardyń árbirinde A.Baıyrbekovanyń spektaklge sanatker retinde qosqan óz úlesi bar. Onyń birin-biri qaıtalamaıtyn, taptaýryndylyqtan ada, ár ǵasyrdy, ár túrli janrdy qamtıtyn rolderi men beıne jasaý ereksheligine az-kem sholý jasasaq.
Jer sharynyń túkpir-túkpirinde sahnalanǵan «Medeıa» tragedııasy da Memlekettik qýyrshaq teatrynyń sahnasyna búgingi zaman mahabbatyn, qoǵam tynysynan alyp shyqty. Shyrǵalańǵa toly bul qoıylym mahabbat, óshpendilik, saǵynysh pen batyldyqty qýyrshaq keıipkerleriniń beınesinde beredi. Rejısser qoıylymnyń negizin ózgertý maqsatynda «Teatrdaǵy teatr» tásilin qoldana otyryp, antıka dáýirindegi qudaılar uǵymy men keıipkerler beınesin bir arnaǵa toǵystyrǵan. Grek mıfologııasynyń ańyzdaryn syrtqy forma etip ala otyryp, astarynda búgingi bizdiń qoǵamnyń kelbetin kórsetedi. Munda maxabbatqa qul bolǵan basty keıipker Medeıa – Araılym. Eń aldymen aıtýǵa tıisti aktrısanyń ereksheligi – qýyrshaq júrgizý sheberligi. Ózine berilgen qýyrshaq keıipkerin artıst birinshi ózi zerttep boıyna sińirip baryp, jandy qýyrshaqtyń bolmysyn kórermenge jetkizýge tyrysady. Bul eki ese aýyr jaýapkershilikti, sheksiz tabandylyqty jáne aınalyp kelgende mamandyǵyńa degen mahabbatty talap etetin qubylys. A.Baıyrbekovanyń ózge beınelerin mańaılamaıtyn Medeıa beınesi tek psıhologııalyq kúıdi ǵana emes, áıeldik qalyptyń syrtqa sezdirmeıtin tragedııasyn ashýǵa tyrysady. Stanıslavskıı tilimen aıtqanda bul beınege «senesiń». Aktrısanyń jan-jaqty ashylýyna, dramalyq beınelerge erkin kósilýine osy aýqymdy roldiń zor yqpaly bolǵany kórinedi. Sahnadaǵy seriktesi Iason beınesindegi R.Abýmen atmosfera túze bildi.
«Ana - Jer Ana» qoıylymy. Kishi formada sahnalanǵan spektakl D.Jumabaeva rejıssýrasy ekenin jazbaı tanısyń. Leıtmotıv áýenderiniń ereksheligi, keńistiktegi en dala men egis alqabyn alaqandaı jerge kórkem túrde syıdyryp, jumyskerler men traktorlardy, qala bere soǵysqa úlken kólemde júk tasıtyn eshelondardy da osy sahnadan kóre alasyzdar. Al, mundaǵy rejısserdiń semıotıkany qoldanýy, olardyń sheshimderi óte áserli ári maǵynaly. Munda Tolǵanaı ana beınesin ǵana emes, Álımandy da úsh aktrısa kezeńderimen beıneleıdi. Solardyń biri, Álımannyń taǵdyrly hálin sheber jetkize bilgen aktrısa – A.Baıyrbekova. Azapty háldi astarly jetkizý, is-qımyl ǵana emes, ym-ısharatty oryndy qoldanýy aktrısanyń kásibı deńgeıinen habar berip tur.
Eger siz aqpan aıynda premerasy «Romeo men Djýletta» qoıylymyn kórseńiz, epızodtyq roldegi Kútýshi beınesiniń esińizde, kóńilińizde birazǵa deıin turaqtap qalaryna senimimiz mol. Sebebi, ózine tán keıipker ereksheligin, onnan asa keıipkeri bar Shekspır shyǵarmashylyǵyndaǵy mańyzdy beınelerdiń arasynan bir sáttik beınemen kórermenge shynaıy áser syılaı bilý úlken shyǵarmashylyqty eńbekti talap etetini anyq. Osyndaı talaptyń údesinen shyǵa bilip, kútýshi beınesiniń qaıtalanbas erekshe daýys yrǵaǵyn, ym-ısharatyn sheber jetkize bilgen – A.Baıyrbekova. Djýlettamen bolatyn dıalogta Romeonyń sálemdemesin jetkizý úshin myń oılanyp, shyr aınalyp, ózi de ǵashyqtyqty sezingen názik jandy ekenin sezindire bilýi nanymdy shyqqan. Kópshilik sahnadaǵy akterlik ansambldiń birligi erekshe atmosfera túzip, keıipkerler bir-birin tolyqtyryp tur. Uzyn-sonar tirkester arqyly ǵana emes, áreket arqyly kórermenderge oılanýǵa múmkindik berýge tyrysty. A.Baıyrbekova beıneleriniń ereksheligi de sol – ol ár keıipkeriniń sahnadaǵy áreketi arqyly kórermenge oı salady. Aktrısanyń deńgeıin ósiretin áli talaı rolderden boı kórsetetinine senimimiz kámil.
Qoryta aıtqanda, biz tilge tıek etip otyrǵan óner ıesiniń ǵana emes, bútin ujymnyń ózara shyǵarmashylyq baılanysy, keıipker qýyrshaqtaryna degen mahabbaty bir de bir kórermenine kúmán týǵyzyp kórgen emes. Teatrdaǵy basty «tulǵa» qýyrshaq ekenin bile tura, akterler óz beınelerine beı –jaı qaramaı, tamasha obrazdar jasap júr. Endeshe, bala tárbıesi men psıhologııasynda mańyzdy rol atqaratyn Qýyrshaq teatrynyń mártebesin asqaqatatý jolyndaǵy eńbekterińizge jemis tileımiz! Jańa baǵyttaǵy, kishkentaı kórermenderdiń ǵana emes eresekterdiń de rýhanı suranysyn qanaǵattandyratyn taǵylymdy dúnıeler kútemiz!
