Iýrıı Mechıtov – tutas bir dáýir men onyń bir bólshegine aınalǵan adamdardy sýretke túsirgen ataqty grýzın kıno-fotodokýmentalısi. Biregeı folıant bolǵan «Paradjanov. Suhbat hronıkalary» kitap-fotoalbomynyń, kóptegen fotosýretter men olarǵa jazylǵan shaǵyn sıpattama-áńgimelerdiń avtory. Sonymen birge 30 jyl boıy túsirilip, fotografııalary jınalǵan «Iýrıı Mechıtovtiń 101 portreti» atty tanymal albomnyń da avtory. Bul basylymnyń betteri talaı adamdardyń – óte belgili jáne múldem belgisiz, sheteldiń jáne jergilikti adamdardyń basyn qosty. Munda Robert Stýrýa, Marchello Mastroıanı, Andreı Tarkovskıı, Robert De Nıro, Maııa Plısekaıa, Terezanyń anasy, Aleksandr Abdýlov, Sergeı Paradjanov jáne basqa da kóptegen asa belgili adamdardyń tamasha portretteri bar.
Grýzııada jáne odan tysqary jerlerde ótken 80 kórmege qatysty, onyń ishinde óziniń jeke kórmeleri de bar, toptyq kórmeler de bar. Fotografııa ónerinen dáris oqıdy. Iýrıı Mechıtovtiń fotomektebi Tbılısıdiń vızıttik kartochkasy dese de bolady.
Iýrıı Mechıtovtiń 2017 j. mamyr aıynda Almaty qalasyndaǵy Ortalyq kórme zalynda bolatyn avtorlyq oqıǵalardyń kezegindegi fotojobasy osynaý ańyzǵa aınalǵan qala – Grýzııanyń astanasyna arnalǵan. «Grýzııa. Qosarly better» kórmesi árbir beti qosarlanǵan fotografııalardan turatyn sımvolıkalyq fotoalbom formatynda usynylady. Yqsham ári aıqyn aq-qara fotografııanyń tili – ári zeıindi baqylaýshy jáne myqty psıholog bola biletin sheberdiń basty quraly da.
Sheberdiń aıtýy boıynsha, onyń ustazdary – «biri qazir Nıý-Iorkte turyp eńbek etip jatqan sýretshi Mark Polıakov, ekinshisi qazir Erevanda panteonda damyl týyp jatqan rejısser Sergeı Paradjanov, úshinshisi Tbılısıde evreı zıratynda jerlengen Vladımır Pıchhazde. Osy árqaısysy ár túrli úsh adam meni óz betimshe óner qura alýǵa úıretti».
Onyń eń belgili fotografııalarynyń biri – «ushyp bara jatqan Paradjanovtyń» az-maz tylsym ári bolar-bolmas essiz kadry. Keıinirek osy fotografııa boıynsha músinshi Vajeı Mıkaberızdze Sheberge eskertkish jasap, ol Eski Tbılısıge ornatyldy. Iýrıı Mechıtov Paradjanovtyń «Sýram bekinisi týraly ańyz» fılminiń fotografy boldy. Odan keıin olar senarııin Sergeı Paradjanov jazyp, biraq aıaqtalmaı qalǵan «Táýbege kelý» fılminde birge jumys istedi.
Iýrıı Mechıtov ári sheber áńgimeshi jáne suhbatshy, ázilqoı, aýdıtorııany ustaı biletin jáne ómirdiń ózi sııaqty qıyn da qyzyqqa toly taýsylmas qory bar tartymdy tulǵa.
2016 jyly Almatyda «Paradjanov fenomeni jáne Tbılısı» jobasy bolyp, onda birqatar sharalar – kórme, sheberlik sabaqtary, shyǵarmashylyq kezdesýler ótkizilgen bolatyn. QR Á. Qasteev atyndaǵy Memlekettik óner mýzeıinde osyndaı bir kezdesý anshlagpen ótip, zalǵa adam syımaı ketken. Bári osy ári fotograf, ári sýretshi jannyń jandy baýrap alatyn qasıetine bas urdy.
2017 jylǵy jobany Almaty men Tbılısı arasyndaǵy sımvolıkalyq mádenı kópir dep bilemiz, al eń bastysy ónerdi janymen súıetin jandarǵa jasalǵan naǵyz syıdyń ózi bolmaq.
