Qashanda tylsymyn ishine búkken qýyrshaq álemi jasy men jynysyna qaramastan adamzat balasyn ózine tartatyny ras. Óli zatqa jan bitirgen qýyrshaqshynyń is-áreketi ǵuryptyq mán-maǵynaǵa toly, qupııasyn ashýǵa, jumbaǵyn sheshýge eriksiz asyqtyrady.
Este joq eski zamandarda jármeńkelerdegi «dýmandy ómirdiń» ajyramas atrıbýty bolǵan qýyrshaq qoıylymdary búginde kúrdeli damý proesin bastan ótkerip, erekshe tanymdyq-tárbıelik, áleýmettik-fılosofııalyq qyzmetterdi qatar atqarý nátıjesinde jahandyq mádenıettiń fenomenine aınalyp otyr. Qazaqstandyq qýyrshaqshylarda óz spektaklderinde zamanaýı tehnıkany, qýyrshaq júrgizýdiń jańa ádis-tásilderdi jónimen qoldanyp, sońǵy birer jylda álemdik teatrlyq úderiske bet burǵanyn baıqatyp júr.
Ókinishke oraı, elimizde qýyrshaq teatryn tek balalarǵa arnalǵan óner mekemesi retinde qaraıtyndardyń qatary mol. Osyndaı sterıotıpti pikirmen kúreske shyqqan Almatydaǵy Memlekettik qýyrshaq teatrynyń ujymy kórermen nazaryna «Ana júregi» qoıylymyn usynǵanyna da kóp ýaqyt tola qoıǵan joq.
Jas rejısser A.Zaıevtiń alǵashqy týyndylarynyń (atalmysh teatrda «Býratınony» qoıǵan) biri búgingi qoǵamymyzda asa mańyzdylyqqa ıe Ana men balanyń ara-qatynasyna arnalǵan. Ózekti taqyrypty arqaý etken bir saǵattyq qoıylym semantıkalyq astarymen, kúrdeli metaforalyq tilimen qyzyqtyrady.
Rejısser sahnada qarapaıym qoldanystaǵy zattarǵa jan bitirý arqyly árbir rekvızıtke jańasha maǵyna syıǵyzǵan. Sonyń nátıjesinde spektakldiń astarly konteksti túziledi. Máselen, spektakldegi erekshe akent beriletin «altyn alma» arqyly birneshe mazmundy uǵamyz. Birinshiden, alma – tyıym salynǵan jemis, qol jetken kúnniń ózinde, sońynda bir bereke bolmaıtyndyǵyn túsinsek, ekinshiden, búginde sánge aınalǵan «Aıfon» telefonynyń leıblinde eske salady. Iaǵnı, «seniń «altyn almań» joq pa?» degenniń negizinde «Aıfonyń» bar ma?» degen saýaldy ańǵarý qıyn emes.
Osy sııaqty, spektakldiń maǵynasyn asha túsetin kelesi bir sheshim – bóshkelermen arpalysqan Ana sahnasynda oryn alady. Qara temir bóshkeler – taýqymetter, aýyr eńbek, qıyndyqtardyń belgisi retinde sóıleıdi. Ishten shyqqan shubar jylan balasyna «altyn almany» qalaı bolsada ápermekke bel býǵan Ananyń qara jumysqa jegilip, tyrashtanǵanyn, es shyǵyp, jan ketkenshe kúreskenin rejısser pantomıma tilinde ádemi sheshken.
Qarapaıymdylyǵymen kóz tartyp, biraq mol uǵymdy syıǵyzǵan taǵy bir utymdy sheshim – arqandar. Arqan – ómirlik joldar. Bala eseıgen saıyn, ómirlik jolynda ózge adamdarmen qarym-qatynasqa túsken saıyn arqandar-joldarda kóbeıip, shatysa bastaıdy. Biri bitse, ekinshisi bastalady. Qym-qýyt ómir aǵymyn rejısser osylaısha jetkizedi.
Sonymen qatar, yrymı maǵynany da durys qoldanǵan rejısser Ananyń qolynda ustaǵan ydystaǵy súttiń tógilýin spektaklge oryndy paıdalanady. Súttiń aqtarylýy belgili bir assoıatıvti oı týdyryp, spektakldiń dramatızmin qoıýlata túsken. Sol sııaqty, Ana qolyna shyraq ustap shyǵýy, sol shyraqty Balasynyń týǵan kúnine syılap: «Mende bary osy ǵana, alshy, qulynym» degen sóziniń astarynda «janymdy bereıin» degen túsiniktiń jatqanynda retimen oqyla berdi.
Óziniń túpki maqsatyna jetý jolynda rejısser A.Zaıev akterlerdi eki planda, ıaǵnı tiri akterdi jáne qýyrshaqty da qoıylym tinine erkin engizgen. Tarqata aıtsaq, Ana beınesi – dramalyq kiltte, al Bala beınesi qýyrshaqpen (keı kezderi ol drama úrdisinde) oınalady.
Aktrısa T.Tleýlıeva roldiń psıhologııalyq-plastıkalyq partıtýrasyn durys túsinip oryndaıdy. T.Tleýlıeva jasaǵan Ana beınesi júregi jylylyqqa toly, meıirimdi, perzenti úshin shybyn janyn da aıamaıtyn áıel keıpinde kórinedi. Aktrısa dramalyq sıtýaııalardaǵy keıipkerdiń tebirenisteri men tolǵanystaryn sheber jetkizip, spektakldiń mán-mazmunyn arttyrdy. Tolqynnyń Anasy – qazaqtyń nemese basqa bir ulttyń ǵana emes, jer betindegi Analardyń jınaqtyq obrazy deńgeıine kóterilgen.
Bala beınesin jasaǵan R.Abý qýyrshaq júrgizýdegi sheberligimen qatar, dramalyq sahnalarda keıipkerdiń jan-dúnıesine de esh qıyndyqsyz ene alatyn mol qabiletin baıqatty. Qazirgi tańdaǵy balalardyń psıhologııasyn jete zerttegeni de onyń qýyrshaqty oınatýdaǵy keıipkerdiń daýysy men únin, erkeligin, is-áreketterin ádemi úılestirgendiginen kórindi. Akter R.Abý – Bala beınesi arqyly búgingi jastardyń keskin-kelbetin kóz aldymyzǵa ákele berdi.
Rejısser Bala men Ananyń ózara qazaqsha jáne oryssha sóıletý arqyly zamanymyzdyń taǵy bir ýshyǵyp turǵan máselesin – óskeleń urpaqtyń ana tilinen shettep bara jatqanyn esh pafossyz, uransyz-aq jetkizedi.
Zamanaýı teatr stılıstıkasynda qoıylǵan spektaklde birneshe janr úılese, úndese shoǵyrlanǵan. Birimen biri ishteı baılanysa týyndap jatqan karıkatýra men horegorafııa (túngi klýb kórinisi), pantomıma (Ananyń aýyr jumys jasaǵan sahnasy), satıra (týǵan kún toılaıtyn tus) elementteri sabaqtasa óristep, oqıǵa sońy oryn tolmas tragedııaǵa (Ana ólimi) oıysýy da qısyndy.
Rejısser spektakldiń eń sheshýshi qaıǵyly sátin sahnalyq 3D effekt arqyly jetkizedi. «Sen meniń anam emessiń, ol meniń anam emes...» dep Balanyń anasynan bas tartý kórinisin rejısser sanaly túrde sahnada 3 ret qaıtalap kórsetedi. Osylaısha, ana ólimine ákeletin tragedııalyq jaǵdaıdyń týyndaý qıysynyn oryndy aqtap alady. Bir jaǵynan 3D effekt 3 ret qaıtalanǵandyqtan qulaǵyńdy jańǵyryqtaı saqtalyp, jadymyzda jattalyp qalady.
Spektaklde qomaqty dekoraııa bolmaǵanymen sýretshi (S.Melev) jumysy birden kózge túsedi. Oqıǵalar ótetin ornynyń naqty kóshirmesin emes, is-áreketke qolaıly metaforalyq senografııanyń jasalaýy rejıserdiń spektakldegi ýaqyt pen keńistikti utymdy sóıletýge mol múmkindik bergen. Akterlerdiń qozǵalýǵa ıkemdi kıimderi, qýyrshaqtardyń fýnkıonaldyǵy jáne qoıylymnyń kórkemdik ıdeıasyn ashýǵa baǵyttalǵany – qajyrly eńbektiń jemisi.
Mýzykalyq jáne jaryq partıtýralary da árbir kórinistiń mán-mazmunyn tereńdete túsýge arnalǵandyqtan spektakldiń biteqaınasqan bir múshesindeı boldy.
Oqıǵanyń sıýjeti Balanyń estelik hataryn oqýymen baılanysyp otyrady. Spektaklge qatysýshy barlyq akterlerge kezektestire hat oqytý arqyly jahannyń ár túkpirinde Anasyna óz jan syryn arnap jatqan jandardyń estelikteri bar ekenin jetkizgisi keledi rejısser. Degenmen, hattar mátininiń bir-birine uqsastyǵy jáne onda sýrettelgen belgili bir oqıǵanyń bolmaýy, ıaǵnı dramalyq óristeýdiń joqtyǵy, spektakldi birsaryndylyqqa ákelgen. Eger akterlerdiń múmkindigi jetse, bolashaqta hattardy tek oryssha, qazaqsha ǵana emes, basqa tilderde de oqytýǵa bolatyndaı.
Spektaklde «qarańǵylaý» (ZTM) effektisi ásire kóp qoldanylǵandyqtan týyndynyń kórkemdik tutastyǵy saqtalmaı jatty. Sonyń saldarynan qoıylymnyń názik atmosferasyna nuqsan kelgen.
«Bárin aıtta, birin aıt» demekshi, spektakldiń kórkemdik ıdeıasy – Anaǵa qurmet kórset, qasyńda júrgende aıala, syıla... áıtpegende, «qolda barda altynnyń qadiri joq», qapyda aıyrylyp qalasyń degen kúrdeli oıdy baıandaıdy.
Spektaklge qatysqan ujym músheleri A.Jaqypbaev, A.Baıyrbekova, A.Saqtaǵanova, M.Kamalov, G.Beısembaeva sahnalyq seriktestikti sheber meńgergen. Ortaq qımyl, úndesken áreket qoıylymnyń syrtqy pishinin astarly maǵynamen tolyqtyrýǵa tyńǵylyqty qyzmet atqarǵan.
Jastyń da jasamystyń da janyn baýraǵan «Ana júregi» qoıylymy bolashaqta elimizdiń qýyrshaq mádenıetin álemge nasıhattaıtyn týyndylar qatarynda, endeshe spektakldiń ǵumyr jasy uzaq bolsyn!
