Maqala / #stýdentSózi
«Men oraldym»
II respýblıkalyq "Baıqońyr" qysqametrli fılmder festıvaliniń "Úzdik derekti kıno" nomınaııasynyń ıegeri "Men oraldym" derekti fılminiń rejısseri Jaıyq Belǵojaevpen suhbat
Bólim: Kıno
Datasy: 18.10.2017
Avtory: Ұлдана Мырзақұл
Maqala
«Men oraldym»
II respýblıkalyq "Baıqońyr" qysqametrli fılmder festıvaliniń "Úzdik derekti kıno" nomınaııasynyń ıegeri "Men oraldym" derekti fılminiń rejısseri Jaıyq Belǵojaevpen suhbat
Bólim: Kıno
Datasy: 18.10.2017
Avtory: Ұлдана Мырзақұл
«Men oraldym»
Jaıyq Belǵojaev

T.Júrgenov akademııasynyń stýdenti bolǵandyqtan, bul alǵashqy fılmińiz emes shyǵar? Buǵan deıingi kýrstyq fılmderińiz týraly aıtyp ótseńiz?

«Negizinde festıvalderge eshqandaı týyndylarymdy jibergen emespin. Tek kýrstyq fılmderdi nemese dostarymnyń suraýy boıynsha ózim úshin túsirip júrdim. Odan bólek tapsyrystar arqyly jarnamalar, rolıktar túsirip júrdim. «Men oraldym» derekti fılmi aǵaılarymnyń dostarymnyń aıtýy boıynsha osy «Baıqońyr» festıvaline jiberdim. Negizi ol fılm tolyq aıaqtalmaǵan bolatyn. Óńdelip, retke keltiretin jerleri boldy, degenmen ýaqyt tyǵyz bolǵandyqtan úlgermedik. Buıyrǵany bolar dep jiberdik. Kútpegen jerden júlde alyp kettik. Endi buıyrsa, aldaǵy ýaqytta «Bastaýǵa» taǵy da basqa festıvalderge jiberetin oıymyz bar. Festıvalge jiberý arqyly túsinip, endi kózimiz ashylyp jatqan jaıy bar. Eń bastysy qandaı týyndyń bolsa da ózińdi synaý úshin osyndaı festıvalderge jiberý jón dep shetim. Al buǵan deıingi kýrstyq jumysym «Qazaqstan telekanalynyń úzdik operatory» nomınaııasyn alǵan operatorym Jandos Jobalaı ekeýmiz Semeı qalasynda birlesip túsirgen «Daıyr» fılmi boldy. Basty oqıǵanyń barlyǵy Semeı qalasynda boldy. Sonymen qatar tapsyrma boıynsha «48 saǵat» baǵdarlamasyna fılm túsirgen bolatynbyz, oryn almasaq ta, irikteýden óttik. Sonyń ózi biz úshin úlken jetistik boldy. Kınoteatrdan fılmińdi kórý erekshe áser qaldyrady.

Fılmdi túsirý barysynda qandaı qyzyqty oqıǵalar boldy?

«Qyzyqty oqıǵa ol fılmdi túsirer aldynda barlyq tehnıkany alyp alǵanbyz, biraq túsiretin adamym aldap ketti. Negizi meniń túsiretin fılmimniń ıdeıasy múldem basqa bolatyn. Sodan sol kúni operatorym Jandos ekeýmiz tehnıkalardy alyp Jarkent qalasyna kettik. Bizge berilgen merzim 1 apta bolatyn. Sol 1 aptanyń 4 kúni shyny kerek keıipker izdeýmen ketti. Ár túrli keıipker izdep, ne jaıynda túsiremiz dep basymyz qatty. Er-toqym jasaıtyn kisilerdi kóremiz, ol ashylyp qoıǵan taqyryp. Sodan aǵashtan qural-saıman jasaıtyn qolónershiler taptyq, olarda bolmaıdy. Sebebi izdiń akademııada ondaı qolóner sheberleri kóp. Al bizge kórermenge tańsyq taqyryp izdeýge týra keldi. Aqyr sońyda bir úlken kisiniń aqyly boıynsha Kenje degen kisi bar, baryp jumystaryn kórińder, unasa unar, unamasa ózderiń kórersińder dedi. Bir kúnimizdi arnap baryp kórdik, qaradyq, ol kisiniń jumystaryn aıta almaımyn. Tańerteń turyp maldaryn jaıǵap, sonymen qatar páter jaldaýshy ustaıdy, kórpe tigip sony satady, jún tútedi, jer otaıdy, elderdiń jerin otaıdy, kók shóp(gazon) egedi t.b sharýalary bar. Birden kóge túsken keıipker boldy. Kóz aldymyz da kadrlar ótip jatty. Sol kelesi kúni-aq túsirilimdi bastap kettik, shyny kerek bir jarym kúnde shyqqan dúnıe boldy.

Túsirý tobyńyz týraly tolyǵyraq aıtyp ótseńiz. Aktermen jumys jasaý qıyndyq týdyrmady ma?

«Joq eshqandaı qıynǵa soqpady, sebebi keıipkerdiń ózi bizge ıdeıa tastap otyrdy «bylaı bolsa qalaı, osy jerin osylaı jasaıyq» dep. Endi fılmniń ózi syrttan kelgen oralman týraly aıtylyp otyr. Ol kisi áńgimege jaqyn bolǵandyqtan til tabysý bizge ońaıyraq boldy. Derekti fılmde senarıı jazylmaıdy. Sol sebepti barlyǵy óz ornymen shynaıy shyqty.

Siz ózińizdi qaı baǵytta izdenip júrsin dep oılaısyz? Qandaı taqyryptar mazalaıdy?

«Aıtylmaǵan nárse bolsa ol halyq úshinde, ózim úshinde ol jańalyq. Bolashaqta áli ashylmaǵan taqyryptardy túsirgi keledi. Qazirgi tańda barlyq nárseni kózben kórip júrmiz. Kez-kelgen nárseni bilip alýǵa bolady da. Al bilmegen nárselerdi josparlap qoıdym. Alla qalasa jaqsy-jaqsy oılar bar. Ol oılardy ázirge ashyp aıtpaıyq qoıaıyn, keler ýaqytta kóre jatarsyzdar. Kerekti jerlerine tapsyrystardy da jiberip qoıydyq. Endi kóre jatarmyz, sátti bolady degen oıdamyn.

Búgingi tańdaǵy qazaq kınosyndaǵy jas rejısserlardyń qozǵap júrgen taqyryptary tóńireginde qandaı oıyńyz bar?

«Aıtar bolsam kópke topyraq shashpaımyn, degenmen izdenip júrgen balalar men ǵana emes kóp, mysalǵa men aıtyp óttim ashylmaǵan taqyryp kóp dep, ol tek meniń ǵana oıym emes sol qazirgi izdenip júrgen jas rejısserlardyń barlyǵynyń kózdegeni bir maqsat. Men sııaqty oılaıtyndar qanshama. Kez- kelgen nárseni túsire salatyn bolsa, ol elge de ózine de kelip keter eshqandaı paıdasy joq, sol sebepten kóbinese jańalyq ashqysy keletinder kóp. Sol sebepten ashylmaǵan áńgimeni kórseter bolsań, kórermenge qyzyq jáne suranysqa ıe bolady degen oıdamyn.