Bul qýanyshty teatrmen bólispekke kelgen qazaq óneriniń ár saladaǵy ókilderi qyzyl kilemnen ótip, kıeli shańyraqtyń aıtýly kúninde arnaıy qonaǵy bolyp ketti. Maýsym ashylýyn joǵary deńgeıde atap ótken teatr ujymy alǵash kúnderden-aq óz kórermenderin qýantýǵa kirisken. Durysyn aıtqanda, kúldirip, kóńilin baǵýda.
«№13» – álemniń azýly teatrlarynyń repertýarynan tabylatyn úzdik týyndylardyń biri. 30 jylǵa jýyq ýaqyt buryn jazylǵan ataqty komedııany álemniń ár buryshyndaǵy rejısserlerdiń sahnalaýǵa degen qumarlyǵy jyldan jylǵa artyp keledi. Al, ol týyndynyń balalar men jasóspirimder teatrynda qalaı sahnalanatyny bizdiń, almatylyq teatr jurtshylyǵynyń qyzyǵýshylyǵyn týdyrǵany ras.
«Kúldire bilý – óner, kúle bilý – ómir, kúlkige qalý – ólim» demeı me. Kúlli kórermendi kúlkige qaryq qyp, keremet áser syılaǵan óner ujymynyń bul týyndysy sátti deýge laıyq. Qoıylym sońyndaǵy kórermen yqylasyn kórseńiz, sózimizge siz de kelisesiz. Jalpy, spektakldi emes, komedııanyń ózin bir oqyp shyqsańyz da ishek-sileńiz qatar. Óıtkeni, qat qabat shıeleniske qurylǵan keremet komedııanyń mátini kez kelgen kórermendi kúlkige qaryq qylarlyq. Sondaı-aq, ıronııalyq satıraǵa baı. R.Kýnıdiń «№13» komedııasyndaǵy beınelerdiń sanqılylyǵy da, kórermendi «endi ne bolar eken» degen sezimge eki saǵat bóleıtin oqıǵa ıntrıgasy da, pesa mátinindegi keıipker minezin naq bildiretin replıkalary da spektakldiń sátti shyǵýyna úlken qolǵabys eteri sózsiz. Áıtkenmen, odan bólek, osy ǵajap oqıǵany kórermenge jetkizýde rejısser qandaı sheshim qoldanady eken degen suraq, bizdi, teatrtanýshylar men synshylardy qatty qyzyqtyrady. Biraq, bul qoıylym rejısseri bizdiń ol qalaýymyz ben suranysymyzdy eskermegen syńaıly...
Shymyldyq ashylǵanda aýqatty adamdardyń qaltasy kóteretin ádemi qonaq úıdiń bir bólmesin kóremiz. Spektakl sýretshisi Aıdana Bısembaeva ózgermeıtin oqıǵa ornyn keskindeýde baryn salǵan syńaıly. Tereze, shkaf, esik, qonaq úı jıhazdary – bári minsiz qalypta. Sahna ortasyndaǵy esikten kirgen jup Rıchard Ýıllı (akter M.Sábıtov) men Djeın Ýorzıngton (aktrısa A.Jantileýova) birden spektakl tempin qolǵa alyp, komedııa janryna tán asyrasilteýshilikti paıdalana otyryp, ony qajet tusynda kóterip, kórermendi únsiz ustaıtyn jerlerinde baıaý ustap otyrdy. Osynsha shıelenisti oqıǵany sahna alańynda tym qarapaıym «tilde» jetkizgen E.Qaýlanovty spektaklge ózek bolǵan pesanyń qundylyǵy «qutqarǵan» syńaıly. Iaǵnı, spektakldi belgili bir turǵydan akterlerdiń eńbek jemisine balaýǵa bolady.
Jalpy, spektakl orta deńgeıde. Spektakldiń dúnıege kelýine atsalysqan adamdardyń eńbegin joqqa shyǵarýǵa, álbette, haqymyz joq. Bul týyndynyń ómir súrýge quqyǵy bar dep bek senimmen aıta alamyz. Qoıylymnyń atap aıtarlyq bir jetistigi dep ondaǵy akterlerdiń oryndaýshylyq sheberligin aıta alamyz. Ásirese, bastan-aıaq sıýjettik lınııany óz moınyna alǵan Rıchard Ýıllıdi somdaǵan akter Maqsat Sábıtovtyń, oǵan sahnalyq seriktestik tanytqan Djeın Ýorzıngton rolindegi talantty aktrısa Aıda Jantileýovanyń, naǵyz komedııalyq keıipker Djordj Pıgdendi keıiptegen Erbol Sadyrbaıdyń oıyndary nanymdy hám joǵary deńgeıde. Ekinshi quramdaǵy Djeın rolinde aktrısa Dınara Abdýllınaǵa keı tusta sheberlik jetispedi.
Ár qoıylymnyń súıikti aýdıtorııasy bar. Rejısser E.Qaýlanovtyń sahnalaýyndaǵy spektakl de óz kórermenin tabary sózsiz. «Taıaqtyń eki ushy bar demekshi», keı kórermender spektakldegi kúlkili sahnalardy «anaıy» sanap, «belden tómen ázil» dep baǵalasa, endi biri jaı sergip qaıtpaqqa taptyrmas dúnıe deıdi, al bireýler úshin onyń «bıik óner» bolýy da ǵajap emes.
Iá, kassalyq spektaklder qaı-qaı teatr repertýaryna bolsyn «aýadaı qajet». Tipti, onsyz «kórermen jınaý múmkin emes» degen pikir de qalyptasqan búgingi qazaq teatrynyń basym bóliginde. Bul sekildi spektaklderdiń óndirýshileri «búgingi kúngi kórermen suranysy osyndaı» degen aqtaý sózdi tý etýge kóshýde. Áıtkenmen, kórermenniń yǵyna jyǵylǵan teatrdyń kórkemdik deńgeıiniń ósip, ony órge jeteleýi ekitalaı. Onyń ústine, ǵylym men tehnıka jarysa damyǵan zamanda kórermen talǵamy týrasynda bulaı asyǵys pikir jasamaǵan jón. Kerisinshe, búgin – kórermendi tańqaldyrý qıynǵa soǵatyn kezeń.
Eńseli teatrlardaǵy spektaklderdegi kórkemdik deńgeıdiń tómendigi oblystyq, aımaqtyq teatrlarmen dárejeles bolmaq desek, eki tarap ta (akademııalyq jáne oblystyq) bul sózimizge nazdanyp qalatyn bolar. Áıtse de, aıtpasqa, jazbasqa taǵy bolmaıdy. Basqalardyń jóni bir basqa, teatrtanýshylar oǵan kózin jumyp qaraı almaıtyny taǵy bar. Qaıtpek kerek? Ol bizdiń paryz. Tek oǵan aıaqtan shalý ne synshylardyń birbetkeıligi dep qaramaı, naǵyz janashyrlyq dep qana qabyldasa eken olar.
