Qazaq sahna óneriniń qara shańyraǵy M.O.Áýezov atyndaǵy akdemııalyq drama teatry ulttyq ónerimizdiń «júzden júırik, myńnan tulpar shyqqan» dúldilderiniń qut mekeni. Munda shashasyna shań juqtyrmaǵan sahna óneriniń nebir dúldilderi óz shyǵarmashylyǵymen ult teatrynyń tarıhyna esimderin altyn áriptermen jazyp ketti. «Alyptar toby» atanǵan teatr úıiniń irgetasyn qalaýshy J.Shanın, S.Qojamqulov, Q.Qýanyshbaev, E.Ómirzaqov, Q.Badyrov, Q.Jandarbekov, K.Baıseıitova, Q.Baıseıitov, Sh.Jıenqulova, t.b. toby quramynan bastalatyn sahna sheberleriniń kóshi kelesi kezeńderde de sýalǵan emes. «El ishi óner kenishi» degen qanatty sózdiń rastyǵyn kelesi kezeńderdegi teatr sahnasyna shyǵyp artyna túıdek-túıdek shań, umytylmastaı obrazdar galereıasyn tastaǵan tulparlar shabysynan baıqaýǵa bolady. Olar birinen-ekinshisi ozǵan K.Qarmysov, N.Jantórın, Á.Moldabekov, F.Sháripova, A.Áshimov, S.Orazbaev, M.Súrtibaev, S.Maıqanova, B.Rımova, Sh.Jandarbekova, S.Telǵaraev, E.Jaısańbaev, R.Áýezbaeva, Ǵ.Súleımenov, J.Medetbaev, Q.Tastanbekov, Á.Boranbaev, Á.Kenjeev, T.Jamanqulov, B.Janǵalıeva, Sh.Ahmetova, Ý.Sultanǵazın, G.Áspetova, T.Meıramov, taǵy da basqa óner ıeleri san qyrynan jarqyraı kóringen kezder bolatyn. Sol talanttar shoǵyrynyń ishinde ózindik jolymen, sahnalyq keıipker somdaý sheberligimen, alýan taǵdyrly obrazdar galereıasymen, artyndaǵy halqy aıta júrerlikteı iz tastap jarqyraı kóringen talantty akter Ydyrys Noǵaıbaev esimi erekshe atalady.

Y.Noǵaıbaev 1931 jyly 15 mamyrda Almaty oblysy Ile aýdany, Talǵar qalasynda dúnıege keldi. Anasy Gúlsimmen jastaıynyn kóp qıynshylyqtar kórip er jetken Ydyrys jetimdiktiń ay dámin de erte tartqandyǵy bolsa kerek, óz anasyna degen qurmeti óle-ólgenshe erekshe bolǵan. Ol jaıly akterdiń jary F.Sháripova: «Ydyrys anasyn óte jaqsy kórgen bolýy kerek. Jesirlik pen jetimdiktiń qasiretin birge tartqandyqtan ba, áıteýir anasyn qatty qurmet tutqan. Biz shańyraq kótergen soń eń aldymen meni aparǵan jeri – anasynyń qabir basy. Meıram saıyn sonda barýdy paryz kóretin edik, ásirese, gastrolge bararda arnaıy baryp qoshtasyp ketetinbiz» (Farıda Sháripova. Áıgili adamdar serııasy. Almaty: «Óner», 2006. 73 b.) - deıdi. Jastaıynan zerdesin halqymyzdyń qymbat qazynasy bolǵan án-kúıi men salt-dástúrinen sýarylyp ósken ol, er jete kele óziniń bolashaq kásibine barar joldy tańdap osy baǵytta talmaı eńbektenedi. 1946 jyly on bes jasynda Almaty kórkemóner ýchılıesine túsip, oqyp bitirdi.

Qazaq teatrynyń tarıhynda Keńester eliniń ortalyq oqý ornynda qajetti mamandardy daıyndaý isi birneshe márte iske asyryldy. Alǵashqy Máskeý, Lenıngrad qalalaryndaǵy teatr ınstıtýttary men konservatorııasy janynan ashylǵan qazaq stýdııalarynyń jumysynyń nátıjesinde teatrlarymyz talantty, kásibı bilim alǵan jastardan turatyn jańa tolqyn akterlermen tolyqty. 1938 jyly Lenıngradtaǵy teatr ýchılıesinde oqyp bitirgen qazaq jastary F.Shıllerdiń «Zulymdyq pen mahabbat» K.Goldonıdiń «Eki myrzaǵa bir qyzmetshi», A.N.Ostrovskııdiń, «Jalyndy júrek» spektaklderin Shymkent, Almaty teatrlarynyń sahnasyna, al Máskeýde A.V.Lýnacharskıı atyndaǵy GITIS janyndaǵy qazaq stýdııasynyń oqýshylary M.Gorkııdiń «Vassa Jeleznova», O.Balzaktyń «Pamelo Jırosy», K.Goldonıdiń «Eki myrzaǵa bir qyzmetshi», J.B.Molerdiń «Skapenniń aılasy» sekildi orys jáne shetel dramatýrgteriniń týyndylaryn orys rejısser-pedagogteriniń qoıýynda qazaq kórermenderine usynǵan bolatyn. Bul qazaq jastarynyń sol kezde orys teatr óneriniń tanymal qaıratkerlerinen oqyp úırengen tamasha qoıylymdarmen ósip jetilý jolyndaǵy mektebi bolatyn.

Al Otan soǵysy aıaqtalǵannan keıingi elýinshi jyldar basynda bilim alýǵa jiberilgen qazaq stýdııasy Máskeýdiń A.V.Lýnacharskıı atyndaǵy teatr óneri ınstıtýtynda I.M.Raevskıı men N.S.Plotnıkov kórkemdik jetekshiliginde oqydy. Y.Noǵaıbaev oqyǵan bul top 1954 jyly oqý bitirýshi kýrstyń dıplomdyq spektakline orys-keńes ádebıetiniń alyby M.A.Gorkııdiń «Egor Býlychev jáne basqalar» jáne «Toǵysharlar» pesalaryn alǵan. Bul qoıylymdarda jas akter Ydyrys basty keıipkerler Egor Býlychev pen Teterev sekildi ǵasyrlar shegindegi qapas zamannyń sheńberine syımaıtyn ishki álemi kúrdeli qaıshylyqtarmen órilgen spektakldiń ortalyq keıipkerlerin somdaıdy. Oryndaýshy akterdiń syrt kelbetiniń kelistiligi, sańqyldaǵan ashyq daýysy, kórermen júregine jol taba alatyn shynaıy kelbeti men oryndaýshylyq qoltańbasy tutas kóńil-kúıdi kórsete alýymen kórermender men teatr mamandanynyń nazaryna birden ilikken bolatyn.

Teatrda Ydyrys ulttyq sahnada eleýli qubylys bolyp engen tanymal rejısseri Á.M.Mámbetov sekildi tanymal sýretkerlermen ómiriniń aıaǵyna deıin jumys isteıdi. Osy rejısserdiń teatr sahnasyndaǵy Odaq kólemine tanymal bolǵan kezeńdik spektaklderinde akter óziniń repertýarlyq qorjynyna túsken mańyzdy degen jumystarymen kórine aldy. Y.Noǵaıbaevtyń teatr sahnasynda oryndaǵan ulttyq repertýarynan rolderiniń qatary qomaqty. Shyǵarmashylyq tabysy bolyp sanalatyn akterdiń negizgi obrazdary qataryna qazaq dramatýrgııasynyń alyby M.O.Áýezovtyń «Aıman - Sholpanynan» - Kótibar, «Eńlik-Kebeginen» - Esen, «Qara Qypshaq Qoblandysynan» - Qobylandy, «Abaıynan» - Abaı, Ǵ.Músirepovtyń «Qozy Kórpesh – Baıan sulýynan» - Qarabaı, «Aqan seri - Aqtoqtysynan» - Balýan, Á.Tájibaevtyń «Maırasynan» - Aleksandr, Á.Nurpeıisovtiń «Qan men ter» romany negizinde qoıylǵan sahnalyq qoıylymda Qalen, Q.Muhamedjanovtyń «Jat elindesinen» - Qurban, Sh.Aıtmatovtyń «Aq kemesinen» Orazqul, «Ana – Jer Anasy» shyǵarmasy boıynsha spektaklden – Sybanqul t.b. obrazdary. Baıqap otyrsaq mundaı súbeli rolderdi sahnaǵa alyp shyǵý akter úshin tynymsyz izdenis, kúndiz-túni óz keıipkeriniń san alýan taǵdyrymen astasyp jatqan ómir men ónerdiń bederli izderi saırap jatyr.

Rejısser men oryndaýshy akterler quramyn tanymal etken, teatrdy búkil odaq kóleminde izdenimpaz aldyńǵy teatrlar tobyna qosqan, ár qoıylym jaıly tisqaqqan teatr ortasynyń mamandary men qarapaıym kórermenge oı tastap jatatyn bul spektaklder men rolderdiń árqaısysy jaıly bólek toqtalyp uzaq aıtýǵa bolady.

Y.Noǵaıbaev teatrǵa kelgen kezinde qazaq sahnasynyń talantty aǵa býyn ókilderi tolyq quramda teatrda, jańadan qalyptasa bastaǵan kınoda ónimdi eńbek etip jatqan bolatyn. Sol juldyzdy top arasynan oqý bitirip kelgen jas akterdiń óz ornyn tabýy, sahnada shyǵarmashylyq qarymyn bar qyrynan kórsete alar utymdy rólderimen berýge bolatyn.

Onyń akademııalyq drama teatry sahnasyndaǵy alǵashqy jumystarynyń biri Nazym Hıkmettiń «Farhad – Shyryn» spektaklindegi Farhad obrazy boldy. Rejısser M.I.Goldblat qoıǵan bul spektakl uzaq ýaqyt boıy repertýarda júrgen qoıylymdardyń biri. Osy rolde qatar óner kórsetken talantty akter NJantórınniń jumysymen Y.Noǵabaevty salystyra kele teatr zertteýshisi, ónertaný doktory B.Qundaqbaıuly «Samǵaý» atty maqalasynda: «Eki akterdiń oryndaýynda da ózindik erekshelik, akterlik daralyq aıqyn seziledi. Y.Noǵaıbaevtyń qaharmany qyzýqandy, qımyly shıraq, kózdegen maqsatyna jetýde qıyndyqtan moıymaıtyn, kesek tulǵaly jan bolyp beınelengen. ...Y.Noǵaıbaev oı-tujyrymynda Farhad jigeri jalyn atqan romantıkalyq qaharmanǵa tán kesek qımyl, erkin áreketke beıim» (Ydyrys Noǵaıbaev. Fotoalbom. Almaty: «Óner», 2009. 7 b.) - deıdi. Akter teatrdaǵy alǵashqy osy jumysynan bastap ózindik kelbeti bar, tulǵa bolarlyq obrazdardy este qalarlyqtaı jarqyn hám nanymdy berýge kúsh salady. Sahna sańlaǵy, birtýar talantty akter N.Jantórınniń Y.Noǵaıbaevpen ıin tirestire qatar oınaǵan osy bir rólinen bastalatyn shyǵarmashylyq ǵumyr osyndaı iri belesterden asyp jalǵasa beredi.

Iá, akterdyń shyǵarmashylyq ǵumyrynda ónersúıer kórermeni men synshylary, teatrtanýshy mamandar ol jasaǵan obrazdar jaıly oǵan deıingi, zamandas, keıingi tolqyn akterler shyǵarmashylyǵymen salystyrýlar jasap otyrary haq. Oǵan ónerpazdyń aınalasynda alýan-alýan júırikterden talanttar shoǵyrynyń kóp bolýy jáne akterdiń óziniń de ár túrli oı-pikir týdyratyn salmaqty rólderdi jıi sahnaǵa alyp shyǵýynan bolatyn.

Sahnaǵa rejısser Á.Mámbetovtyń qoltańbasymen M.Áýezovtyń tragedııasynan uly Abaı beınesiniń teatr tarıhynda ekinshi márte arada jıyrma jyldan asa ýaqyt ótkende Y.Noǵaıbaevtyń shyǵarýy, qazaq sahnanyń abyzy atanǵan Qallekıdiń somdaǵan Abaıyn aldyǵa tarta otyryp salystyrýlar jasaýǵa alyp kelýi zańdylyq bolatyn. Árıne, jas rejısserdiń qazaq sahnasyna alyp kelgen sony estetıkasy, tragedııa tabıǵatyna jańasha kózqaraspen kelýi, qoıylym formasyn basqasha qarastyrýǵa alyp keldi. «...sahnaǵa qaıta shyqqan «Abaı» spektakli uly aqyn týraly burynǵy spektaklderden múlde ózgeshe boldy. ...Etnografııalyq dáldikti saqtaýdan góri, shyǵarmanyń fılosofııalyq mazmunyn, geroılarynyń tragedııalyq taǵdyryn ashýdy basty maqsat etip ustady» (B.Qundaqbaıuly. Zaman jáne teatr óneri. Almaty: Óner, 2001. 135 b.)- deıdi zertteýshi. Árıne, akterge obraz jasaý jolynda dańǵyl joldyń bolmasy belgili. Ol qazaqtyń sóz zergeri M.Áýezovteı sheberdiń qalamynan shyqqan týyndy bolǵasyn jumystyń jaýapkershiligi de odan ári kúrdelilene túspek. Teatr synshylary Q.Qýandyqov, B.Qundaqbaev pen Á.Syǵaı osyndaı kúrdeli materıaldy otyzǵa jańa tolǵan Y.Noǵaıbaevtyń kórermen talqysyna usynýynda kemshiliksiz bolmaýyn basa aıta otyryp akter sahnada oınaǵan jıyrma jylda jan-jaqty ysylyp, basy artyq bolyp sanalǵan tustardy (mamandar men qarapaıym kórermender bildirgen pikirlerin) akter tolyqtyryp qaıta qaralady. Akterdiń rol somdaýda tynymsyz eńbektiń arqasynda ról toqtaýsyz jetilip, ushtalyp, ósý ústinde boldy.

Nemese qazaq sahnasynda soǵys kezinde más keýlik rejısserler Pyjova men Bıbıkov sátti qoıǵan Ý.Shekspırdiń «Asaýǵa tusaý» komedııasyndaǵy Petrýchchıo rolin atqarǵan qazaqtyń birtýar ónerpazy, esimi ańyzǵa aınalǵan akteri Sháken Aımanovtyń teatrdan qol úzip kınostýdııaǵa tolyǵymen ketkenge deıingi tamasha jumystarynyń biri. Osyndaı orny bar spektakldiń juldyzdy oryndaýshysyna salmaq salatyn roldi «Sháken aǵasynyń kózi tirisinde batasyn alyp, rolge kirisken» (Ydyrys Noǵaıbaev. Fotoalbom. Almaty: «Óner», 2009. 8 b.) - akter de Y.Noǵaıbaev bolatyn. Akterdiń teatrdaǵy kezekti bul jumysy da Sh.Aımanovtaı dara talant ıesiniń oıynyna kózi úırengen kánigi teatr kórermenderi men mamandarynyń qatal súzgisinen ótti. Soǵan qaramastan sahnalyq roldiń spektaklden-spektaklge sapalyq ósý joly men damý tendenııasy ylǵı damyp, órlep otyrýy akter úshin spektakldiń jańa tynysyn ashyp ǵumyrynyń uzarýyna sap boldy.

Akter sahnada orys jáne álemdik repertýardan aýdarylǵan pesalardan eleýli obrazdar galereıasyn jasady. Ózge ulttyń ómir salty men psıhologııasyn, ózindik qaıtalanbas erekshelikterin tereń zerttep barynsha ashyp kórsetýge qajetti izdenister jasaý joldary, obrazdy nanymdy somdaýdyń alǵysharty stýdenttik kezden qalyptasqan daǵdylar bolatyn. Oqý-jattyǵý qoıylymdary men dıplomdyq jumystarynan bastalǵan obrazdardy jasaý jolyndaǵy jınaqtalǵan tájirıbe mundaı jumys barysynda jaqsy kómekteskendigi málim. Ol oryndaǵan E.Rannettiń «Adasqan ulynan» Mart Týısk, O.Ioselıanıdiń «Arbań aman bolsynynan» Agabo, A.Kaplerdiń «Lenın 1918 jylynan» M.Gorkıı, Ý.Shekspırdiń «Asaýǵa-tusaýy» men «Otellosynan» Petrýchchıo men Otello, Lope de Veganyń «Shóp qoryǵan ıtinen» Teodoro, V.Delmardyń «Ókinishti ómirinen» Barkleı, A.Chehovtyń «Súıikti meniń aǵataıymynan» Astrov t.b. obrazdar áleminiń ár qaısysy ózindik salmaq júgimen oryndaýshynyń sheberlik qyrlarynan tanytatyn, bastysy, akterdiń oryndaýshylyq kóp qyrly izdenisterin ashyp kórsete alatyn eleýli shyǵarmashylyq jumystary bolatyn.

Akterge repertýarǵa enýde alǵashqy sahnalyq jumysynan bastap óziniń aǵa býyn, zamandas, keıingi talanttar shoǵyrynyń jumystarymen salystyra salmaqtap, kórkemdik deńgeıin baıqaýǵa múmkindik aldy. Ózine deıingi talantty akterler quramynan úırene otyryp sahnalyq sheberlik qyrlaryn ushtaı túsýge mol múmkindik berdi.

Qazaq kıno óneri keńestik resmı qujjattar boıynsha 1938 jyly orys kınemategrafıster kómegimen túsirilgen «Amankeldi» fılminen bastalǵanymen, ulttyq mamandardyń kıno týyndaý proesine keńinen tartylýy saǵystan keıingi jyldar enshisinde. Soǵys kezinde Almatyǵa shoǵyrlanǵan ortalyq kınostýdııalardyń birlesken ortalyǵy jaýdyń beti keri qaıtqannan keıin ózderiniń negizgi turaǵy Máskeý men Lenıngrad qalalaryna qaıta oraldy. Almatyǵa kelgen kıno mamandary men tehnıkalyq jabdyqtardyń bir bóligi negizinde paıda bolǵan Qazaqfılm stýdııasy óz betinshe ulttyq kıno mamandarymen qazaq kınosyn túsirý isin qolǵa ala bastady. Y.Noǵaıbaevtaı kelbetti, tulǵaly akterdiń Almatyǵa kelgennen keıin kıno mamandaryndyń kózine birden ilinýi zańdylyq bolatyn. Mine soǵystan keıingi jyldarda túsirilgen kıno kartınalar qatarynda belgili jazýshy Sábıt Muqanovtyń «Botagóz» romany negizinde jasalǵan kartınasynyń salmaqty keıipkeri Amantaı róline jas akter Ydyrys tartylady. Jas ta bolsa eliniń qamqor aǵasy bolarlyq tolymdy beıne somdaǵan Y.Noǵaıbaevtyń Amantaıy qazaq kórermenderiniń esinde shyǵarmanyń negizgi keıipkerleri Botagóz ben Asqarǵa, olardyń janyndaǵy qarapaıym halyqtyń basy men kózi bolǵan nar tulǵaly elidiń basshysy, aqylshy aǵasy, dosy, tanylǵan jaqsy jaǵynan keıipker retinde jattalynyp qaldy. Akter 1955 jyly kolhoz bastyǵy Temirbekovtan («Bul shuǵylada bolǵan edi» 1955) bastap, Kolhoz bastyǵy («Biz osynda turamyz» 1956), Traktorshy («Mazasyz kóktem» 1956), Amantaı – («Botagóz» 1957), mashınıst Ospan («Ómir soqpaqtary» 1965), «Shyńdaǵy shynar» (1965), Danııar (Qyrǵyzfılm týyndysy «Asý» 1965), Toqtar («Qıly kezeń» 1966), Beıimbet («Meniń armanym» 1966), Qalen («Qan men ter» 1976), Qarshyǵa («Qyz Jibek» 1970), Kemelov («Nannyń dámi» 1979), Bógenbaı batyr («Jaýshy» 1980), Murat Beı (Qyrǵyzfılm týyndysy «Tolqyn jaǵada óledi» 1986), «Qala qalqany», «Teńizde júrgender úshin» t.b. ol ár alýan minezder men harakterler jıyntyǵynan turatyn jıyrmadan astam obrazdardy ekrannan somdady. Onyń keıipkerleri qarapaıym sharýa, jumysshy, kolhoz basshysy, qoǵamdyq qaıratker, tarıhı batyr tulǵa t.b. bolyp kelgenimen bastysy ózindik adamı kelbeti, qaıtalanbas minez-qulyqymen erekshelenetin ómirdiń ózinen oıyp alynǵan beıneler bolyp shyqqanyn basa aıtý kerek. Ár keıipkerdiń sol tarıhı-qoǵamdyq ortasy usynǵan sheńberinen shyqpaı psıhologııalyq dáldik pen epıkalyq keńdik, romantıkalyq jalyn men turmystyq dáldikti kórkemdik bıik úlgide bere bilgen akter Ydyrys Noǵaıbaevtyń kınodaǵy jasaǵan beıneleri qazaq-qyrǵyz kınosynyń altyn qoryna engen qymbat muralarymyz.

Y.Noǵaıbaev esiminiń erekshe atalatyn, búgingi urpaq teatr qaıratkerleriniń esinde qalar bir qyry óziniń kásibine keler urpaqty baýlyp artynda iz qaldyrýy. Teatr akterlerin tárbıeleý, olarǵa aldyńǵy ustazdardan alǵan tálim-tárbıeni, sahnanyń tylsym qupııasyn mura etip tastap ketý úlken jaýapkershilik pen talmaı eńbektenýdi qajet etedi. Y.Noǵaıbaev óziniń sahnadaǵy, kınodaǵy shyǵarmashylyq jumystarymen birge óziniń oqyǵan-toqyǵanyn talantty jastar boıyna darytýǵa, ekran men sahnada tapqan obrazdyń tarydaı shyndyq kelbetiniń jasalý, ashý, týyndaý jolymen bólisýge qushtar bolatyn. 1970 jyldan bastap ustazdyqpen aınalysqan ol qazirgi Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııasy janyndaǵy akterler daıyndaıtyn kýrsqa keıin, Almaty Teatr jáne kórkemsýret ınstıtýty (qazirgi T.Q.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynda) 1980 jyly doenti, keıin 1984 jyly professory ataǵyn aldy. Akterlik kýrsty ómirdegi hám ónerdegi serigi qazaq sahnasynyń asa talantty aktrısasy, KSRO halyq artısi F.Sháripovamen birge qabyldap olardy bitirip shyqqansha ózderiniń týǵan balalarynan kem kórmeı áke ornyna áke, sheshe ornyna sheshesi bolyp qanattandyrǵan.

Akademııalyq drama teatrynyń sahnasynda, kıno ekranda jasaǵan jumystaryn kúnde kórip júrgen «juldyzdy juptyń» shákirti bolyp erteńgi kúni halyq aldyna shyǵýdyń ózi de jastarǵa salmaq júgin aıamaı artar edi. Eki birdeı Halyq ártisin ustaz tutyp, aldyn kórgen stýdentter, olar oryndaǵan rolderdi ózderiniń bolashaq sahnalyq qalpyna ıkemdeýge tyrysyp baǵatyn elikteýish kóńili jaıly oı júgirtken shákirti E.Jýasbek «Jumbaq tulǵa» atty eske alýynda: «-Kórgen spektaklden osyndaı ásermen erteńine sabaqqa keletin bizder úshin qarapaıym ustazdyń ár áreketi, dárisi, tipti sózi taǵy bir spektakl sııaqty bolýshy edi. Qaıta-qaıta jasalynatyn ár kórinis ústinde qolymydan kelmeıtindi ustazdarymyzdyń «úlgisinde» jasaı salǵymyz kelip turatyn bizderdi Ydyrys aǵa da, Farıda apaı da «syndyrýǵa» tyrysatyn. Sol kezde ózderi istegendi bizdiń qolymyzdan kelmeıdi deıdi me eken dep ókpeleıtin sátter de bolatyn. Ýaqyt óte kele keshegi kúnge zer salsaq, ustazdarymyz bizdiń ekinshi Ydyrys, ekinshi Farıda bola almaıtynymyzdyń zańdylyq ekenin bilip, ónerdegi, sahnadaǵy, árbirimiz jasaýymyz múmkin keıipkerlerimizdegi óz jumbaǵymyzdy týdyrý úshin syndyrǵysy kelgen eken ǵoı dep dep túsinemiz» (Farıda Sháripova. Áıgili adamdar serııasy. Almaty: «Óner», 2006. 59-60 b.b.) - dep tolǵanady. Búginde respýblıkamyzdyń túkpir-túkpirindegi elýden astam teatrlarda eńbek etip jatqan shákirtteri professorlar Y.Noǵaıbaev pen F.Sháripovany ózderiniń tálimger ustazdary retinde zor iltıpatpen eske alady.

Halqymyz áıel-ananyń qoǵam ómirindegi rólin óte joǵary sanaǵan. Eldiń eldigin, halyqynyń danalyǵyn, uldarynyń batyrlyǵyn, qyzdarynyń aqyldylyǵyn otbasy tárbıesi, sonyń ishinde shańyraqtyń tútininiń túzý shyýyna tikeleı qatysy bar jar, anany erekshe qurmatteıdi. Aıtsa-aıtqandaı sahna sańlaǵy Ydyrystyń el aýzyna ilinip talantymen halqyna tanylýyna, boıyndaǵy barlyq ónerin sarqa sahna men ekrannan halqyna berýine, ustazdyq etip shákirtterimen bólisýine jıyrma segiz jyl birge dombyranyń qos ishegindeı qatar tartylyp ǵumyr keshken jary, áriptesi, sahnadaǵy partneri, qazaqtyń birtýar talantty qyzy Farıda Sháripovanyń orny erekshe. Olar óner men ómirdiń ara jiginde ajyramastaı bolyp baılanysqan. Taǵdyr syılaǵan syıy bas aınaldyrar shyǵarmashylyq jeńisteri men alǵan asqar bıikterin, pendeshilik ómirdiń ózekti órtegendeı aysy men tuysyn, salmaq salǵan aýyrlyqtary men ókinishterin de qatar kórýge jazǵan edi. Ózekti órtegendeı etip aramyzdan ketkenine kóp bola qoımaǵan F.Sháripovanyń jan-jary Ydyrys jaıly tolǵaǵanda oı-pikirinde erekshe ystyq sezim ıirimderi baıqalady. Ol «Ydyrys men úshin úlken qamqor ári arqa súıer tiregim, panam boldy. Alǵash teatrǵa kelgende jas akterge úlken qamqorlyq kerek. Balaýsa talantyń ósýine qorǵanysh kerek. Sol qorǵansyz, álsiz kezimde maǵan súıenish bolǵan Ydyrystyń arqasynda men ósý jolynda ózime kelgen qıyndyqtardy moıymaı kóterdim. Ydyrystyń arqasynda erke óstim, erkin óstim. Úlken spektaklderdi daıyndap júrgen kezimde bar salmaqty ózine alatyn.... deı kele - Biz ekeý edik. Egiz edik. Máńgi ajyraspaıtyndaı bolyp kórindik. Danııar – Jámılá bolyp qosylyp, Subanqul – Tolǵanaı bolyp eseıdik. Arada Qoblandy – Qarlyǵa bolyp shaıqastyq. Esen – Eńlik bolyp aıqastyq. Abaı – bop qamqor boldy Ajarǵa. Qalen bop Aqbalany qorǵady» - deıdi. (F.Sháripova. Biz ekeý edik. //Qazaq ádebıeti. 7 naýryz, 1995 jyl.) Biri ekinshisine sahnalyq óneri men ǵumyrynda tolyqtyrǵan, aınymastaı serik bolǵan qazaq sahnasynyń juldyzdy jubynyń ómiriniń ónerimen tonnyń ishki baýyndaı astasyp jatýynan keremet uqsastyqty kóremiz.

Ydyrys pen Farıdany jaqyndastyrǵan, ózara uǵystyryp, ómirlik jar bolardaı berik baılanystyrǵan qasıetti sahna, onda birge oınaǵan tamasha rolderi bolatyn. Sh.Aıtmatovtyń zamandastar beınesin sahnaǵa alyp shyǵyp osy keıipkerlerdiń tereńnen tolqyp býyrqanǵan ystyq sezimi men aýyzynan shyǵar shynaıy asyl sózderinen ómir súrýge qushtar rýhy kúshti aǵa urpaqtyń shynaıy kelbetin kóremiz. Jazýshynyń «Jámılá» povesi boıynsha sahnalyq úlgisi jasalǵan «Ańsaǵan meniń ánimsiń» spektaklindegi Danııar men Jámılá arasyndaǵy ystyq sezim shynaıy ómirde de sondaı bir sátterdi bastan keshýge alyp kelgen sekildi. Belgili teatr synshysy Áshirbek Syǵaı «Danııar – Ydyrys, Farıda Sháripova – Jámılá bop úzile óner tolǵaǵanda, ómirde ekeýiniń erli-zaıypty atanyp, ónegeli otbasyǵa aınalyp, perzent súıýlerine sebep bolǵan osy joǵaryda aıtylǵan eki keıipker me eken degen oıǵa keltetinimiz de ras» (Á.Syǵaı. Sahna sańlaqtary. Almaty: «Jalyn», 1998. 186 b.)- degen pikir aıtqan eken. Bup tuspaldaýdy akterdiń jary F.Sháripova tómendegishe jalǵastyrady «Sh.Aıtmatovpen bizdiń ómirimiz tyǵyz baılanysty. Óıtkeni 1962 jyly «Jámıláni» oınap júrgenimizde - bizdiń bosqyndap, qashyp-qańǵyp júrgen kezimizde Jámılá bizdi tabystyrdy. Máńgi aıyrylmastaı dostastyq» . (F.Sháripova. Biz ekeý edik. //Qazaq ádebıeti. 7 naýryz, 1995 jyl.) - deıdi. Osy eki talantty ónerpazdyń ortasynan órbigen búginde Noǵaıbaev-Sháripova shańyraǵynyń tútinin tútetýshi uldary – Shyńǵys Ydyrysuly da belgili, sýretshi, Máskeýdiń Sýrıkov atyndaǵy Kórkemsýret akademııasyn «Dekoratıvti beıneleý óneri» fakýltetin aıaqtap osy oqý ornynda oqytýshy. Almaty, Máskeý t.b. qalalarda belgili rejısserlerdiń birneshe teatr qoıylymdarynyń syrt kelbeti - dekoraııalyq úlgisin jasap teatr mamandary arasynda tanylǵan jan.

Qazaq KSR halyq artısi (1966), KSRO Halyq artısi (1982), KSRO Memlekettik syılyqtarynyń eki márte ıegeri (1974 j. «Qan men ter» spektaklinde Qalen jáne 1980 j. Nan dámi» kınofılimindegi Kemelov róli úshin) taǵy basqa kóptegen ataqtar men marapattardyń ıegeri Ydyrys Noǵaıbaev esimi qazaq halqynyń sahna óneriniń tutastaı bir kezeńin tolyq qamtıtyn shyǵarmashylyq ǵumyr. HH ǵasyrdyń ekinshi jartysynda qazaq sahnasynyń rampasyna shyǵyp shyǵarmashylyq jolyn bastaǵan talantty teatr jáne kıno akteriniń shynaıy kelbetin biz ulttyq sahna men kıno óneriniń kóterilgen kórkemdik belesterimen, irgeli jetistikterimen tikeleı baılanystyramyz. Talantty akter shyǵarmashylyǵy osy kezeńniń eleýli sahnalyq qoıylymdary bolyp tutastaı ulttyń rýhanı qorjynyna olja salǵan eleýli qoıylymdarǵa qatysýy arqyly ashyldy. Jáı qatysyp qoımaı óziniń talanty men tynymsyz eńbeginiń arqasynda halqynyń jadynda qalarlyqtaı ólmes obrazdarymen artyna mol mádenı mura tastady. Ult teatrynyń ótken ǵasydaǵy oryndaýshylyq óneri, tarıhy, teorııasy jáne praktıkasy Ydyrys Noǵaıbaev syndy sahna sańlaqtarynyń shyǵarmashylyǵy mysalynda baılanystyra qarastyrylýy arqyly bul taqyryp qazaq sahna ónerindegi akterlik sheberliktiń máselelerimen aınalysatyn mamandarynyń arnaıy zertteý obektisi bolmaq. Teatr synshysy B.Qundaqbaıuly akter shyǵarmashylyǵy jaıly maqalasynda «...ol ról oınaǵan qoıylymdardyń bári de teatrdyń kezeńdik tabysy, tarıhqa altyn árippen jazylǵan kórkem dúnıeler. Onyń ónerdegi jolyn tutas qarastyrý – qazaq sahnasy men kınoóneriniń belgili bir damý kezeńin úzbeı zertteý bolyp tabylady. Demek, onyń shyǵarmashylyq qyzmeti, ulttyq teatrymyzdyń kezeńdik damý belesterimen jáne akterlik ónerimizdiń jańa dáýirdegi damý-qalyptasýymen tyǵyz baılanysty» (Ydyrys Noǵaıbaev. Fotoalbom. Almaty: «Óner», 2009. 17 b.) -degen edi.

Aıtsa aıtqandaı, qazaq sahnasynyń marǵasqasy, orta býyn talanttar shoǵyrynyń bel ortasynan oıyp turyp alar ózindik orny bar ónerpaz, týylǵanyna bıyl 85 jyl tolǵan akter Ydyrys Noǵaıbaev óneri ult teatry tarıhymen ushtasqan qazaq óneriniń jarqyn belesi. Olaı bolsa ol óner keler urpaq esinde jattalynyp máńgige qalýy, ol somdaǵan umytylmas beıneler tizbegi jas ónerpazdarymyz úshin tálim-tárbıe mektebine aınalýy da buljymastaı zańdylyq dep bilemiz.