Erjan Jumabekov
kınotanýshy, T.Júrgenov atyndaǵy QazUÓA PhD doktoranty
2017 jyldyń 18-20 jeltoqsan aralyǵynda Bishkek qalasynda besinshi «Úmit» – TMD elderi kınosynyń forýmy atalyp ótti. Forýmǵa qatysqan fılmder janrlyq, mazmundyq turǵyda jan-jaqty. Olar óz elderiniń áleýmettik hal-ahýaldaryn kórkemdik beıneler, sıýjettik jeliler arqyly jetkizýge tyrysady. Qazaqstan atynan halyqaralyq baıqaýǵa usynylǵan tórt fılmniń qatarynan Jaıyq Belqojaevtyń «Men oraldym» fılmi «Úzdik derekti fılm», Asylhan Shákenovtyń «Kishigirim qalada» fılmi «Úzdik kórkemsýretti fılm», Evgenıı Lýmpovtyń «Jol» derekti fılmi «Qazylar alqasynyń arnaıy júldesi» nomııanaııalary boıynsha baǵalandy.
«Men oraldym» derekti fılminiń oqıǵasy Qytaı elinen atamekenge kelgen keıipker týraly baıandaıdy. Ol anasy qaıtys bolǵannan keıin, qarjysy bolmaǵandyǵyna qaramastan Qazaqstanǵa oralýǵa sheshim qabyldaıdy. Rejısser keıipkerdiń jańa ortaǵa beıimdelýi, qalyptasýy jáne búgingi ómir saltyn kórkemdik turǵydan kórsete alǵan.
Bul keıipker – uzaq jyldardan beri endi ǵana ekranda paıda bolǵan ómirlik keıipker. Taqyryp bizdiń qazirgi qoǵamdyq, áleýmettik máselelermen tikeleı baılanysty. Táýelsizdik alǵan jyldardan beri kóshi-qon məselesiniń túıini kórsetilgen. Baǵdarlama aıasynda kelgenderdiń kópshiligi tynys-tirshilikke úırenisip ketýi ońaı bolmaǵanymen qatar, jeke otbasylyq áleýetin kóterý qıynǵa soǵatynyn bilemiz. Olardyń jolynda kezdesetin túrli qıyndyqtardyń bəri fılm taqyrybynyń mańyzdy ekenin uǵyndyrady.
Desek te, fılmniń keıipkeri óz ómirine shaǵymdanbaıdy, kerisinshi óz kúshine, sheksiz múmkindikterine senimdi.
Kórkemsýretti fılmderdiń halyqaralyq baıqaýynda úzdik atanǵan Asylhan Shákenovtyń «Kishigirim qalada» fılmi de oqıǵany jetkizý tásilimen erekshelendi. Fılmge kishkentaı qaladaǵy jas jigittiń jalǵyzdyǵy arqaý bolǵan. Keıipkerdiń kúnderi bir-birine uqsas. Biraq, barlyq jaıdy keıipkerdiń ómirinde paıda bolǵan beıtanys qyz ózgertedi. Fılmdegi keıipkerdiń álemi, jalǵyzdyǵy, óz-ózine senimsizdigi syndy tásilderdiń berilý formasy Narıman Tórebaevtyń «Antıromantıka», «Kishkentaı adamdar» fılmderin eske túsiredi. Alaıda, akterdiń tartymdy harızmasy, rejısserdiń ózindik qózqarasy bar.
Sonymen qatar, festıvalde kórsetilgen Evgenıı Lýmpovtyń «Jol» derekti fılmi kórermenge erekshe áser syılady.
«Jol» fılminiń basty keıipkeri óziniń zamanaýı óner qoıylymdarymen tanymal sýretshi – Ashat Ahmedıarov. Fılm ıdeıasy jáne formasy turǵysynda joǵary deńgeıdi baǵyndyrǵan. Keıipker men rejısserdi ortaq «shyǵarmashylyqtaǵy erkindik» ıdeıasy biriktirip, fılmniń beınelik qatarynda olar óz sheshimderimen erekshelenedi.
Aıta keteıik, bul fılmder Halyqaralyq baıqaý baǵdarlamasynda Qyrǵyzstan, Lıtva, Ózbekstan jáne Tájikistannan qatysqan 10 fılmniń arasynan ozyp shyqty.
