Elimizde dramatýrgııa salasynda eńbek etip jatqan qalamgerler saýsaqpen sanarlyq. Solardyń biri - «Kómbe nannyń dámi», «Aqtastaǵy Ahıko» jáne taǵy da basqa pesalarymen kórermenniń júregine jol taýyp kele jatqan jazýshy, dramatýrg, «Sahnager - 2017» I ulttyq teatr syılyǵynyń «Úzdik dramatýrg» júldesiniń ıegeri Madına Omarova.
Madına apaı, sizdi jazýshy retinde jaqsy tanımyz. Al dramatýrgııa salasyna qalaı keldińiz?
2013 jyly Áýezov teatryna jumysqa ornalasqannan keıin, dramatýrgııamen tolyqqandy aınalysa bastadym. Sodan beri onnan asa pesa jazyp, birneshe úlken pesanyń aýdarmalaryn jasadym. Insenırovkalarym bar. Osylaısha, birte-birte, osy bir qıyn janrdy ıgere bastadym. Dramatýrg úshin teatrda, sonyń ishinde Áýezov teatry sııaqty qara shańyraq, ónerdiń biregeı ordasynda jumys istegen erekshe serpin, tájirıbe. Shyǵarmańa akterlerdiń reakııasy, rejısserlerdiń bergen baǵalary – talmaı eńbektenýge, ujym aldynda uıatqa qalmaýǵa ıtermeleıdi. Bundaı kıeli jerge bosqa kelmegenińdi dáleldep shyǵýǵa talpyndyrady. Teatrǵa deıin de pesalar jazyp júrdim, biraq ol týyndylarym sahnany ishinen tanyp bilgennen keıin, shyny kerek, ózim úshin túkke turmaı qaldy.
«Aqtastaǵy Ahıko» atty pesańyzben «Úzdik dramatýrg» júldesin ıelendińiz. Quttyqtaımyz. Qandaı áserde boldyńyz?
Rahmet. Bastan keshken kúıimdi sózben aıtyp jetkizý qıyn. Buryn da ózimniń jaman jazbaıtynymdy biletinmin ǵoı, biraq osylaı el aldynda, memleket tarapynan marapat alý – sózsiz basqa deńgeıge kóteredi. Ózime degen talap burynǵydan da kúsheıdi. Jáne árıne, «syrt kóz synshy» deıdi, shyǵarmashylyǵymdy qadaǵalap, baǵalaý krıterıi de artqany anyq. Sondyqtan, ishteı jınaqtalyp, saýyt-saımandy saılap otyrǵan jaı bar.
Osyndaı tarıhı taqyrypta qalam terbetýińizge ne sebep boldy?
Bul memlekettik tapsyrys, teatr basshylyǵynyń tapsyrysy. Buryn-sońdy tarıhı taqyryptarǵa barý – úsh uıyqtasam túsime kirmepti. Meniń baǵytym basqashalaý bolatyn. Qazir «Aqtastaǵy Ahıkodan» bólek, rejısser Alma Kákisheva qoıǵan «Kómbe nannyń dámi» degen pesam da sahnada júrip jatyr. Bul da tarıhı taqyryp - deportaııa, Uly Otan soǵysy jyldaryndaǵy halyqtyń basyna túsken qasiret, tyldaǵy ómir. Ol da kórermen tarapynan joǵary baǵasyn aldy. Bir jaǵynan, elimizdiń ótkenin, atalarymyz ben ájelerimizdiń júrip ótken tar jol, taıǵaq keshýin álsin-álsin eske túsirip, qaıta jańǵyrtyp otyrmasaq, búgingi júris-turysymyzda ne mán bar? Olardyń qaıraty, jasampaz jandarynyń qýaty – bizdi osy kúnge jetkizip otyr, bolashaqqa potenıal bolatyn da osy jiger. Osyndaı saýapty iske kishkentaı bolsa da úlesimdi qosý, qanymyzdaǵy qasıetterdi óner arqyly baıandap berý múmkindigine ıe bolý – men úshin úlken abyroı.
Aldaǵy ýaqytta qandaı taqyryptar boıynsha jumys isteýdi josparlap otyrsyz?
Qazir, taǵy bir tarıhı taqyrypty qaýzap jatyrmyn. Úlken jumys bolǵaly tur. Jaýapkershiligi de orasan.
Búgingi qazaq dramatýrgııasynyń bet alysy kóńilińizden shyǵa ma?
Jalpy, dramatýrgııa jaıly aıtý, baǵa berý qıyn. Ár avtor óz qoltańbasymen, dúnıetanymymen qyzyqty. Bireýlerdi unata qoımasań, bireýler qaıran qaldyrady, «shirkin» degizedi. Ardaq Nurǵazy, Ánnás Baǵdat, Yqylas Shalǵynbaı, Qolǵanat Murat. Osy esimder qazaqtyń jańa baǵyttaǵy dramatýrgııasynyń negizin qalaýshylar bolatynyna óz basym júz paıyz senem.
Sizdiń kóptegen prozalaryńyzben tanystym. Qysqa ári túsinikti jazylǵan. Jazý stılińiz de erekshe. Jalpy, shyǵarma jazý barysynda belgili bir prınıp nemese ereje ustanasyz ba?
Men úshin bastysy – oqyrman, kórermen. Olardyń altyn ýaqytyn bos sózben, túkke turmaıtyn baıandaýlarmen almaýǵa tyrysamyn. Qyzyqty, naqty jazý – maqsat. Aqparatty jetkizý, rýhanı azyq berý – maqsat.
Proza salasyna oralý oıyńyzda bar ma? Qaı sala sizge kóbirek jaqyn?
Prozaǵa oralatynyma senemin. Sebebi, dramatýrgııa – shahar bolsa, proza – jasyl jaılaý, saf aýa. Dramatýrgııada shıryqqan sıýjet, mazmundy, jınaq keıipkerler mańyzdy. Olar bir jarym, eki saǵat ishinde birneshe ǵumyrdy súrip shyǵýǵa, myń qubylyp ózgerýge mindetti. Kórermenniń esin jıǵyzbaı, tań qaldyrýdan tanbaýy kerek. Dramatýrgııa – júıke, minez, tosyn qubylys. Al, proza – syrshyl, eshqaıda asyqpaıdy. Meniń tabıǵatyma proza jaqyn sııaqty. Dramatýrgııany meńgerip shyǵý – bilmeımin, ádebıettegi eń joǵarǵy pılotaj. Sodan soń, bar mashyǵyńmen, tájirıbeńmen aýylǵa, sarjaılaýyńa oralýǵa bolady dep oılaımyn.
Suhbatyńyzǵa raqmet! Shyǵarmashylyq tabys tileımiz.
