Qazirgi tańda qazaq kınosy jańa qarqynmen damyp kele jatqany belgili. Qalalyq kınoteatrlardan komerııalyq jáne avtorlyq fılmderdiń kórsetilimderi bolyp, halyqaralyq kınofestıvalderden júldeli oryndarmen oralyp jatqan fılmderimiz de az emes. Degenmen, rejısserlerdiń qabileti alǵashqy fılmderinen baıqalyp, kóp jaǵdaıda kınodaǵy shyǵarmashylyq jolyn stýdenttik kezeńnen bastaıdy.
Al, búgingi stýdenttik fılmderdiń kórkemdik ereksheligi, kásibı deńgeıi qandaı? Osy másele tóńireginde kınotanýshy Jumabekov Erjan Fazylulynyń pikirin bilgen edik.
Suhbatymyzǵa kirispe retinde stýdenttik fılmderdiń kıno óndirisindegi mańyzdylyǵy jaıly aıtyp berseńiz.
Stýdenttik fılmder – kınematografııa salasynda tyń serpilistiń, jańa kózqarastyń kórinisi. Bolashaq rejısserdiń qabiletin osy kezeńdegi fılmderinen baıqaýǵa bolady. Sonymen qatar, emin-erkin tájirıbeler jasap, ózindik stılin qalyptastyrý múmkindigi.
Osyǵan oraı qandaı festıvalder ótip jatyr?
Qazaqstanda stýdenttik fılmderdiń festıvaldik múmkinshiligi jyl sanap artyp keledi. «Bastaý» Halyqaralyq stýdenttik fılmder men kınomektepterdiń kınofestıvali, «Baıqońyr», «Saryarqa» syndy respýblıkalyq festıvalderi stýdenttik fılmderdi nasıhattaýǵa, deńgeıin baǵalaýǵa sebepshi bolyp otyr. Bul úlken nátıje dep oılaımyn.
Tehnıkalyq nemese kórkemdik deńgeıde damýy baıqala ma?
Kıno óneriniń baǵytyn, kórkemdik deńgeıin anyqtaýshy osy kınofestıvalderdegi kórsetilimder ekenin eskersek, stýdentter óz fılmderin kınofestıvalderge usynyp jatady. Halyqaralyq deńgeıdegi festıvalder mysalynda, keıbiri tehnıkalyq jabdyqtaýdyń álsizdigi áserinen sapasyz túsirilip, konkýrsqa qabyldanbaı jatady. Kelesi másele, shet elderde stýdenttik festıvalderdiń kóptigine qaramastan, olar odan habarsyz nemese festıvalge jiberý joldary men talaptaryn túsinbeı jatady. Osy másele jóninde elimizdegi oqý ornyndaryndaǵy «shyǵarmashylyq bólim» nemese arnaıy mamandar tarapynan qoldaý jetispeıdi.
Qazirgi tańdaǵy stýdent fılmderiniń jaǵdaıy qandaı?
Stýdenttik fılmderdiń jaǵdaıyn 2015 jyly «Bastaý» halyqaralyq kınofestıvalinen shet qalǵan fılmderdiń «Trı dnıa otverjennyh» atty kórsetilimi aıshyqtap bergen sekildi. Óz deńgeıinde baǵalanbaı kele jatqan stýdenttik fılmder osyndaı narazylyq arqasynda kınomamandardyń nazaryn ózine aýdaryp, jańa qozǵalys aldy.
Kıno mamandaryn daıyndaıtyn oqý oryndary jaıly ne aıta alasyz?
Elimizde kıno mamandaryn daıyndaıtyn T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasy, Týran ýnıvertısteti, Qazaq ulttyq óner ýnıversıteti oqý oryndarynan bólek «Stalker» syndy jeke kıno mektepter ashylyp jatyr. Árıne, bul qýantarlyq jaǵdaı. Sebebi, básekege qabiletti bolý úshin kıno mekteptiń beıimdiligi, damý úderisi joǵarylaıdy. Sońǵy ýaqytta bul alańda New-York Film akademııasyndaǵy qazaqstandyq stýdentterdiń fılmderi qosyldy. Atalmysh oqý orny stýdentteriniń rejısserlik jumysqa, kıno tiline degen kózqarasy múlde bólek. Jáne bolashaq qazaq kınosyndaǵy komerııalyq kıno, meınstrım baǵytynyń damýyna osy rejısserler úlken úles qosady dep senimmen aıta alamyn.
Jalpy, jas kınogerlerdiń qatarynan úzdik degen rejısserlerdi atap bere alasyz ba?
Búgingi stýdenttik fılmderdiń qatarynan «Tań sáýlesiniń shapaǵaty» (rej. Darhan Tólegenov), «Erkek» (rej. Berik Jahanov), «Shıbóri» (rej. Aısultan Seıitov), «Aıaldama» (rej. Dıas Kýlmakov) syndy fılmderdi atap ketýge bolady. Bul fılmder bir qatar Halyqaralyq kınofestıvalderge qatysyp, qazylar alqasynyń, kınosynshylardyń nazaryna ilindi. Úzdik dep tanylǵan osy fılmderiń rejısserleri búgingi qazaq kınosynda ózindik qoltańbasyn qalyptastyrý jolynda.
